Schrijven 2.0: A Universe Explodes, het boek waar lezers woorden schrappen

Wat is de toekomst van de literatuur in een wereld met steeds meer technische mogelijkheden? In deze nieuwe rubriek besteden we aandacht aan projecten die juist die vraag onderzoeken. Deze keer een heel bijzonder e-book: A Universe Explodes wordt woord voor woord door lezers afgebroken, tot er niets meer van over is.

E-book in beperkte oplage

Een van de grote verschillen tussen een e-book en een papieren boek is dat een e-book altijd netjes blijft: heel anders dan bibliotheekboeken met ezelsoren, koffievlekken of krabbels in de kantlijn. Bovendien kun je van een e-book een oneindig aantal identieke kopieën maken. Het geeft een hele andere betekenis aan het begrip 'eigendom'. De makers van A Universe Explodes onderzochten dit verschil door een e-book te maken met een beperkte oplage, en waarop lezers hun stempel kunnen achterlaten.

Twee woorden weg, een erbij

A Universe Explodes, geschreven door T.L. Uglow, is een kort, filosofisch getint verhaal over iemand wiens wereld langzaam uit elkaar valt. Alle honderd exemplaren zijn voor iedereen te lezen, maar ieder exemplaar heeft slechts één eigenaar. Die persoon kan het boek doorgeven aan de volgende lezer, maar pas als hij op iedere pagina twee woorden uit de tekst heeft verwijderd en één woord toegevoegd. Met 128 woorden per pagina betekent dat dat het boek na 127 eigenaars gereduceerd zal zijn tot één woord per pagina - en al veel eerder onleesbaar zal zijn geworden. Het verhaal is bedoeld om te lezen op een smartphone, maar ook gewoon op je computer te openen.

Wat lezers doen

Alle exemplaren van A Universe Explodes zijn al vergeven, en de enige manier om er een in handen te krijgen is als een van de eigenaren hem doorstuurt. Daarnaast is er een wachtlijst. Het is echter niet nodig om eigenaar van een boek te zijn om het verhaal te kunnen lezen, inclusief de aanpassingen van eerdere lezers.

Tot nu toe zijn dat er nog niet bijzonder veel: het maximaal aantal eigenaren per boek staat momenteel op drie, wat betekent dat ook de veranderingen aan de tekst nog klein zijn. Wel is het interessant om te zien wat mensen aanpassen. Sommigen doen hun best om de betekenis en zinsbouw intact te houden, door bijvoorbeeld alleen een bijvoeglijk naamwoord weg te halen, anderen letten daar minder op. Ook interessant is het om te zien hoeveel verschil een enkel woord soms kan maken in de betekenis van een zin. Het is makkelijk voor te stellen dat hoe verder het project vordert, hoe moeilijker het zal worden om nog een zinnige tekst te bewaren, hoewel de oorspronkelijke tekst daar wel rekening mee houdt: de gedachten van het ikpersonage zijn al tamelijk chaotisch.

Filosofisch experiment

De toekomst van de literatuur? Nee, dit is geen concept waarin iedereen straks zijn boeken zal willen uitgeven. En zo is het ook niet bedoeld: A Universe Explodes is eerder een filosofisch onderzoek over wat 'eigendom' van een boek in dit digitale tijdperk nog kan betekenen.

Met eigen ogen zien hoe een verhaal langzaam tot niets vergaat? Alle versies, plus verdere informatie, zijn te vinden op de website van A Universe Explodes.

Door Anna Mattaar