De onbevlogen schrijver

Prachtige analyse, Ik moet heel eerlijk toegeven dat ik geen verschil durf te benoemen tussen de twee stukken van Harryhol wat betreft topic. Ben ik te onervaren voor of ze zijn er niet.( vast wel:-)) Wel meen ik dit te zien en te voelen bij onderstaande fragmenten van Mirjam Blits en Primo Levi. “Gillen en kermen bij zweepslagen kwam bij mij niet voor. Mijn nagels in mijn handpalmen gedrukt, tot bloedens toe, ik gaf geen kik. Dat plezier gunde ik ze niet, nooit heb ik maar één keer voor een SS-man of SS-vrouw mijn ogen neergeslagen, nee, dat nooit. De gevolgen waren nog meer slagen. Maar slaan, daar wen je aan en ’s winters krijg je het er lekker warm van.” “Maar behalve de functionarissen in engere zin is er een grote groep gevangenen die zonder dat het lot hen aanvankelijk bijzonder ter wille is met niets dan hun eigen krachten vechten om te overleven. Daarvoor moet je tegen de stroom in roeien; elke dag, elk uur je schrap zetten tegen de afmatting, de honger, de kou en de neiging je te laten gaan die daar het gevolg van is; je vijanden weerstaan en geen medelijden hebben met je rivalen; je geest scherpen, je wapenen met geduld, je wil stalen. Of anders elk gevoel van waardigheid de nek omdraaien, elk licht van het geweten doven, de strijd aanbinden als beest tegen andere beesten, je verlaten op de ongekende onderaardse krachten die voksstammen en enkelingen in duistere tijden staande houden. Talloos zijn de wegen die wij hebben uitgedacht en gevolgd om niet te sterven; evenveel als er verschillende menselijke karakters zijn. Alle betekenen ze een strijd zonder kwartier van één tegen allen, en vele eisen een niet geringe tol aan zelfverraad en compromissen. Overleven zonder iets van zichzelf prijs te geven is - afgezien van buitengewone gelukstreffers - maar enkele superieure individuen gegeven geweest, van de stof waarvan martelaars en heiligen worden gemaakt''

[quote schlimazlnik]Ik denk toch dat het er op neerkomt dat je in het gehele schrijfproces bevlogen bent, maar op het juiste moment de juiste techniek moet kunnen toepassen.[/quote] Hier ben ik het grondig mee eens. Ik denk dat je er met louter bevlogenheid niet komt, net zomin als met louter techniek.

[quote schlimazlnik]Ik denk toch dat het er op neerkomt dat je in het gehele schrijfproces bevlogen bent, maar op het juiste moment de juiste techniek moet kunnen toepassen.

Hier ben ik het grondig mee eens. Ik denk dat je er met louter bevlogenheid niet komt, net zomin als met louter techniek.[/quote] Ik ook helemaal mee eens.

Prachtige analyse, Ik moet heel eerlijk toegeven dat ik geen verschil durf te benoemen tussen de twee stukken van Harryhol wat betreft topic. Ben ik te onervaren voor of ze zijn er niet.( vast wel:-)) Wel meen ik dit te zien en te voelen bij onderstaande fragmenten van Mirjam Blits en Primo Levi. “Gillen en kermen bij zweepslagen kwam bij mij niet voor. Mijn nagels in mijn handpalmen gedrukt, tot bloedens toe, ik gaf geen kik. Dat plezier gunde ik ze niet, nooit heb ik maar één keer voor een SS-man of SS-vrouw mijn ogen neergeslagen, nee, dat nooit. De gevolgen waren nog meer slagen. Maar slaan, daar wen je aan en ’s winters krijg je het er lekker warm van.” “Maar behalve de functionarissen in engere zin is er een grote groep gevangenen die zonder dat het lot hen aanvankelijk bijzonder ter wille is met niets dan hun eigen krachten vechten om te overleven. Daarvoor moet je tegen de stroom in roeien; elke dag, elk uur je schrap zetten tegen de afmatting, de honger, de kou en de neiging je te laten gaan die daar het gevolg van is; je vijanden weerstaan en geen medelijden hebben met je rivalen; je geest scherpen, je wapenen met geduld, je wil stalen. Of anders elk gevoel van waardigheid de nek omdraaien, elk licht van het geweten doven, de strijd aanbinden als beest tegen andere beesten, je verlaten op de ongekende onderaardse krachten die voksstammen en enkelingen in duistere tijden staande houden. Talloos zijn de wegen die wij hebben uitgedacht en gevolgd om niet te sterven; evenveel als er verschillende menselijke karakters zijn. Alle betekenen ze een strijd zonder kwartier van één tegen allen, en vele eisen een niet geringe tol aan zelfverraad en compromissen. Overleven zonder iets van zichzelf prijs te geven is - afgezien van buitengewone gelukstreffers - maar enkele superieure individuen gegeven geweest, van de stof waarvan martelaars en heiligen worden gemaakt''

Bij welk fragment zie/voel je dan wat?

In mijn beleving schrijft Blits vanuit haar beleving zonder bewust te zijn van technieken, Zij is daar weer, daar waar het gebeurde, van binnen uit. "Ongepolijst" kwam ik tegen. Primo Levi, is in mijn ogen veel meer technisch geschreven, met wat mij betreft betoverend resultaat. Toch vind ik het beide even aangrijpend.

Ok. Ik zal vertellen hoe beide fragmenten tot stand zijn gekomen. Beide fragmenten komen uit het document vlak voor de laatste correctieronde van mijn redacteur en zijn zo goed als identiek aan wat er uiteindelijk in het gepubliceerde boek staan. Dit zegt wat mij betreft niet dat de stukken briljant zijn of een hoge kwaliteit hebben, maar het zijn eindprodukten. En ja, ik zie inderdaad ook wat onvolkomendheden die ik nu anders zou doen. Dit is alweer een paar jaar oud :) Maar nogmaals, het ging niet over literair gehalte, maar of te zien was wat het proces was waarmee dit eindproduct oorspronkelijk tot stand kwam. Het eerste fragment is zo goed als geheel 'in de flow' geschreven. En ik heb hier uiteindelijk de meeste moeite mee gehad. Vooral het deel over het 'stralende'. Hieronder de allereerste versie van de tekst, die 'rechtstreeks' uit het brein kwam :) Zoek de verschillen :)

De bus stopte bij het station van Hilversum. Het moderne oranje gebouw werd mooi verlicht en leek extra te stralen door de regen, die alles dat licht gaf voorzag van een aura van licht. ‘We hebben mazzel. De bus naar Laren staat er nog.’ Ze pakte Paul bij de hand en trok hem mee. Ze renden naar de bus en sprongen naar binnen. ‘Ik heb geen strippenkaart…’ begon Paul. ‘Ik wel.’ Zei Marijk en ze haalde de kaart tevoorschijn. Bijna had ze de verkeerde portemonnee uit haar zak gehaald. Ze keek Paul aan die niets had gezien. De chauffeur stempelde twee maal en ze gingen zitten. Paul zag er moe uit. Hij gaapte en kennelijk kon hij zijn ogen nauwelijks open houden. Hij probeerde een makkelijker houding te vinden maar dat lukte kennelijk niet. ‘Je mag wel op mij leunen, hoor.’ Zei ze. En meteen vroeg ze zich af waarom ze dat in ’s hemelsnaam zei.

Zoals je ziet is vooral dat eerste deel een gedrocht van een beschrijving. Het is misschien interessant om op te merken dat ik dit tafereel 'in het echt' zo ooit had gezien, en voor me zag tijdens het schrijven. Ik was op dat moment vooral bezig om de eerste versie 'er uit te raggen' en heb hele lappen tekst getikt zonder ook maar een woord terug te lezen. Juist die stukken bleken later veel redigeerwerk nodig te hebben. Hoe dan ook heb ik heel lang geworsteld met de vraag hoe ik dat 'bevlogen' stukje kon herstellen. Het tweede fragment bestond nog niet in de allereerte versie van mijn manuscript. Ik heb het later toegevoegd omdat het verhaal 'te snel' ging, en er extra obstakels nodig waren. De scene is ook een beeld dat ik ooit letterlijk zo heb gezien. Het verschil met het eerste fragment is dat ik het doelbewust zo heb opgebouwd. Ik zag de elementen voor me en heb ze toen beschreven. Ik zocht hierbij naar 'beweging', zodat het tafereel niet statisch werd. Het tweede fragment is dus het meest 'technisch' tot stand gekomen. Zowel de reden voor de scene als de manier van schrijven kwamen voort uit de noodzaak van het verhaal en niet uit 'De Zone'. Het valt mij op dat de meningen over wat nou precies wat was, erg verdeeld waren. Dat zegt mij dus, dat de totstandkoming van de te tekst niets zegt over het eindprodukt.

Dankjewel Harry, Voor mij bevestig je mijn idee dat de energie waarmee iets geschreven wordt dezelfde energie is waarmee het wordt gelezen. En de totstandkoming zegt wel iets over het eindprodukt wat mij betreft, want ik geraak niet doorheen je tweede stuk. Ik voel het als het ware niet. Ik gebruik mijn ogen en mijn hersenen, maar ik lees met mijn buik. Om maar te zeggen dat ik voorlopig nog geen slager inhuur en zelf mijn gehakt blijf draaien. Dankjewel voor je mooie experiment.

Wat verrassend, Harryhol. Bedankt voor het plaatsen van je teksten. Schlimazlniks analyse lijkt dicht in de buurt te komen van jouw uitleg, wat niet is zoals ik het gelezen heb. Erg leuk en interessant!

Bedankt Harry. "De scene is ook een beeld dat ik ooit letterlijk zo heb gezien." Dat was duidelijk. (Een deel van mijn onderliggende redenering, maar dat is inderdaad makkelijk gezegd achteraf). Dus eerlijkheidshalve; ik dacht dat je aan het eerste stuk nog meer geschaafd had.

Dank je wel, Harry. Als het al niet aan de diversiteit van de meningen duidelijk was, blijkt uit je zelf-analyse heel duidelijk dat "bevlogenheid" voor de gemiddelde lezer ongrijpbaar is in het eindresultaat. Waarmee weer een schrijversfabeltje om zeep is geholpen *g*

Op naar het volgende

Als ik nog even mag ;) Het feit dat ik meer moet schaven aan de 'stream of consciousnes' teksten, betekent niet dat ik ze vermijd. In tegendeel. Wat ik van Nanowrimo heb geleerd, is dat het voor mij heel goed werkt om gewoon door te schrijven zonder al te veel bij de techniek stil te staan. Het bewuste, het schaven, het verbeteren, dat is iets voor de tweede versie. En hoewel ik ook in de eerste versie (vooral in dialogen) heel bewust bedenk wat de volgende claus is, probeer ik alles wel zo snel mogelijk op papier te krijgen Dan is er tenminste iets. Het is makkelijker voor mij om van een slechte woordenbrij iets moois te maken, dan dat ik iedere zin wik en weeg. Ik combineer dus. Anderen hebben hun eigen aanpak. Eindconclusie is wat mij betreft: het maakt voor de lezer geen bal uit hoe de schrijver bij zijn eindproduct komt, *als* hij er maar komt.

Hoi Harry, Bedankt voor het delen van je fragmenten en het openstaan voor de opmerkingen. Ik vond het een leuk experiment.

Het verschil met het eerste fragment is dat ik het doelbewust zo heb opgebouwd. Ik zag de elementen voor me en heb ze toen beschreven. Ik zocht hierbij naar 'beweging', zodat het tafereel niet statisch werd. Het tweede fragment is dus het meest 'technisch' tot stand gekomen. Zowel de reden voor de scene als de manier van schrijven kwamen voort uit de noodzaak van het verhaal en niet uit 'De Zone'.

Dit is dus het stuk dat technisch is geschreven - in onbevlogen toestand. Mijn vraag in de beginpost was:

Hoe laat de onbevlogen schrijver zijn verhaal leven? Welke techniek(en) gebruikt hij - en om het snoer nog wat aan te trekken: welke techniek(en) gebruiken jullie?

Dan is dit daarop jouw antwoord?

Ik zag de elementen voor me en heb ze toen beschreven. Ik zocht hierbij naar 'beweging', zodat het tafereel niet statisch werd.

Vreemdgenoeg gebeurt er iets van een omgekeerde verwachting: het technische fragment is onbevlogen geschreven en kent veel technische hiaten - en het bevlogen stuk komt 'bedacht' over als het toepassen van techniek om het verhaal op gang te krijgen en te houden. Jouw conclusie:

Eindconclusie is wat mij betreft: het maakt voor de lezer geen bal uit hoe de schrijver bij zijn eindproduct komt, *als* hij er maar komt.

is eigenlijk geen passende conclusie op de vraag (Hoe laat de onbevlogen schrijver zijn verhaal leven?), maar ik kan me indenken dat het voor jou een bevredigende conclusie is.

is eigenlijk geen passende conclusie op de vraag (Hoe laat de onbevlogen schrijver zijn verhaal leven?), maar ik kan me indenken dat het voor jou een bevredigende conclusie is.

"Door schrijftechnieken toe te passen" is blijkbaar het antwoord daarop. Welke technieken dat zijn: volgens mij worden die in de meeste schrijfboeken wel genoemd. Het experiment lijkt me voldoende uit te wijzen dat het gebruiken van die technieken voor de lezer niet per se als gemaakt of "niet vlot", saai of doods overkomt, dus waarom zou je je voordeel daar niet mee doen?

Eindconclusie is wat mij betreft: het maakt voor de lezer geen bal uit hoe de schrijver bij zijn eindproduct komt, *als* hij er maar komt.

is eigenlijk geen passende conclusie op de vraag (Hoe laat de onbevlogen schrijver zijn verhaal leven?), maar ik kan me indenken dat het voor jou een bevredigende conclusie is.

Ik vind het opmerkelijk hoe je toch blijft vasthouden aan dat beeld van die onbevlogen schrijver. Schrijven! Als er iets intiem is en iets zegt over degene die het maakt, is het toch wel het verhaal? Een verhaal is meer dan een aaneenschakeling gebeurtenissen. Het is een statement waarin de schrijver zegt: "Dit is hoe volgens mij de wereld in elkaar zit! Dit is hoe mensen zijn en hoe ze met elkaar omgaan!" Dat is nooit 'onbevlogen'. Met mijn huidige boek ben ik inmiddels twee jaar bezig, waarbij ik heel wat valse starts heb gemaakt. Het idee en de personages zweven al sinds 2007 door mijn hoofd. Ik zocht naar ingangen en manieren om het verhaal te vertellen. Een soort storyboard vormde zich in mijn hoofd, met scenes en een conclusie. Heel veel verzinnen. En ook heel veel vooral in het achterhoofd laten gebeuren. En nu, zo veel jaar verder, met duizenden woorden op papier, heb ik eindelijk een openingsscene geschreven die ik stap voor stap heb uitgedacht om een incident weer te geven waar ik geen vorm voor had. Het was die stralende lichtgevende aura all over again, in de zin dat ik wist wat er moest staan maar niet hoe. Nu ik dat begin op papier heb, heel bewust en stap voor stap, ben ik tevreden over de opzet, al heeft het nog heel wat verfijning nodig. Ben ik nu 'onbevlogen'? Hoe veel mensen zijn zo veel jaar bezig met een idee zonder daar passie bij te voelen?

Ik vind het opmerkelijk hoe je toch blijft vasthouden aan dat beeld van die onbevlogen schrijver.

Dat beeld heb je zelf geschapen, Harry. :) In een ander topic. Welk het was, weet ik niet meer. 't Kwam voort uit iets met magie. Dat woord is vaak geïnterpreteerd op verschillende manieren - en toen was daar 'de onbevlogen schrijver'. Ik wilde weten hoe je jouw tekst levendig maakt via techniek. Want jij beweerde dat er geen magie aan te pas kwam (mijn interpretatie van dat woord heb ik vaak gegeven; ik bedoel er geen tovenarij mee, maar die bevlogenheid: hoe krijg je die in je tekst). Jij gaf een aanwijzing:

Ik zag de elementen voor me en heb ze toen beschreven. Ik zocht hierbij naar 'beweging', zodat het tafereel niet statisch werd.

Ik nam daarop aan dat dat jouw techniek is. Maar het vreemde, het onverwachte vond ik dat je bevlogen stukje erg uitgedacht leek en je technische stukje haperde, en dus aan gebrek aan techniek leed.

Ben ik nu 'onbevlogen'? Hoe veel mensen zijn zo veel jaar bezig met een idee zonder daar passie bij te voelen?

Ik heb toch meerdere malen juist beweerd dat het mij niet ging om de bevlogenheid van de schrijver zelf maar van / in de tekst - het vleugje magie dat je erin legt of dat erin ontstaat, laat ik het zo zeggen, (terwijl jij ontkent dat er magie aan te pas komt). Whatever the word magie. Gaan we ons nu herhalen? Of praten we langs elkaar heen? Misinterpretatie? Lees de openingspost nog eens, als je wilt.

[ Of praten we langs elkaar heen? Misinterpretatie?

Waarschijnlijk. En dat is wellicht niet zo verwonderlijk. Als de titel van je post luidt: 'De onbevlogen schrijver', leidt dat licht tot een bepaalde interpretatie. Als de titel van je post luidt 'Amateurs!' (met uitroepteken) kan dat ook een suggestie wekken. En dan kun je je verbazen over de interpretatie van de mensen die reageren, en ook over de felheid van die reacties, maar ik denk dat het nauw luistert op een forum als dit. Vandaar dat ik toch even heb nagedacht over mijn reactie, want ook die kan anders worden gelezen dan ik hem bedoeld heb. Bedoeld zonder waardeoordeel.

Ik kies #344.

Ja, het mag voor de lezer helemaal niet uitmaken hoe de schrijver tot zijn tekst gekomen is - of de tekst tot de schrijver. En natuurlijk zijn er schrijfboeken. Maar als dat ´het´ antwoord is, hoef je ´t toch nergens over te hebben. Dan pak je gewoon een schrijfboek en schrijft met dat in je hand je eigen boek. En dat zal ook best gebeuren. Maar dan. Je hebt dat gedaan; je hebt de schrijfboeken uit - je hebt je basis. Dan begint het in feite pas. Het is juist leerzaam om te zien hoe dan de een werkt, hoe de ander. Met alles wat erbij komt. Leren schrijven uit schrijfboeken vind ik overigens een leuk onderwerp. Uiteindelijk kom je op ongeveer dezelfde vraag uit: wat maakt je tekst... eigen, bevlogen... et cetera. Want als je boek, je verhaal, dat eigene, dat bevlogene niet in zich had, werkten 'we' (*) dan volgens sjablonen? Kopieerden 'we' de handreikingen uit de schrijfboeken? Waarom dan al die schrijvers? De conclusie ligt voor de hand: het gaat om het plezier van de schrijver. De lezer staat op de tweede plaats. Is dat zo? Off topic. Misschien toch interessant om over na te denken. (*) schrijvers in het algemeen

Natuurlijk schrijf je niet met het schrijfboek in de hand. Dat zou dom zijn. Je moet je de informatie eigen maken, je moet het laten groeien naar kennis, begrip en waar mogelijk wijsheid zodat je het blind, maar met beleid toepast. Er is ook geen schrijfboek met alle mogelijkheden, dus je moet er meer kennen, en keuzes durven maken. Het belangrijkste is: vooraf plannen en bewuste keuzes maken: wat ga je vertellen, in welke vorm? Hoe ga je het vertellen, en welke elementen heb je daarbij minimaal nodig? Als dat duidelijk is, kun je gaan schrijven. Per scène/paragraaf/alinea/zin kun je nog een verfijning toepassen, vooral bij sleutelscènes.

Leren schrijven uit schrijfboeken vind ik overigens een leuk onderwerp. Uiteindelijk kom je op ongeveer dezelfde vraag uit: wat maakt je tekst... eigen, bevlogen... et cetera. Want als je boek, je verhaal, dat eigene, dat bevlogene niet in zich had, werkten 'we' (*) dan volgens sjablonen? Kopieerden 'we' de handreikingen uit de schrijfboeken?

Ik heb iets van 50 schrijfboeken in de kast staan. De meeste gaan over schrijftechnieken, sommige over het schrijverschap (bijvoorbeeld 'The Courage to Write'). Ik heb er heel veel van geleerd, juist omdat ik verschillende invalshoeken op verschillende onderwerpen krijg. Hoe denkt deze schrijfdocent erover? Waarom doet hij dat zo, terwijl ... in zijn schrijfboek juist weer iets anders zei. Juist ook de fragmentanalyses die ze in deze boeken maken en de verschillende voorbeelden hierbij vind ik heel leerzaam. De boeken bevatten enorm veel handvatten die ik erg nuttig heb gevonden. Sommige boeken hebben er ook hele check- en invullijsten bij zitten die je kunt gebruiken bij de voorbereiding van je verhaal. In het boek 'Conflict & Suspense' van James Scott Bell staat bijvoorbeeld een handige invulschema voor conflict tussen personages. Je kunt dan de personages invullen en de onderlingen verbanden aangeven. In het boek 'Personages, conflict, perspectief' van Frans Stuger staat bijvoorbeeld een handige vragenlijst voor je personages. Voorbeelden hiervan zijn: Wat is er zo bijzonder aan je personage? Wat maakt hem uniek? Hoe zou jouw personage zichzelf beschrijven? Dit helpt je om goed na te denken over je personages voordat je deze het toneel op stuurt. Zit ik met het boek in de hand voor mijn scherm terwijl ik een verhaal schrijf? Nee, maar alle kennis die ik heb opgedaan en alle fragmentanalyses die ik gezien heb, helpen mij om dat zelf toe te passen op mijn eigen werk, op mijn eigen manier.