Een tweedehands e-book bestaat niet

De Nederlandse Uitgeversbond heeft een kort geding verloren tegen een website (tomkabinet.nl) die “tweedehands” e-books verkoopt.

De website tomkabinet misbruikt een maas in de wet en probeert goodwill te wekken door te zeggen dat:

1. zij alleen boeken met DRM doorverkopen.
2. zij e-books betaalbaar willen maken.
3. zij de doorverkoper het e-book op zijn eigen machine laten wissen.
4. zij boekpiraterij tegengaan.

Ik ben ook tegen DRM en dure e-books. Maar daarvoor hebben we al alternatieven. Smashwords bijvoorbeeld: een website met boeken voor billijke prijzen zónder DRM. Als je voor betaalbare e-books bent, laat je dure e-books dus gewoon links liggen.

Punt 3 doet ook niet ter zake. Als je een e-book koopt, koop je geen product, maar het recht om een boek te lezen, een recht dat alleen een auteur kan verlenen. En dat doorverkoop van e-books boekpiraterij zou tegengaan is een gevalletje “middel erger dan de kwaal”. Het is hetzelfde als zeggen dat zelfverbranding een goed middel is om een steenpuist te verwijderen.

Ik ben auteur. Ik leef van het schrijven: dat is het brood op mijn tafel. Toch kan ik me niet druk maken over boekpiraterij. Ik weet dat het gebeurt en dat ik erdoor bestolen word. Dat voelt niet fijn. Maar het probleem is niet zo groot dat daarvoor draconische maatregelen nodig zijn. Ik denk dat ik aan belasting meer kwijt ben.

Bovendien geloof ik in het goede in de mens. De meeste mensen beseffen toch dat boekpiraterij diefstal is? Ik denk dat 99% van de boeken die van illegale sites worden gehaald nooit gelezen worden. Ze worden gedownload door mensen die die boeken toch nooit hadden gekocht. Dus voel ik me in mijn bestaan als schrijver bedreigd door boekpiraterij? Nee.

Door tomkabinet voel ik mij echter wel bedreigd. Want tomkabinet geeft diefstal een schijn van legaliteit.

Om verkoop van tweedehands gedrukte boeken mogelijk te maken, heeft de wetgever ooit een uitzondering moeten maken op de auteurswet. Want als je een boek doorverkoopt, verkoop je niet alleen een tastbaar ding, maar ook het intellectuele eigendom van de auteur: zijn creativiteit.

Die uitzonderingspositie was te rechtvaardigen. Gedrukte boeken bleven niet eeuwig in druk. Als je een roman wilde die niet meer gedrukt werd, kon dat alleen door het boek tweedehands te kopen. Verder was door slijtage de waarde van het gebruikte boek lager dan van het nieuwe.

Maar e-books kunnen wel eeuwig in druk blijven. En er is geen verschil tussen een nieuw en een tweedehands e-book. Een e-book slijt niet: het krijgt geen ezelsoren, vlekken, krassen of scheuren. Een “tweedehands” e-book bestaat dus niet.

Een e-book is ook goedkoop. Neem nou de Wikileaks thriller die ik samen met Anaïd Haen heb geschreven. Terwijl het gedrukte boek € 19,95 kost, kun je het e-book (zonder DRM) al voor € 3,99 krijgen: minder dan een bioscoopkaartje. Ja, er zijn misschien uitgeverijen die idioot hoge prijzen voor e-books vaststellen. Koop die dan niet. Die uitzonderingen rechtvaardigen niet de diefstal die doorverkoop van tweedehands e-books is.

Wie een e-book heeft gekocht en het doorverkoopt, meent het intellectuele eigendom van de auteur (die daar misschien een jaar hard voor heeft gewerkt) te mogen verkopen, alleen maar omdat hij een prijs heeft betaald waarvoor je nog niet één dag boodschappen zou kunnen doen. De auteur moet genoeg geld verdienen om 365 dagen boodschappen te kunnen doen. Het is zijn harde werk: hij heeft het recht het te verkopen, niet de koper.

De koper van een e-book koopt niet iets stoffelijks dat je door kunt verkopen, maar het recht om dat boek te lezen. Doorverkoop van een e-book is diefstal van intellectueel eigendom. Daar moet snel juridisch duidelijkheid in komen. De EU buigt zich momenteel daarover.

Stel dat de doorverkoop van e-books echt legaal zou worden. Verplaats je in de schrijver. Je schrijft een boek. Dat kost je een jaar werk. Je zet je e-book te koop voor 4 euro. Gemiddeld houd je daar ongeveer de helft van over. Reken eens uit hoeveel exemplaren je van je boek moet verkopen om het bruto inkomen bij elkaar te scharrelen waarvan je momenteel leeft.

Nu zet een koper jouw geesteskind voor 3 euro te koop op een doorverkoopsite. Iedereen koopt jouw boek nu daar. Duizenden mensen genieten van jouw boek, maar jij verdient geen rooie cent aan dat jaar hard werken. Die slimme doorverkoper pleegt broodroof. Dit zou een terugkeer zijn naar de tijd vóór het auteursrecht, toen alleen drukkers aan een boek verdienden.

Een e-book-doorverkooprecht zou het einde kunnen betekenen van de mogelijkheid van auteurs om hun brood te verdienen. Er zouden geen professionele boeken meer geschreven kunnen worden.

Als je tegen DRM en dure e-books bent en wilt dat er in de toekomst nog boeken geschreven worden, laat dan doorverkoopsites, piratensites en te dure e-books links liggen. En hoop dat er geen gelegaliseerde verkoop komt van “tweedehands” e-books.

Django Mathijsen (1966) is ingenieur, jazzorganist, wetenschapsjournalist en schrijver. Hij heeft honderden artikelen geschreven voor tijdschriften zoals Kijk en Panorama. Hij heeft bij de BBC gewerkt als technisch consultant bij Robot Wars en TechnoGames. En hij heeft veel prijzen gewonnen voor zijn verhalen (Drie Unleash Awards, twee NCSF-prijzen, de Grote Brugse Boekhandel Fantasy Award, Trek Sagae, Woordenstroom, enzovoort). Zijn werk is gepubliceerd in alle huidige Nederlandse SF/F/H tijdschriften en bij diverse grote Noord-Amerikaanse tijdschriften (zoals Emerald Sky, Big Pulp en Kaleidotrope). Ook is hij al vertaald in het Frans, Roemeens en Hebreeuws.
Hij werkt vaak samen met Anaïd Haen. Daaruit is o.a. Codenaam Hadsadah voortgekomen, de eerste WikiLeaks thriller. Maar ook diverse kinderboeken (zoals Koningsbillen en Drakenstreken) en liedjes.
Website: www.djangomathijsen.nl