Maatschappelijke stof voor het schrijven

Ja, ik denk wel dat enige levenservaring nodig is. Puur omdat je je misschien wel heel goed kan inleven, maar het nooit echt goed kan krijgen als je dingen alleen maar van de buitenkant kan beschrijven.

Daarmee suggereer je dus ook (ten dele) dat een schrijver zich maar op één onderwerp kan richten. Begrijp ik dat goed, Micha? Ik zou dat overigens wel herkennen, Hella Haasse schrijft natuurlijk veel over Indië bijvoorbeeld.

Nee. Maar hoe kun jij over liefde schrijven als je nooit verliefd bent geweest? Je kunt alleen maar gissen hoe het voelt. Hoe kun je goeie personages neerzetten als je alleen maar leeftijdsgenoten hebt ontmoet? Volwassenen denken anders. Maar ook gewoon feiten verzamelen. Je hebt tijd nodig om voor jezelf een arsenaal op te bouwen dat je kunt gebruiken tijdens het schrijven.

Ieder mens leeft en maakt dingen mee, het hoeven niet direct van die grootschalige dramatische gebeurtenissen te zijn als oorlogen die je vormen. Ik heb prachtige boeken gelezen van bedreven auteurs over onderwerpen die 'klein' zijn, maar toch, of misschien juist, raken. Wat Micha ook zegt, door te leven, kun je je inleven. En met de bagage die je vergaart door je in te leven, kun je schrijven.

Ja, precies. Niet iedereen hoeft natuurlijk een oorlog of een heftige scheiding of zo mee te maken. Of een emigratie :')

Ik was 'vroeger' ontzaglijk jaloers op Francoise Sagan, die op haar zeventiende een geweldig debuut schreef, over een verhouding met een oudere, getrouwde man (als ik me goed herinner). Toen ik dat boek las, Bonjour Tristesse, wist ik dat ik op dat moment nóóit zo zou kunnen schrijven. Ik vond haar een vreselijk intelligente, capabele, ervaren vrouw die maar een paar jaar ouder was dan ik. Mijn schrijverscarrière zag er bij voorbaat hopeloos uit. Je hoeft, denk ik, geen grote dingen mee te maken, maar je hebt wel een bepaalde rijpheid nodig om een en ander in een bepaald perspectief te kunnen plaatsen, zodat het ook inderdaad een verhaal wordt, en geen opsomming van belevenissen. Later werd er trouwens niet zoveel meer van Francoise Sagan gehoord, maar toen was het natuurlijk nog een zeer intrigerend thema.

Poe, wat een filosofisch topic. Laat ik eens proberen een bijdrage te leveren. Het staat voor mij vast dat er ook jonge talentvolle schrijvers zijn. Ze hebben nog lang niet allemaal gepubliceerd, maar ook op dit forum kom ik soms verhalen tegen van jonge mensen, waarvan ik denk: wauw, dit heeft iets. Een deel van hen zal uiteindelijk ook echt bij een uitgever terecht komen. Dus: op schrijftechnisch vlak hoef je niet 'van alles' te hebben meegemaakt om goed te kunnen schrijven. Sommigen hebben talent in overvloed, anderen moeten meer zwoegen, maar je kunt het leren. Dit is de ambachtelijke kant van schrijven. Het wordt anders als je kijkt waarover je wilt schrijven. Naar mijn mening kiezen schrijvers hun onderwerpen/thema's voor hun verhalen vanuit een interne drive en nieuwsgierigheid. Die kunnen natuurlijk gewoon gebaseerd zijn op dagelijkse ervaringen/fantasieën, maar ik denk dat schrijvers met meer levenservaring (wat trouwens niet per se evenredig samenhangt met leeftijd) beter in staat zijn universele emoties te vertalen aan de hand van een bepaald thema dan onervaren schrijvers. Die herkennen het universele thema (het verhaal áchter het verhaal) uit hun eigen verhaal misschien zelf ook pas achteraf. Een mens heeft nu eenmaal tijd nodig om dingen te leren relativeren, de wereld met andere ogen te zien en te doorzien. Om jouw vraag te beantwoorden: Moet een schrijver geëngageerd zijn? Nee, niets moet, maar waarachtig engagement helpt volgens mij om je verhaal een diepere lading mee te kunnen geven, een boodschap die (meer) mensen aanspreekt (en dat kan zich vertalen in meer succes). Dit zou een voorzichtige verklaring kunnen zijn voor het feit(?) dat veel grote auteurs 'iets groots' hebben meegemaakt. Maar dat wil 1. niet zeggen dat een potentiële schrijver die dat niet heeft meegemaakt, geen enkele kans van slagen heeft, 2. ook als ie dat wel heeft, dan is dat geen garantie voor een 'grootse' schrijverscarrière. Daarvoor zal ie ook de schrijftechnische vaardigheden moeten hebben. Bovendien is dat 'iets' niet welomlijnd. Ook 'kleine' gebeurtenissen in iemands leven kunnen bepalend zijn voor de manier waarop iemand in het leven staat (en dus zorgen voor een bepaalde mate van engagement). Ik denk dat dat ook een karaktertrek is. Waarom ben je bang dat de uitspraak van Kader een kern van waarheid heeft? Ik neem aan dat je niet zit te wachten op het uitbreken van de WOIII (zodat je ineens ook iets 'groots' hebt meegemaakt)?

[ ... ] Waarom ben je bang dat de uitspraak van Kader een kern van waarheid heeft? Ik neem aan dat je niet zit te wachten op het uitbreken van de WOIII (zodat je ineens ook iets 'groots' hebt meegemaakt)?

Ja, da's een goede vraag. Zo'n oorlog moet je ook maar weer zien te overleven, met alle trauma's van dien, en erover schrijven is dan toch een stuk minder interessant dan het lijkt.

Mooi topic! Voor mijzelf was het wel van belang om 'iets' meegemaakt te hebben waarover ik kan schrijven. Ik ben dienstplichtigmilitair geweest (helaas) en heb met die ervaring een beter inzicht gekregen wat er op het slagveld kan gebeuren, met nadruk op kan want ik heb gelukkig nooit een echte gevechtssituatie beleefd, dus nooit de angsten en mensonterende situaties meegemaakt...gelukkig. Maar ik kan wel zo'n situatie beschrijven, althans proberen, omdat ik de ins en outs van het leger ken. Veel heb ik ook gehad van de verhalen van mijn opa die in de 2e WO heeft gevochten en dan komen meer details los waar je later wat mee kan doen. Het is dus een kwestie om info te verzamelen en verder ook je eigen beleving in het verhaal verwerken. Met veel inlezen en het gebruik van je fantasie kom je er volgens mij ook dus hoeft je niet 'iets' meegemaakt te hebben, maar soms zijn bepaalde details die je weet omdat je die zelf hebt meegemaakt, nèt dat beetje meer wat het lezen voor sommigen interessanter en boeiender kan maken. Maar is een bepaalde levenservaring een must? Tja, je bent 'gerijpt' door vele situaties die je hebt meegemaakt, je hebt veel meer indrukken opgedaan en veel mensen ontmoet. Je beeldvorming van vele zaken kunnen in de loop der jaren verandert zijn wat ook interessant is om mee te nemen in je schrijverij. Ik bekijk nu bepaalde dingen toch heel anders als toen ik 18 jaar was en dat is precies wat levenservaring met je doet. Maar je fantasie zal toch een hoop goed moeten maken of zijn werk moeten doen om een boeiend verhaal te schrijven.

Ligt er toch ook aan waar het over gaat. Misschien maakt op het gebied van filosofie wel verschil. Dat hun zielenkreet beter gefunderd is, maar een scherp schrijver, die observeert, concludeert kan toch zeer de moeite waard zijn? Andere invalshoeken kunnen ook zeer de moeite waard zijn en niet alleen die van die alwetenden, voor zo'n tunnelvisie wil je de lezer toch behoeden? En bovendien; als je de oorlog mee hebt gemaakt kun je dan niet vooral beter over die oorlog meepraten (de sfeer, het lijden) , of wordt je hele schrijverspersoonlijkheid dan opgewaardeerd? Waarom zou je als je de oorlog hebt meegemaakt, je beter in anderen kunnen plaatsen? Heb ik niks mee hoor.

Interessant onderwerp Ik moet zeggen dat ik op het niveau waarop hier gesproken wordt (oorlog, echtscheidingen, of zelfs maar liefde), helemaal niets heb meegemaakt. Toch denk ik dat mijn verhalen goed zijn. Waarom? Omdat ik niet probeer te doen of ik het wel heb meegemaakt. Ik kan me goed inleven in anderen, maar ook in de geschreven woorden van anderen. Verder heb ik er absoluut geen moeite mee om zaken uit hun context te plaatsen. Een ruzie op school bijvoorbeeld, gebruik ik om in een andere situatie aan een personage te geven. De lege gaten vul ik op met dingen waar ik over gelezen heb, over gehoord heb of die ik zelf bedenk. (vooral dat laatste.) Mijn gebrek aan liefdeservaringen los ik op door het liefdesverhaaltje wat door mijn hoofdlijn speelt onbeantwoord te laten, zelfs ongemerkt door mijn hoofdpersoon (tot mijn tweede persoon haar ineens een huwelijksaanzoek doet ^^ ) Verder ben ik veel gepest op de lagere school, alles wat ik me nog aan gevoelens van toen herinner gaat naar mijn personages. Ik denk verder niet dat ik moet gaan proberen een verhaal over de tweede wereldoorlog, een echtscheiding, of zoiets te schrijven. Totdat ik denk dat ik iets meemaak wat het waard is om op te schrijven, houd ik het gewoon op fantasy. Ik denk dus niet dat je veel ervaring moet hebben, hoewel het zeker kan helpen. Ik denk dat je met genoeg creativiteit ook om de echte ervaringen heen kunt schrijven, of zelfs het idee kunt wekken dat je ze wel hebt meegemaakt.

Nee, ik wacht zeker niet op een Derde Wereldoorlog. Dat is (misschien, zijn er nog ergere dingen?) wel het laatste wat ik mee wil maken.

Toen ik dat boek las, Bonjour Tristesse, wist ik dat ik op dat moment nóóit zo zou kunnen schrijven. Ik vond haar een vreselijk intelligente, capabele, ervaren vrouw die maar een paar jaar ouder was dan ik. Mijn schrijverscarrière zag er bij voorbaar hopeloos uit.

Dat heb ik als ik Willem Frederik Hermans lees. (Ben nu bezig in Au pair.) Alle lijntjes komen zo precies weer op hun pootjes terecht, dat zie ik mezelf nog lang niet doen. (Maar ja, wie "vergelijkt" zich dan ook gelijk met W.F. Hermans. :')) Ik moet zeggen, dat jullie antwoorden mij wel geruststellen. Al kan ik niet goed onder woorden brengen waarom e.d. Volgens mij helpt vooral Zjaans reactie (maar de anderen natuurlijk ook). Ik ga er nog eens over denken. :)

Er zijn schrijvers die die nog nooit hun geboortedorp hebben verlaten, praktisch as kluizenaar leefden, en toch goede boeken hebben geschreven, over de meest uiteenlopende onderwerpen. En daarnaast...Wij als jonge schrijvers maken niets mee? Voor mijn gevoel komen alle punten van de geschiedenis in onze tijd samen en lijkt er zich een globale culturele bom te ontketenen. Genoeg stof tot schrijven. Kader Abdolah heeft een punt, maar meer is het ook niet. Ik zou me er ook zeker niet teveel mee bezig houden. Daar lijd je werk alleen maar onder...

Carduelis. Als ik jou goed begrijp en/of doorgrond, zie ik in jou een meer dan gemiddeld begaafde leerling om niet meteen hoogbegaafd te zeggen. Jij hebt iets dat de meesten niet hebben. Jij schrijft met een specifieke toon waar een bijzonder opmerkingsbegaafdheid in zit. Je woorden die je kiest, de zinsconstructies en de lagen die jij gebruikt in je schrijven, doet niemand je na. Maar ook van je inteligentie, die je wellicht vaak buiten spel zet, kun je gebruiken met schrijven. Juist dat bijzondere, niet alledaagse is een kans die je moet pakken en koesteren. Als je het nu niet gebruikt en ontwikkelt, slijt het. Alles wat je niet gebruikt, wordt minder in kwaliteit en atrofieert, dit ook. Weet je nog je verhaal van de zwanendochters? Zoiets bedoel ik dus.

Er zijn schrijvers die die nog nooit hun geboortedorp hebben verlaten, praktisch as kluizenaar leefden, en toch goede boeken hebben geschreven, over de meest uiteenlopende onderwerpen.

Oh ja? Noem eens wat namen dan?

Ik zou zo geen namen kunnen noemen, maar ik had eens een documentaire gezien over een engelse schrijver waarvan dit het geval was. En zo zullen er ongetwijfeld meerdere zijn.

Een van de grootste voordelen die een oorlog voor een schrijver heeft is dat het de schrijver niet alleen voorziet van veel verhaalstof, maar ook van een publiek met dezelfde/aanverwante trauma's. Verder denk ik dat levenservaring vooral gereedschap is voor een schrijver. Daarna is het een kwestie wat je er mee doet. De een kan een huis bouwen met alleen een Zwitsers zakmes, de ander kan met al zijn hydraulische gereedschap nauwelijks een hondenhok in elkaar zetten.

Persoonlijk ben ik wel van mening dat je de dingen beter neer kunt zetten als je dingen meegemaakt hebt. Levenservaring dus... Dan pas kun je overbrengen welke gevoelens erachter zitten. Anders blijft het zo plastisch, denk ik. Toen ik jong was wilde ik al graag schrijfster worden, maar vond ik mezelf nog niet "rijp" genoeg. Nu ben ik 30 en heb ik genoeg levenservaring voor een heel leven en daarbij komt dat ik mezelf ook beter ken dan toen ik 16 was. Nu pas heb ik het gevoel dat ik iets kan vertellen wat het waard is om te vertellen, zeg maar. Maar je moet ook een bepaalde manier van denken hebben en veel observeren in het leven. En dan nog ben je pas een schrijver als je het weet neer te zetten. Mensen te raken...

Ik denk dat levenservaring zeker belangrijk is. Ik haal zelf inspiratie uit belangrijke gebeurtenissen en reizen uit mijn leven. Maar soms zijn mensen "wijs" van zichzelf. De gezusters Bronte schreven veel over de liefde terwijl ze weinig tot geen ervaring met mannen hadden. Ook verzonnen ze reizen die ze niet gemaakt hadden.

Elke tijd heeft zijn specifieke kenmerken en problemen. Observeren is de sleutel. Je hoeft het niet zelf te doorleven, kijken en zien wat het met anderen doet. Belangstelling voor je omgeving. Dat neerzetten in woorden die anderen boeien die niet opletten en je hebt al heel wat te bieden lijkt mij.

Zonder mijn ervaring kreeg ik geen woord op papier maar ja, ik ben dan ook geen Arnon Grunberg, of Carduelis...

Ik denk dat levenservaring zeker van belang is. Juist door de problemen in mijn hoofd kan ik zo schrijven zoals ik nu doe, kan ik dichten zoals ik nu doe met de personages vol problemen. Carduelis, jij kan op zich prima schrijven vind ik. Neem ff je marathonverhaal. Daarvan heeft de hoofdpersoon (nu nog dan) weinig problemen, gaat hij rustig een dag weg, maar ondertussen bouw je het verhaal op. Daar is talent voor nodig, en dat heb jij wel, en inlevingsvermogen schat ik zo ook. Ik denk dat jij het wel kan.

De gezusters Bronte schreven veel over de liefde terwijl ze weinig tot geen ervaring met mannen hadden.

In dat geval kun je waarschijnlijk beter (mooier) schrijven zónder ervaring.

Ik denk dat de definitie van levenservaring per persoon verschilt. Wanneer heb je levenservaring? Als je minstens vijf jaar voor jezelf gezorgd hebt? Als je een dierbare persoon verloren hebt? Als je een oorlog hebt overleeft? Of moet je minstens zelf gevochten hebben in een oorlog? Persoonlijk vind ik dat sommige kleuters van drie jaar, meer wijsheid in zich hebben dan bepaalde volwassenen om me heen, ongeacht hoeveel levenservaring die misschien ook hebben. Ik vind kinderen altijd heel erg mooi en boeiend in hun kijk op dingen, juist omdat ze zo weinig ervaring hebben met bepaalde situaties. Het is dat zij de taal nog niet zo goed beheersen, anders zouden het geweldige schrijvers zijn, denk ik. Een gebrek aan ervaring kan soms juist heel veel wijsheid opleveren en als je dat goed onder woorden weet te brengen, ben ik absoluut fan hoor. Je hoeft geen ervaring met verliefdheid te hebben om over verliefdheid te schrijven denk ik, maar het ligt er aan op wat voor manier je erover wilt schrijven. Ik kan me prima voorstellen dat iemand een verhaal schrijft over hoe hij/zij denkt dat verliefdheid voelt of zou moeten voelen, en dat het nog een echt goed verhaal is ook. Het is net als met nieuwe mensen op een werkplek, zij zien dingen die door 'de oude rotten in het vak' al jaren niet meer gezien worden. Ze hebben een frisse kijk en soms brengen zij een compleet nieuwe energie in het bedrijf. Een goede schrijver is denk ik dan ook niet iemand die per definitie veel heeft meegemaakt of hele intensieve dingen heeft meegemaakt, maar iemand die dat wat hij/zij heeft meegemaakt, heel groots kan omschrijven.

Krienie: stevige vinger op de zere plek. Ben het totaal met je eens. Er is gewoon geen criterum voor. Het kan natuurlijk zijn dat bij bepaalde onderwerpen of invalshoeken ervaring iets essentieels toevoegt, maar globaal gezien ben ik het geheel met je eens. Wou ik even kwijt :P Groetjess

quite van Krienie: "Een goede schrijver is denk ik dan ook niet iemand die per definitie veel heeft meegemaakt of hele intensieve dingen heeft meegemaakt, maar iemand die dat wat hij/zij heeft meegemaakt, heel groots kan omschrijven." Helemaal mee eens! Daarentegen kom je met gedegen research en een ruim inlevingsvermogen ook een heel eind. (Bijna) Iedereen kan schrijven over wat hij/zij zelf heeft meegemaakt, maar over iets schrijven dat juist heel ver van je af staat (en daar dan overtuigend/realistisch) in slagen is misschien nog net iets lastiger. Je verdiepen in een totaal andere wereld is juist wat schrijven zo interessant en leerzaam maakt (vind ik).

Kader Abdolah heeft ooit eens (iets in de trant van) gezegd: 'Jonge schrijvers hebben niks meegemaakt, geen oorlog, geen honger, en missen dus iets.' Dat, en een "gebrek" aan levenservaring en nog niet echt een gevoel van engagement, zit mij dwars. Ik vraag mij af, of ik wel een (goede) schrijver kan worden. Immers, W.F. Hermans, Gerard Reve en Harry Mulisch zijn gevormd door de Tweede Wereldoorlog en Hella S. Haasse door haar periode in Indië. Stuk voor stuk* grote auteurs. Moet een schrijver echter wel geëngageerd zijn, moet een schrijver echter wel iets groots hebben meegemaakt? De uitspraak van Kader Abdolah steekt me, terwijl ik niet eens weet of 'ie waar is. Misschien, moet ik stellen, ben ik bang dat 'ie waar is. Ik vind het moeilijk om precies te verwoorden wat mij dwarszit, maar dit topic is niet bedoeld voor persoonlijke ondersteuning. Nee, eerder om een discussie te openen over engagement in de literatuur: is het nodig? Heb je het zelf, wat vind je ervan? * Vrij voor interpretatie, het is niet mijn bedoeling een discussie te starten over de grootsheid van een bepaalde schrijver.

kunnnen jonge mensen iets mee maken en op jonge leeftijd al veel levenservaring hebben? zeker weten wel. dat hoeft dan niet perse te betekenen dat iemand alles al weet. net wat Micha aangeeft, als je nooit verliefd bent geweest, anderzijds nooit liefde van een ander hebt mogen voelen. zoals in een liefdesrelatie, dan kun je dit ook nooit verwoorden. natuurlijk je kunt een ander gaan interviewen met de vraag hoe het is om verliefd te zijn... toch is het moeilijk om die gevoelens dan op het papier te zetten... wat een ander in deze topic zegt is dat je veel meegemaakt kan hebben als je niet perse de oorlog hebt meegemaakt. persoonlijk vind ik dat mensen te gauw vergeten dat het vanbinnen in je eigen ziel ook oorlog kan zijn. welliswaar gaat dit niet met tanks en granaten of wat voor wapens, toch kan het wel een gevoel geven van ellende. ik geloof dan ook dat mensen die depressief zijn geweest. waarvan de hulpverleners dachten dat die betreffende persoon uit het leven zou stappen. dat diegene al heel erg ver heen is. deze persoon kan zich dus ellendig voelen met alle gevolgen van dien. door de onbegrip kan hij/zij zich geïsoleerd voelen en het gevoel krijgen dat er geen begrip is van de dierbaren of de naaste omgeving. overigens kan de persoon in kwestie die depressief is geweest hier ook heel anders tegenaan kijken. de dood is een stukje van het leven, hoe je dit ook wend of keer. wat ik dus net zei, wanneer je heel erg depressief bent kan het een oorlog zijn in je binnenste. dan is het dus ook zwak om dingen te gaan roepen dat iemand op een jonge leeftijd niets meegemaakt kan hebben. er zijn meer dingen dat iemand vormt in zijn latere leven. iemand die zijn hele leven al problemen heeft, die heeft zeker weten op jonge leeftijd al een aardige dosis levenservaring. mensen zouden eens verder moeten kijken dan hun eigen neus lang is. niet er altijd vanuit willen gaan dat leeftijd er voor zorgt dat je veel meer weet. dit hoeft denk ik niet altijd het geval te zijn.... dan ook nog eensn dat grote, bekende schrijvers alles zouden kunnen beweren. ze zijn niet heilig en niet Alwetend. dus wat dat betreft is het verstandig om dit van een andere kant te bekijken...

Wat een lang verhaal, JJR. Jij houdt van veel woorden, geloof ik. ;) Ik weet niet of je perse verliefd moet zijn geweest om dat gevoel te kunnen beschrijven. Thrillerschrijvers kunnen soms een moord beschrijven alsof ze het zelf hebben meegemaakt. Ik ga er niet van uit dat dat ook zo is. Zo is het toch met alles? Je moet iets goed kunnen verwoorden als het om schrijven gaat. Dan is het zelfs de vraag of de schrijver zich goed moet kunnen inleven. Hij moet het goed op kunnen schrijven.

Levenservaring helpt mij in zoverre dat ik meegemaakte situaties makkelijk kan beschrijven. Uiteindelijk denk ik dat ervaring op zich niet maakt of iemand met diepgang schrijft. Sterker nog, ervaring kan ook een obstakel zijn bij mijn schrijven. Ik geloof dat diepgang in ieder mens zit, jong en oud. Kwestie van erbij te komen, iets wat ons in de westerse wereld niet of nauwelijks wordt geleerd.

ja anouk. dat klopt. het lukt me niet om iets in het kort neer te zetten. wanneer ik iets wil vertellen moet het ook duidelijk zijn. ik kon op de middelbare school ook geen boekverslagen maken. wanneer ik een boek van bijvoorbeeld de Kameleon had gelezen dan werd het verslag bijna een nieuw manuscript. wanneer een verslag van bijvoorbeeld één of twee kantjes groot moest zijn, kwam ik er met dertig aanzetten. de leraar die wist dat ook. laatst hoorde ik van een oud muziekleraar van de middelbare school dat hij mijn werkstuk had bewaard. tijdens het kijken van een film over de leven van mozart heb ik zo wie zo meer dan een heel schrift vol geschreven over die film. tot in details heb ik de hele film in het verslag verwerkt... dus jah... best wel een handicap op zich... daar heb je wel een goede gedachte dat je je goed moet in kunnen leven om iets te te kunnen schrijven. @ esther: ik denk dat het ook een heel mooi voorbeeld is van jou. dat de meegemaakte dingen je soms blokkeren om verder te gaan. Ik denk dat dit heeft te maken met emoties of wat dan ook. Wanneer zoiets gebeurt dan zak je misschien teveel weg in de gebeurde situatie. Wat je kan blokkeren of zelfs funest kan zijn voor je eigen gezondheid. Daarbij bedenk ik me nu ook dat wat een andere forum lid hier schreef. Als hij teveel aan het schrijven is of wat dan ook of te lang doorgaat… depressieve gevoelens krijgt… dan kun je toch zien dat het schrijven doorwerkt op je onderbewuste.