5 boeken die schrijfregels met succes breken

Beginnende schrijvers leren allerlei schrijfregels kennen als ze zich inlezen of schrijfcursussen volgen. Dogma’s zoals show, don’t tell of ‘schrijven is schrappen’, kom je dan regelmatig tegen. De kunst is om deze regels onder de knie te krijgen, om daarna te leren wanneer je ze moet negeren of met een korreltje zout moet nemen.

---

1. Het lied van ooievaar en dromedaris - Anjet Daanje

Gebroken regel: show, don’t tell

Afbeelding

Eén van de belangrijkste en meteen meest gehekelde schrijfregel is toch wel show, don’t tell. Het principe van de regel is, dat je informatie niet vertelt maar laat zien door middel van een scène. Je laat de lezer dus zelf een conclusie trekken.

Toch moet je altijd de overweging maken wanneer je informatie het beste kunt vertellen en wanneer je een scène nodig hebt. Anjet Daanje nam het met haar boek Het lied van ooievaar en dromedaris nog een stap verder. Het verhaal is geïnspireerd door de negentiende-eeuwse schrijfster Emily Brontë, waardoor de keuze voor een vertellende vorm logisch was, aangezien dat past bij de stijl waarin de Brontëzussen zelf schreven. Als je denkt dat die stijl tegenwoordig niet aanslaat, dan heb je het mis: Het lied van ooievaar en dromedaris staat al weken op de bestsellerlijst.

2. How High We Go in the Dark - Sequoia Nagamatsu

Gebroken regel: gebruik niet te veel perspectieven

Afbeelding

Beginnende schrijvers wordt aangeraden om het bij één perspectief te houden, met hoogstens een handje vol perspectieven voor meer ervaren schrijvers.

In de debuutroman How High We Go in the Dark van Sequoia Nagamatsu volgen we elk hoofdstuk een ander perspectief en we keren nooit terug bij een eerder personage. In het sciencefictionverhaal volgen we een wereld die geraakt wordt door een eeuwenoud virus, dat weer de kop opsteekt door het smelten van de ijskappen. De situatie heeft op alle personages een andere impact. Toch zorgt Nagamatsu ervoor dat de personages elkaar tegenkomen en dat hun acties van belang zijn voor de perspectieven die volgen. Daardoor is de roman wel één geheel.

Lees ook: 5 tips om meerdere perspectieven te schrijven

3. Het huis aan de gouden bocht – Jessie Burton

Afbeelding

Gebroken regel: vermijd een proloog

Het gebruik van een proloog is steeds minder populair geworden. Vaak is het net zo krachtig, dan wel niet krachtiger, om te beginnen met het eerste hoofdstuk. Vooral als je proloog voornamelijk informatie overdragen is.

Toch kan een proloog werken. In Het huis aan de gouden bocht van Jessie Burton opent de proloog met een begrafenis die op een afstand geobserveerd wordt. Wie er overleden is en wie het bekijkt, is niet duidelijk. Totdat blijkt dat de proloog eigenlijk het einde is, vanuit een ander perspectief. Alle puzzelstukjes vallen op hun plaats wanneer je de proloog opnieuw leest.

4. The Sentence – Louise Erdrich

Gebroken regel: kill your darlings

Afbeelding

De schrijfregel kill your darlings dwingt schrijvers om goed na te denken wat ze kunnen schrappen, ook als het gaat om een geliefde scène of onderwerp. Soms wordt je verhaal er beter van als een personage verdwijnt of je een subplot achterwege laat.

Kill your darlings zorgt er ook voor dat je focust en genoeg aandacht besteedt aan je thema. In The Sentence van romanschrijfster Louise Erdrich komen veel thema’s en onderwerpen langs waar je meerdere boeken aan kan wijden. Van Native Americans en Black Lives Matter, tot Covid, en familiebanden, terwijl een geest in de boekhandel waar de hoofdpersoon werkt geen rust kan vinden. Desondanks werkt de combinatie van thema’s en onderwerpen en versterken ze elkaar. Het is dus maar goed dat ze niet alle darlings heeft geschrapt.

5. November – Thomas Olde Heuvelt

Gebroken regel: maak je verhaal tijdloos

Afbeelding

Als je je verhaal zo tijdloos mogelijk maakt, voelt het voor lezers over 10 jaar niet hopeloos ouderwets. Als je boek bol staat van referenties aan hits, trends en technologie van 2022, zullen sommige mensen zich de helft niet meer kunnen herinneren na 10 jaar.

Dit is een regel die Thomas Olde Heuvelt in November (en al zijn andere boeken) negeert. Vooral omdat hij schrijft vanuit meerdere perspectieven, waaronder ook jongeren, komen er veel benamingen van trends langs. In Hex, gepubliceerd in 2012, lees je over hits van Train en Facebook. In November gaat het over bubble tea en de boeken van V.E. Schwab. Daardoor wordt het bijna een tijdcapsule van het jaar waarin het boek gepubliceerd is.

Kortom: schrijfregels zijn niet heilig. Leer ze kennen, zodat je ook weet wanneer je ze met een korreltje zout moet nemen.