Wat is er toch met fantasy?

Een voorbeeld daarvan is de boekenreeks The Sword of Truth van Terry Goodkind. Deze las ik eerst in het Engels en daarna in het Nederlands. Maar in het Nederlands vond ik het gewoon afschuwelijk om te lezen. Niet omdat het verhaal anders was, maar wel omdat bepaalde titels en namen zodanig slecht vertaald waren, dat het amper de lading dekte van wat Goodkind beoogde.

Ik vind dit een bijzonder flauw argument. Het zegt immers helemaal niks over oorspronkelijke, niet-vertaalde Nederlandstalige fantasy. Ik weet niet wie Goodkind vertaalde, ik weet wel dat de vertalingen van fantasy over het algemeen een sluitstuk zijn (het is geen literatuur, dus hoef je er niet zoveel aandacht aan te besteden). Daarnaast: als je eerst de vertaling had gelezen, en dan het origineel, welk effect zou dat hebben?

Onze taal heeft daarvoor voor mij te weinig zachte klanken en te veel harde klanken (k, g, ch). Daarom lees ik dus liever fantasy in het Engels. Geef mij maar die Engelse magie, de nuchtere, magie-loze verhalen lees ik wel in het Nederlands!

Ook dit is een bizar argument. Dat het Hollands harde klanken kent, kan ik niet ontkennen. Ik kan me voorstellen dat iemand daar niet van houdt. Maar waarom betreft die afkeer alleen het gebruik in fantasy? Ik schreef Hollands: in andere Nederlandse dialecten zijn die klanken lang zo hard niet. Misschien moet je je een Vlaams of Limburgs accent aanmeten als je fantasy leest?

Ben even weggeweest en heb dus deze hele discussie gemist. Veel hebben jullie denk ik al be-/genoemd. Voor mij heeft fantasy lezen in het Engels een duidelijke voorkeur boven het Nederlands. Ondanks dat ik het Nederlands een geweldige taal vind, mis ik toch net dat stukje magie dat de Engelse taal voor mij wel heeft. Een voorbeeld daarvan is de boekenreeks The Sword of Truth van Terry Goodkind. Deze las ik eerst in het Engels en daarna in het Nederlands. Maar in het Nederlands vond ik het gewoon afschuwelijk om te lezen. Niet omdat het verhaal anders was, maar wel omdat bepaalde titels en namen zodanig slecht vertaald waren, dat het amper de lading dekte van wat Goodkind beoogde. Een voorbeeld: de 'Mother Confessor' had voor mij een magische klank. De vertaling 'biechtmoeder' vond ik dan ook ontzettend tenenkrommend en een draak van een woord. Daar waar Mother Confessor ronde, zachte klanken heeft, en tegelijkertijd ook iets sterks, klinkt het Nederlandse Biechtmoeder te hard en streng. Maar tja, hoe vertaal je dan wel Mother Confessor, zodat het de hele lading dekt van wie Kahlan Amnell is? Ik heb het geprobeerd, maar ik kom er gewoon niet op. Onze taal heeft daarvoor voor mij te weinig zachte klanken en te veel harde klanken (k, g, ch). Daarom lees ik dus liever fantasy in het Engels. Geef mij maar die Engelse magie, de nuchtere, magie-loze verhalen lees ik wel in het Nederlands!

Heh dit doet mijn tenen dan weer krommen :) Niet het eerste deel hoor, want ik snap de voorliefde om een tekst in de oorspronkelijke taal te lezen. Bij vertaling gaat altijd wel iets verloren. Maar de opmerking dat de Nederlandse taal alleen geschikt is voor nuchtere verhalen verwerp ik met alles wat ik in me heb. Het is namelijk niet inherent aan de taal wat je ervaart maar wordt veroorzaakt door de emotionele associaties die jij hebt geleerd door veel engels te lezen. Als je alleen Nederlandse vertalingen zou lezen zonder de oorspronkelijke tekst ooit te zien zou je dat magische gevoel ook bij Nederlands ontwikkelen.

Toevallig las ik net een concreet voorbeeld van een vertaling. Ik had deelgenomen aan de wedstrijd 'Thor' van WBFantasy, die werd georganiseerd naar aanleiding van de vertaling van een boek van Wolfgang Hohlbein (uit het Duits dus). Ik vroeg me af hoe dat zou lezen. Blijkbaar staan de eerste bladzijden op hun site: http://www.wbfantasy.nl/asgardsage/boek-i/asset/l… Nu vraag ik me af: wat vinden jullie van die eerste bladzijde qua taal en leesbaarheid? Leest het goed? En als het niet goed leest, komt dat dan door de vertaling? Ik laat mijn eigen mening nog even achterwege om jullie niet te beïnvloeden ;)

Ik vind de reactie van Arthur_D een beetje flauw, en wel hierom: Thor is oorspronkelijk in het Duits geschreven. Om een goed oordeel over de vertaling te kunnen geven, moet je het Duitse origineel kennen, of op zijn minst voldoende Duits kennen om bijvoorbeeld falsche Freunde te kunnen ontdekken. Duits is geen taal die in Nederland populair is. Er zijn in Nederland maar weinig mensen die een Duitse tekst kunnen lezen en de finesses ervan kunnen doorgronden. Ik kan vanuit de vertaling wel vertellen dat de oorspronkelijke taal geen Engels was. Het is "gewöhnungsbedürftig" om een vertaalde tekst te lezen die a) niet van angelsaksische oorsprong is, en b) niet geschreven is om de liefhebbers van een vlot leesbaar verhaal te behagen. Met de opmerking dat WB*Fantasy anders dan Luitingh of De Boekerij zich meer op literaire fantasy lijkt te willen richten. Ik zie dus wel degelijk een verschil met de meer op Young Adult gerichte teksten van de andere twee. Er zijn wel een paar dingen in de tekst waarvan ik me afvraag of ze helemaal correct zijn. Dat kan echter beroepsdeformatie zijn. Ik krijg de indruk dat de vertaler heel dicht op de oorsprong zit en van daaruit bijvoorbeeld het (bovenmatige) kommagebruik heeft overgenomen. Een aantal passages zijn in het Nederlands wat merkwaardig, omdat in het Duits de naamvallen helderheid verschaffen - wat niet wil zeggen dat het Nederlands fout is. Hm. Als ik niet op de een of andere manier de Nederlandse versie win, denk ik er toch sterk over om het origineel te kopen. Niet omdat de vertaling niet (voldoende) deugt, maar in de vertaling gaat altijd wat verloren en mijn Duits is goed genoeg om het origineel te kunnen lezen. De vertaling prikkelt me genoeg om het feest van het origineel op me in te laten werken.

Gebaseerd op dit korte stukje, zou ik de nederlandse versie niet kopen. En mijn Duits is niet goed genoeg om een boek te lezen. Zoals Schlimaznlik al zei, het is moeilijk te beoordelen zonder het origineel te kennen.

De eerste pagina spreekt me al niet aan door de stijl. Of dat bij het origineel ook zo is weet ik niet, want mijn Duits is ook niet goed genoeg.

De tekst zelf vind ik goed leesbaar, maar wat mij betreft mag het nog iets minder voorgekauwd, en een aantal beschrijvingen is erg saai en fantasieloos.

Ik vind de tekst fijn en vlot doorlezen. Ja, je mist vast wat door de vertaling, maar het heeft me niet gestoord. Mischien komt dat omdat ik nooit teksten in het duits lees, behalve misschien op vakantie een verdwaalde Konsalik of een tijdschrift. In het Duits kan ik geen leesrace tempo ontwikkelen, en dat vind ik toch altijd wel fijn, bij fanatsy. Als ik er te lang over doe raak ik de draad kwijt en verlies ik mijn interesse.

Het duurde even, maar nu heb ik ook het Duitse origineel online gevonden: http://www.amazon.de/Thor-Asgard-Saga-Roman-Wolfg… ("Auszug" van Amazon). Ik zie hoe de konjunktiv een belangrijke rol in de leesbaarheid speelt, dat is niet te vertalen. Je kunt het omschrijven, maar dat is een partij saai... de keuze het niet te doen getuigt van lef. Het bruggetje tussen "weten" (weißen) en "wit" (weiß) is speels gedaan, maar mist in het Nederlands de impact. In vertalingen gaat inderdaad veel verloren. Ja, ik zie in het origineel veel dingen die er in de vertaling niet zo fraai vanaf komen, maar: - wie kan er in Nederland goed genoeg Duits lezen om van het origineel te genieten? Anders gezegd: wie kan dit verhaal lezen zonder van een vertaling gebruik te maken? Ik denk dat je in je handen mag knijpen dat er überhaupt een vertaling is uitgegeven. - hoe vindt een uitgever in Nederland een vertaler die de spagaat tussen de taalverwanten beter kan verwoorden? Het blijkt dat het aantal professionele, geschoolde vertalers Duits-Nederlands met Nederlands als moedertaal vrijwel nihil is in Nederland. Ik weet dat de vertaler van Markus Heitz de vertaling met gymnasium-kennis voor elkaar heeft gekregen (dat vertelde hij zelf). Ik weet dat ik hem moest helpen vertalen bij de live-lezing van Heitz. Ik weet dat in de vertalers"pool" veel Duitsers zitten die Nederlands kennen, in plaats van andersom. Eisso Post, de vertaler in kwestie, is geen "geschoolde" vertaler, in de zin dat hij voor iets anders heeft gestudeerd (zie zijn CV). Maar hij brengt het er niet slecht vanaf. Vooral als je meeneemt dat het vermoedelijk zijn opdracht was het origineel te vertalen, en niet om het origineel voor Young Adult te hertalen.

...

Onzin. Je leest een vertaling net omdat je de brontaal niet voldoende beheerst. Een vertaling moet dus vlot leesbaar zijn, ongeacht van de brontaal. Wat ik vroeg, was wat jullie vonden van de vertaling an sich, dus zonder het origineel te kennen.

Een vertaling moet dus vlot leesbaar zijn, ongeacht van de brontaal.

Nee, daar ben ik het niet mee eens. Als de oorsprong een trage, beschrijvende tekst is met moeilijke woorden en veel bijzinnen, en dus niet valt onder wat "vlot lezen" wordt genoemd, dan is de vertaling pas correct als die ook zo traag of zwaar is.

Vlot, soepel, het is maar net wat je onder welk begrip samenvat. De beste vertalingen die ik heb gelezen zijn vertalingen die de ziel van de tekst bewaren, de eigenheid zo je wilt, en tegelijkertijd zo soepel lezen dat je vergeet dat je een vertaling zit te lezen. Dat leest vlot. Brontekst ook even gelezen, leuk, bedankt voor het zoeken. Die leest ook heel prettig door, dus de vertaling klopt met de brontekst. In elk geval ervaar ik dezelfde sfeer en dat vind ik heel belangrijk. Kundig schrijver trouwens, Holbein.

Gaat deze discussie nu opeens over de kwaliteit van vertalingen? Dat heeft geen klap met Fantasy te maken.

Gaat deze discussie nu opeens over de kwaliteit van vertalingen? Dat heeft geen klap met Fantasy te maken.

Deze discussie gaat over Nederlandstalige fantasy, en de reden waarom velen liever in het Engels lezen. Het lijkt me dus een goed idee de mogelijkheid te verkennen dat vertalingen er voor iets tussen zitten. En schli, met vlot bedoel ik natuurlijk vlot qua taal: de vertaling mag niet veroorzaken dat je meer over taalkwesties gaat struikelen dan in het origineel. Het moet lezen als een tekst die door een bekwame Nederlandstalige geschreven is, ongeacht de brontaal.

Dan vraag ik me af hoe Nederlandse fantasy vertaald wordt :P

Dan vraag ik me af hoe Nederlandse fantasy vertaald wordt :P

(Haast) niet. :)

Ja, het wordt wel gedaan. Thomas Olde Heuvelt heeft voor zijn publicatie in een Engelstalig tijdschrift een professionele vertaler in de arm genomen. WJ Maryson werd professioneel vertaald voor de Amerikaanse markt. Mike Jansen heeft een professionele "native speaker" vertaler ingehuurd. Helaas zijn er ook zat schrijvers die een Nederlander naar het Engels laten vertalen. Of zelf gaan knutselen. Daaruit komt vaak de grootste flauwekul voort. Beoordeel dan ook nooit een Nederlandse schrijver aan de hand van diens vertalingen. Jack Lance (pseudoniem van een Limburgse horrorschrijver) is nog niets naar het Engels vertaald. Wel naar 14 andere talen. Aangezien hij zelf niet al die talen spreekt, lijkt me dat daar ook professionals aan te pas zijn gekomen. Zelf denk ik dat de Nederlandse fantasy-markt zich te veel focust op de Angelsaksische landen, en dat we met vertalingen naar andere talen dan het Engels veel meer bekend worden.

Het is heel eenvoudig te verklaren waarom hardcore fantasy fans liever Engels lezen. 1) Als je de taal goed beheerst is de oorspronkelijke tekst altijd superieur, want een vertaling verliest toch altijd wat. 2) Er is een typisch Nederlandse eigenschap om neer te kijken op het Nederlands en Engels mooier te vinden. Reden 1 is begrijpelijk, reden 2 is een vreemd soort snobisme dat ik nooit zal begrijpen.

Ik had last van nummer 2 toen ik op de Middelbare School zat... maar dat zou kunnen liggen aan het typische pubergedrag...denk/hoop ik :P Nu kan ik de Nederlandse taal wel erg waarderen :)

Toen had ik daar ook last van, vooral op het gebied van muziek. Dat kwam ook omdat ik de Nederlandse muziek vaak van het kaliber: 'Ik heb het zo errrggg, kijk nou eens hoe ziellllug ik ben' vond. Maar als ik terugkijk was er een hele handvol Nederlandse artiesten die ik wel waardeerde en als je dan het hele scala aan aanbod bekijkt, dan klopt dat in verhouding eigenlijk best wel. Uiteindelijk ging/gaat het me blijkbaar toch om het genre, de stijl en de manier van uitvoeren. Ik denk ook dat er nog een ander mogelijkheid is: namelijk nieuwsgierigheid naar andere landen en culturen. En dat vind ik dan dus eigenlijk nou juist weer een heel goede eigenschap. Waarbij ik wel wil aantekenen dat er naar verhouding dan weer wel heel veel uit het Engelse taalgebied vertaald wordt. De cultuur moet wellicht ook weer niet teveel verschillen met de onze.

2) Er is een typisch Nederlandse eigenschap om neer te kijken op het Nederlands en Engels mooier te vinden.

Ik denk niet dat dat van dat Engels mooier vinden een typisch Nederlandse eigenschap is, maar een typisch menselijke eigenschap: het gras is groener bij de buren... Iets dat 'vreemd' is, lijkt op het eerste oog aantrekkelijker. Iets dat van jezelf is, lijkt vaak zo gewoon. En tegen iets opkijken, betekent lang niet altijd dat je het Nederlands daarmee ook érg vindt. Het komt volgens mij vooral ook voor als je jonger bent: tiener, adolescent. Die waardering voor het eigene komt meestal later (tenminste, zo zie ik het bij mij en mensen om me heen).

Het is heel eenvoudig te verklaren waarom hardcore fantasy fans liever Engels lezen.

Een logischere en simpelere verklaring lijkt me dat er een groot aanbod is aan Engelstalige fantasy, en lang niet alles wordt vertaald. Mijn partner is een sf fan, en daar is maar heel weinig van te krijgen in het Nederlands, dus die leest het dan gewoon in de brontaal. Ik lees ook veel dingen in het Engels die niet in het Nederlands zijn verschenen.

Het is heel eenvoudig te verklaren waarom hardcore fantasy fans liever Engels lezen.

Een logischere en simpelere verklaring lijkt me dat er een groot aanbod is aan Engelstalige fantasy, en lang niet alles wordt vertaald. Mijn partner is een sf fan, en daar is maar heel weinig van te krijgen in het Nederlands, dus die leest het dan gewoon in de brontaal. Ik lees ook veel dingen in het Engels die niet in het Nederlands zijn verschenen.

Of de vertaling duurt te lang en de cliffhanger van het eerste deel was zo aangrijpend, dat je de rest maar in het Engels leest :P

[quote=Judy]

Ik denk niet dat dat van dat Engels mooier vinden een typisch Nederlandse eigenschap is, maar een typisch menselijke eigenschap: het gras is groener bij de buren...

Om te beginnen vinden al die Engelstaligen dat niet. En er zijn miljarden mensen op de wereld die een andere taal prefereren boven het Engels, vaak is dat hun eigen taal. Of ik ben met hen niet menselijk: ik vind Engels een afgrijselijke taal. En dat wordt nog in de hand gewerkt doordat het wordt gebruikt door talloze gebruikers die de taal nauwelijks machtig zijn, maar omdat Engels als enige lingua Franca wordt gezien. Dat Nederlanders zo naar het Engels kijken, heeft er vooral mee te maken omdat de moderne jeugd te beroerd is om meer vreemde talen te leren (in mijn tijd deed je op het VWO verplicht minimaal 3 jaar Engels, 3 jaar Frans en 2 jaar Duits; 6 jaar Nederlands en enige druk om ook Engels 6 jaar te volgen). Om maar te zwijgen van talen als Russisch of Spaans. In ieder geval van het Frans weet ik dat er heel veel genre wordt geschreven, èn dat het helaas zelden tot nooit wordt vertaald. En niemand die even doorzet om verder te komen dan "Où est la plage?" om zich die schat aan genre-verhalen eigen te maken. Idem voor het Duits, al wordt daar recent wel wat uit vertaald. Maar dan weer niet de sciencefiction, die daar wel degelijk leeft. En het lezen van Duits is echt niet zo ingewikkeld.

Moet ik toch even grinniken. Engelsen, met al hun kolonies en hun ongebreidelde lust om het over de landsgrenzen te zoeken. Maar misschien lezen ze idd minder vertaalde literatuur. Hoeft denkelijk ook niet. Er is zat te krijgen in het engels taalgebied. (En ik kan idd ook vaak niet wachten op de vertaalde versie na een geweldige cliffhanger Xuchiejlala... ).

Of de vertaling duurt te lang en de cliffhanger van het eerste deel was zo aangrijpend, dat je de rest maar in het Engels leest :P

:lol:

Het is heel eenvoudig te verklaren waarom hardcore fantasy fans liever Engels lezen.

Een logischere en simpelere verklaring lijkt me dat er een groot aanbod is aan Engelstalige fantasy, en lang niet alles wordt vertaald. Mijn partner is een sf fan, en daar is maar heel weinig van te krijgen in het Nederlands, dus die leest het dan gewoon in de brontaal. Ik lees ook veel dingen in het Engels die niet in het Nederlands zijn verschenen.

Als een boek alleen in het Engels verschijnt dan is er dus per definitie geen keuze. Dat is dus wat anders. En ik heb zelf ook de voorkeur voor de oorspronkelijke Engelse tekst boven de vertaling. Dat komt omdat ik het Engels vloeiend (maar niet accentloos, ook zo'n Nederlandse zelfoverschatting :) ) spreek en lees en dus geen extra moeite ervaar bij het lezen in het Engels. Dat wil niet zeggen dat ik Engels mooier vind dan Nederlands. En ook niet dat Nederlands mooier is dan Engels. Uiteraard ben ik vaardiger in mijn moedertaal en daarin schrijf ik dan ook.

Moet ik toch even grinniken.

Waarom? Engelsen, met al hun kolonies en hun ongebreidelde lust om het over de landsgrenzen te zoeken -> en onze VOC mentaliteit dan? Of de Fransen met hun kolonies? Maar misschien lezen ze idd minder vertaalde literatuur. Hoeft denkelijk ook niet. Er is zat te krijgen in het engels taalgebied. -> Ik geloof nooit dat Nederlandse fantasy "op" is. Er is in het Nederlands ook heel veel te vinden.

Judy schrijft: Ik denk niet dat dat van dat Engels mooier vinden een typisch Nederlandse eigenschap is, maar een typisch menselijke eigenschap: het gras is groener bij de buren... Je schrijft daaronder: Om te beginnen vinden al die Engelstaligen dat niet. En toen dacht ik aan al die globe-trottende Engelsen en moest ik grinniken. Ik denk overigens wel dat je met je opmerkingen iets anders wilde zeggen, maar wat kan ik niet uitpuzzelen.

En dat vind ik dan dus eigenlijk nou juist weer een heel goede eigenschap.

Prachtig! ;)