Herkomst van ‘van de prins geen kwaad weten’

Wanneer je je van geen kwaad bewust bent of niet in de gaten hebt dat je iets verkeerd gedaan hebt, kun je dit uitdrukken door te stellen dat je ‘van de prins geen kwaad wist’. Hiermee houd je je eigenlijk een beetje van de domme. De uitdrukking stamt uit de 17e eeuw en verwijst waarschijnlijk naar het huis van Oranje. Wat voor verhaal zit er eigenlijk achter deze uitdrukking?

Het ontstaan

Welke prins van Oranje er bedoeld wordt, is helaas niet bekend. De uitleg voor het ontstaan van deze uitdrukking die bij vrijwel alle spreekwoorddeskundigen wordt teruggevonden, is dat het gevaarlijk was om kwaad te spreken over iemand die veel macht had. Als je dat niet deed, was je dus een goed persoon.

Verschillende varianten

Er zijn verschillende varianten terug te vinden van de huidige uitdrukking ‘je van de prins geen kwaad weten’. De oudste wordt al teruggevonden in een tekst uit de 17e eeuw, zo vermeldt spreekwoorddeskundige F. A. Stoett. De uitdrukking komt namelijk terug in de roman De vermakelyken avanturier, het bekendste boek van de in literatuur geïnteresseerde arts Nicolaas Heinsius Jr.(1656-1718). Heinsius Jr. beschrijft in zijn tekst een eerlijke man. Om dit te ondersteunen, wordt opgemerkt dat deze man ‘van God geen quaat weet’.

Van de drommel geen kwaad weten

Een andere variant vinden we terug bij spreekwoorddeskundige P. J. Harrebomée. Hij vermeldt ‘van den drommel geen kwaad weten’, met de drommel wordt hier de duivel bedoeld. Ook uit deze uitleg valt op te maken dat het altijd een beetje huichelachtig was om te zeggen dat je ‘van de prins geen kwaad weet’. Als je wel kwade gedachten over iemand had, wat bij de duivel voor de hand ligt, kon je deze gedachten blijkbaar beter voor jezelf houden.

Dit artikel is een bewerking van een artikel dat eerder verschenen is op IsGeschiedenis.