Wat artsen kunnen leren van schrijvers

‘Artsen worden niet genoeg getraind in het omgaan met ongewisheid,’ aldus filosoof Akro Oderwald. ‘Schrijvers kunnen wat dat betreft leerzame gidsen zijn, omdat ze je laten nadenken over het ongewisse.’

Arts als schrijver

Alhoewel ze ver uit elkaar lijken te liggen, verschillen artsen en schrijvers methodisch niet zoveel van elkaar. Ze zoeken sporen en oneffenheden in de normaliteit om een probleem op te lossen.

Alles heeft een reden in een verhaal en in de geneeskunde. Er is in principe niets onverklaarbaar. ‘Slechts binnen deze aanname is de briljante deductie, die uit een waterdruppel een oceaan deduceert zonder ooit een oceaan te hebben gezien, mogelijk,’ zegt Oderwald.

Arts als lezer

De filosoof vindt dan ook dat het vak literatuur moet worden aangeboden bij alle geneeskundige studies. ‘Sommige verhalen uit de wereldliteratuur zijn zo bruikbaar, omdat ze bijvoorbeeld zo helder laten zien dat mensen niet alleen lijden aan ziektes maar ook – en soms vooral – aan de gedachten die ze over die ziekten hebben,’ zegt hij.

Arts als detective

Vooral detectiveromans zijn een weerspiegeling van de geneeskundigenpraktijk, beweert Oderwald. Hij onderzocht de boeken van Arthur Donan Coyle (geestelijk vader van Sherlock Holmes) en Georges Simenon (schrijver van de boeken over Jules Maigret) en vond veel overeenkomsten.

Om een mysterie op te lossen, gaat Holmes vooral uit van fysieke sporen. Hij representeert de natuurwetenschappelijk georiënteerde ziekenhuisarts. Maigret let meer op psychologische en sociale factoren die een moord veroorzaken en symboliseert hiermee de psychologisch en sociaal georiënteerde huisarts of psychiater.

Door onderzoek te doen naar de omgeving van een personage, maak je de puzzel van diens leven. In detectiveromans vormt dit de context van een misdaad. In het geval van geneeskunde, vormt het de ziekte.

Arts als schikker van het lot

Simenon ziet zijn personage Maigret en een arts beiden als schikkers van het lot. Ze krijgen het lot van iemand anders in hun handen gedrukt opdat ze het een andere wending geven.

Dat is niet altijd makkelijk. Oderwald vindt een quote uit het boek Maigret et le clochard dan ook tekenend voor beide schrijvers en artsen. Zo vertrouwt een neuroloog Maigret in het boek toe: `De mensen denken altijd dat wij onfeilbaar zijn en dat we op alle vragen het antwoord weten... Maar meestal tasten wij ook in het duister.’