Herkomst van 'geld over de balk smijten'

Als iemand 'geld over de balk smijt' betekent dit dat hij slecht met geld om kan gaan en het onnodig uitgeeft. Iedereen kent dit gezegde wel, maar wat heeft een balk eigenlijk te maken met het verspillen van geld? Spreekwoorddeskundigen zoeken de oorsprong in de landbouw.

Vee voeren

De 'balk' uit de uitdrukking was waarschijnlijk de balk die in de stallen boven de ruif, de voederbak voor het vee, aanwezig was. Het was bij het voeren van het vee de bedoeling dat het hooi in de ruif werd gegooid. Soms ging dit fout, dan belandde het hooi over de balk. Dit hooi werd dus verspild, en zo kwam 'over de balk gooien' langzaam synoniem te staan voor verspilling. Later werd het woord 'hooi' vaak weggelaten en kwam daar 'geld' voor in de plaats, zodat de huidige uitdrukking 'geld over de balk smijten' ontstond.

Korenmaat

Dit is de meest gangbare verklaring voor de herkomst van deze zegswijze die door bijna alle spreekwoorddeskundigen onderschreven wordt. Toch wordt door sommigen melding gemaakt van een andere verklaring. Deze heeft te maken met de handel in koren.

De balk is volgens deze verklaring ontleend aan de balk die gebruikt werd om een korenmaat af te bakenen. Als handelaren deze korenmaat vulden tot boven de balk, gaven ze meer koren dan nodig was. Dit was dus een vorm van verspilling, en zou hebben gezorgd voor het ontstaan van de uitdrukking 'over de balk smijten'. Toch vinden ook de deskundigen die deze theorie benoemen, de theorie over het veevoer waarschijnlijker.

Dit artikel is een bewerking van een artikel dat eerder verschenen is op IsGeschiedenis.