Ik lees - op proeflezen - steeds vaker de vraag 'is het ritme goed?'. Zelden kan ik een zinnig antwoord op die vraag bedenken. (Ik kan me vaak zelfs niet aan het gevoel onttrekken dat de vraagsteller er slechts mee komt omdat je nu eenmaal een vraag moet stellen.) Ik heb lang, lang geleden eens het boekje Schrijven is Ritme gelezen. Daar is mij van bijgebleven dat er erg mooie voorbeeldfragmenten in stonden. Maar wat ritme nou precies was, wist ik toen ik het uit had nog niet. Dus hier is mijn vraag aan alle Sollers: wat versta jij onder ritme? Wat - behalve zinslengte - maakt het ritme van een tekst? Wanneer is ritme 'goed'? En wat dat betreft: wanneer is het ritme slecht? Zou 'is het ritme effectief?' geen betere vraag zijn? Ik ben nu heel wat jaartjes en overdenkingen verder, en ik denk er inmiddels wél een idee van te hebben. Voor mij is ritme een middel waarmee je de tekst méér kunt maken dan de primaire informatieoverdracht. Met ritme maak je een tekst meeslepend. De bespiegelende, vragend interne monoloog waarmee je hoofdpersonage tot een langverwacht inzicht komt; de vertelvertraging waarmee je sleutelmomenten in een actiescène eruit licht; de rust van een beschrijving of de snelle opeenvolging van een rake dialoogzinnen. Een combinatie van zinslengte en toon. De hoeveelheid (of het gebrek aan) detaillerende bijzinnen. Vraagzinnen, uitroepen. Wat nog meer? Overigens noem ik het een 'middel', omdat ik het inzet wanneer ik het nodig heb. Ik let niet altijd op het ritme van wat ik schrijf. Soms vertrouw ik erop dat de primaire informatieoverdracht voldoende is. Of belangrijker is. Nou jullie mening: is het raadzaam om het ritme zo nu en dan te laten voor wat het is? Of is het ritme in elke zin en elke alinea belangrijk en zou er altijd op gelet dienen te worden?