4 schrijfwijsheden over de grens tussen fictie en werkelijkheid

Waar haalt een schrijver zijn inspiratie vandaan? Schrijf je over de dingen die je zelf hebt meegemaakt, of komt alles voort uit pure fantasie? Veelgehoorde schrijfadviezen lijken op dit punt tegenstrijdig. Ik beoordeel er vier op bruikbaarheid en waarheidsgehalte.

Door Inge Kielen

'Waargebeurd is geen excuus'

Zo klinkt een veelgeciteerde schrijfwijsheid van Gerard Reve. Op de Schrijversvakschool, waar we wekelijks elkaars huiswerk lezen en van feedback voorzien, wordt de geloofwaardigheid van teksten regelmatig ter discussie gesteld. Niet zelden reageert de betreffende student met: "maar het was écht zo!" Zelf had ik die neiging ook, toen een docent nota bene in zijn eindbeoordeling aangaf dat mijn korte verhaal op sommige punten niet realistisch overkwam. Hoe kon hij dat zeggen, ik was er toch zeker zelf bij geweest? Maar Reve heeft gelijk: het is de taak van de schrijver om zijn verhaal geloofwaardig te maken, of het nu op de werkelijkheid is geïnspireerd of compleet uit de fantasie is ontsproten.

'Schrijf over wat je kent'

Beginnende schrijvers wordt evenwel geadviseerd om te schrijven over wat men kent. Er zit waarde in dat advies. Mijn korte verhaal Full stall speelt zich af op een paragliding-cursusweek in Oostenrijk. Het feit dat ik zelf aan meerdere van zulke cursusweken heb deelgenomen maakte dat het voor mij veel eenvoudiger was om dat verhaal te schrijven dan wanneer ik alle details door middel van bureau-onderzoek had moeten uitpluizen.

'Alles is gebaseerd op een waargebeurd verhaal'

In de hedendaagse literatuur lopen fictie en non-fictie steeds meer in elkaar over. Kijk maar naar de bestsellerlijsten; het wemelt van de (bijna-)waargebeurde romans en de geromantiseerde non-fictie. Dat is niet verwonderlijk: het predicaat 'gebaseerd op een waargebeurd verhaal' doet de omzetcijfers van een boek of film ontegenzeggelijk stijgen.

'Wees origineel'

Zelf probeer ik echter een tegengeluid te bieden ten opzichte van de autobiografische literatuur. "Wees origineel" is misschien geen welluidende oneliner, maar desondanks een schrijfwijsheid waar ik veel aan hecht. Ik lees graag boeken die mij meevoeren naar werelden die ik niet ken. Ik voel me verbonden met de katholieke koster uit De trooster van Esther Gerritsen, of met Gregor Samsa die in Kafka's De gedaanteverwisseling in een levensgroot insect verandert. Ik beschouw mijzelf als niet-religieus en heb nooit een kafkaëske metamorfose meegemaakt, en juist daarom geniet ik van de belevingswereld van deze personages, ten opzichte van die van de zoveelste eenzame dichter met relatieproblemen. Het volgende verhaal waarin de hoofdpersoon kunstenaar is, smijt ik uit het raam.

Over de auteur

Inge Kielen (1988) is schrijver van literaire proza en poëzie. Haar personages zijn niet-alledaagse types, zoals een paragliding-instructeur, een monteur die huizen afsluit van het gas en een hoogbejaarde vrouw die na zestig jaar huwelijk bij haar man weg gaat. Fragmenten van haar werk staan op haar site: www.ingekielen.nl. Inge studeert momenteel proza in het derde jaar van de Schrijversvakschool Amsterdam.