Totstandkoming covers

Heb je deze argumentatie bij het coverbeeld ook in je boek verwerkt?

Om te komen tot een cover voor mijn historische roman heb ik een website met stockfoto's doorgekeken (en dan bedoel ik ook echt alles) en de nummers genoteerd van foto's die aansloten op mijn gevoel bij het verhaal. Vanwege de titel Duivelsblauw moest er uiteraard minimaal blauw in voorkomen. Op basis van mijn selectie heeft de uitgever een foto uitgekozen. Die kwam eerlijk gezegd niet op mijn lijstje voor, maar bleek wel op de website te staan (ik had er toch een paar gemist) en die foto was een schot in de roos. Daarna is de belettering en dergelijke toegevoegd, en werd het nog mooier en echter. Eigenlijk was alles in twee weken rond en die cover staat nu in de startblokken te wachten op de laatste redactierondes van mijn boek. Ik moet toch maar eens een boekpresentatieitem gaan openen.

Mijn ervaring is dat ik over het algemeen veel inspraak heb bij de totstandkoming van een cover. Ik ben het regelmatig niet met een eerste voorstel eens geweest en heb in die gevallen mijn visie met kracht verdedigd, waarna de covers inderdaad werden gewijzigd. De ene keer moest ik daarvoor meer gewicht in de strijd gooien dan de andere keer. Alle keren waren de uitgevers achteraf blij met de nieuwe cover. In jouw geval had ik naar een alternatieve oplossing gezocht. Een te klein kogelwerend vest zou in mijn ogen een onoverkomelijk bezwaar zijn. Mijn ervaring: nooit alleen bezwaar maken, maar altijd met een alternatief komen.

Ik heb natuurlijk nog niet veel ervaring, maar in mijn geval kwam de ontwerper van de uitgever met een voorstel. Vervolgens zijn we naar alternatieven gaan zoeken (inderdaad op Stocksites omdat ik een foto op de omslag wilde). Na veel heen en weer kwamen op de uiteindelijke omslag uit, die niet veel afwijkt van het oorspronkelijk voorstel. Heb je inderdaad de argumentatie gebruikt zoals Kiksreggel vraagt? Wat kan meespelen is dat de uitgever niet alleen kijkt naar wat men in 'militaire kringen' wil zien, maar ook hoe ze een groter publiek kan aanspreken. De vraag is dan of zo'n detail (voor mij als leek in ieder geval) mensen zal afschrikken, dan is het 'uitzendingsgevoel' belangrijker.

Ook ik heb eenmaal ervaring. Ik mocht uit vier covers, ontworpen door professionele ontwerpers, kiezen. Ik koos degene die ik het mooist vond en die begon ik steeds leuker te vinden. Daarna werd de cover "verbeterd", maar ik vond hem lelijker geworden. De uitgever is in mijn mening meegegaan. Ik was tevreden over de cover.

Ik vind de foto van Esmeralda meer iets voor op de achterkant van het boek. Op de voorkant zou ik zelf een kick-assfoto uit Afghanistan hebben voorgesteld, dus een foto die indruk maakt. No offence.

Heb je deze argumentatie bij het coverbeeld ook in je boek verwerkt?

Nee, dat heb ik niet gedaan, maar dat was op zich een goed idee geweest.

De vraag is dan of zo'n detail (voor mij als leek in ieder geval) mensen zal afschrikken, dan is het 'uitzendingsgevoel' belangrijker.

Dat is inderdaad de redenering: het gaat om het uitzendgevoel, het grootste deel van de doelgroep zal het ongetwijfeld niet opvallen.

Mijn ervaring: nooit alleen bezwaar maken, maar altijd met een alternatief komen.

Dat kon helaas niet meer: ik zag de keus voor zowel de foto als de ondertitel pas toen ik de kant-en-klaar gedrukte lentebrochure kreeg toegestuurd, die al bij de boekhandel en de pers lag. Ik vermoed dat dat aan de deadline van de brochure heeft gelegen, want over de foto's van de fotoshoot en de auteursfoto op de achterkant heb ik wel kunnen meebeslissen. En ik had de uitgever niet veel keus gegeven in ‘kick-ass foto’s met auteur’, want ik had me in Afghanistan niet vaak laten fotografen.

Ik zou ook een foto zonder auteur hebben voorgesteld. De auteur doet het beter op de achterkant van een boek. Maar ik begrijp dat ze je gewoon overruled hebben. Niks aan te doen.

Ik ga er vanuit dat professionele, voor dat vak opgeleide vormgevers meer verstand hebben van het omslagontwerp dan de gemiddelde schrijver. Ik zou me er ook niet mee willen bemoeien als er een professionele vormgever is ingehuurd. Ieder zijn vak. De foto van Esmeralda zelf op de kaft is noodzakelijk om aan te geven dat het een autobiografie is en geen literair werk.

Ik zou ook een foto zonder auteur hebben voorgesteld. De auteur doet het beter op de achterkant van een boek. Maar ik begrijp dat ze je gewoon overruled hebben. Niks aan te doen.

Dat is nogal hard gesteld. Het zijn mensen die op diverse niveaus verstand van hun vak hebben. Het is altijd goed om daarnaar te luisteren. Iets van Schoenmaker, blijf bij je leest.

De foto van Esmeralda zelf op de kaft is noodzakelijk om aan te geven dat het een autobiografie is en geen literair werk.

Het een sluit het ander niet uit. Ook een (auto)biografie kan een literair werk zijn.

Is sta er op met een veel te klein kogelwerende vest dat niet dicht zit

Dat kan iets kwetsbaars hebben, iets aantrekkelijks voor de lezer.

De uiteindelijke coverfoto (...) geeft wel veel beter het uitzendingsgevoel weer

Daar gaat het toch om?

Wat is jullie ervaring met het tot stand komen van een boekcover? Welke criteria speelden mee?

Criteria zijn / waren o.a.: aansluiting tussen inhoud en vorm, sfeer, persoonlijkheid / aura (in de betekenis van uitstraling) van hoofdpersonage en indien mogelijk die van de auteur daarin meenemen, kleurgebruik en belettering afgestemd op inhoud / betekenis van het boek, daarbij rekening houdend met het beoogde lezerspubliek.

Heb je daar veel inspraak in gehad, of weinig? Ben je er tevreden mee?

Dat heeft er ook mee te maken hoe je zelf staat ten opzichte van het ontwerp en je verhaal. Het een spreekt je meer aan dan het ander. Als er iets niet klopt, kun je dat aangeven; dan wordt daar rekening mee gehouden c.q. het wordt aangepast. Bij het ene boek heb je ook meer het gevoel van 'zo zou het moeten', en bij het andere gaat het vanzelf goed, beter dan je zelf had kunnen bedenken.

Ik vind je huidige coverfoto prima, Esmeralda. Het is een journalistiek plaatje. Het onderstreept dat het gaat om waargebeurde belevenissen. Zoals je daar zit bij dat vliegtuig is het alsof je zegt: 'ik ben een uitgezonden vrouwelijke militair; ik zal je eens een verhaal vertellen.' Natuurlijk had de uitgeverij er ook voor kunnen kiezen om deze foto 'over te doen' in een fotoshoot op een vliegbasis. Dan was het misschien in artistiek opzicht een mooier plaatje geworden. Maar dat zou de uitgeverij ook extra geld hebben gekost. Wat betreft dat te kleine vest: onderschrijft dat juist niet de ongrijpbare realiteit van zo'n militaire missie? Dat niet alles altijd perfect verloopt? Dit is materiaal dat je straks kunt gebruiken in interviews - journalisten zullen namelijk ook belangstelling hebben voor het verhaal rond het schrijven/produceren van dit boek, inclusief de totstandkoming van de coverfoto. Het verhaal van een vest dat te klein was als gevolg van ... (noem eens een militair logistiek probleempje in Afghanistan), is - in deze context - veel interessanter dan het verhaal over een gladde fotoshoot ergens in Noord-Holland. Als je begrijpt wat ik bedoel :-)

Net als in de discussie over de juiste details van bv de setting (http://www.schrijvenonline.org/forum/110257) geldt ook voor een cover dat het overbrengen van de boodschap belangrijker is dat de juistheid van de details.

Goed punt, mimikok (over dat te kleine vest). Daar had ik ook aan zitten denken.

De foto van Esmeralda zelf op de kaft is noodzakelijk om aan te geven dat het een autobiografie is en geen literair werk.

Het een sluit het ander niet uit. Ook een (auto)biografie kan een literair werk zijn.

Met de schrijver prominent op de cover wordt het autobiografische benadrukt, dus ga je er van uit dat het geen literatuur (verdichting) zal zijn.

@ Thérèse, je gebruikt een argument op basis van autoriteit. Zij hebben ervoor geleerd, dus zij zullen er wel verstand van hebben. Maar dat is nog geen inhoudelijk argument. Uiteindelijk vinden in mijn geval(len) alle betrokken partijen dat de covers beter zijn geworden door het proces van overleg. Mijn ervaring is dat uitgevers er liever niet te lang moeilijk over doen, over zo'n cover. Dat kost alleen maar tijd en dus geld.

@ schlimazlnik: Vreemde redenering. Dat zou hetzelfde zijn als bij Voer voor psychologen een portret van Mulisch tonen - dat is een concreet voorbeeld - en dan is het geen literatuur? Aan de cover valt veel af te lezen, maar niet à priori of de tekst in het boek literair is of niet. @ Helga: Naar mensen luisteren die ergens verstand van hebben - zoals ik schreef in # 10 - is iets anders dan je oren ernaar laten hangen. Natuurlijk hebben mensen die ergens voor geleerd hebben, van dat ene meer verstand van dan iemand die er niet voor geleerd heeft. Dan gaat het over inhoud, toepassing, kunde. Ik weet eigenlijk niet bij welke uitgeverijen jouw werk verschijnt; bij mij was er altijd overleg. Daar is steeds zonder meer van uitgegaan. En of een cover 'beter' is, waaraan meet je dat af? Heb jij als schrijver die expertise?

@ schlimazlnik: Vreemde redenering. Dat zou hetzelfde zijn als bij Voer voor psychologen een portret van Mulisch tonen - dat is een concreet voorbeeld - en dan is het geen literatuur? Aan de cover valt veel af te lezen, maar niet à priori of de tekst in het boek literair is of niet.

Nee, maar de suggestie wordt wel gewekt, en daar draait het om. Bijvoorbeeld als jij een thriller zou schrijven, dan ligt het voor de hand dat je een (deel van een) (bijna) naakte vrouw op de omslag hebt staan, vanaf de rug gezien, in een kwetsbare positie. Als je dat niet hebt, dan lijkt het alsof het geen thriller is. "You can't judge a book by it's cover" is een spreekwoord omdat het vaak wèl wordt gedaan. "Uiteindelijk was iedereen tevreden" lijkt me eerder een geval van cognitieve dissonantie. Niet altijd verkeerd, maar een compromis in de kunst levert zelden iets echt aantrekkelijks op.

Dit is materiaal dat je straks kunt gebruiken in interviews - journalisten zullen namelijk ook belangstelling hebben voor het verhaal rond het schrijven/produceren van dit boek, inclusief de totstandkoming van de coverfoto. Het verhaal van een vest dat te klein was als gevolg van ... (noem eens een militair logistiek probleempje in Afghanistan), is - in deze context - veel interessanter dan het verhaal over een gladde fotoshoot ergens in Noord-Holland.

Goed idee! Ik heb dinsdag mijn eerste interview, met een wellicht wel bekend, toonaangevend schrijfblad. Ik noem geen namen, maar de interviewer is ene Frank Noë :). Ben benieuwd of het ter sprake gaat komen.

Ik weet eigenlijk niet bij welke uitgeverijen jouw werk verschijnt; bij mij was er altijd overleg.

In het geval van mijn uitgeverijen (vier inmiddels) is dat overleg er gelukkig ook meestal wel. Anders hoef je het natuurlijk ook nergens meer over te hebben. Dan sta je voor een voldongen feit.

En of een cover 'beter' is, waaraan meet je dat af? Heb jij als schrijver die expertise?

Nou, dat is wat mijn redacteuren naar mij terugkoppelen. Ik verwoord hier de mening van andere betrokkenen. Ik vind het trouwens erg leuk om bij de totstandkoming van de cover betrokken te zijn, en ik denk dat je in dit proces als schrijver een belangrijke rol kunt spelen, omdat je als schrijver meer dan de illustrator (in het geval van jeugdboeken) de link legt tussen de voorkant van het boek en het verhaal. Ik ben overigens door mijn achtergrond (in de journalistiek) wel al gewend om met beeld te werken. Wellicht scheelt dat.

Natuurlijk hebben mensen die ergens voor geleerd hebben, van dat ene meer verstand van dan iemand die er niet voor geleerd heeft. Dan gaat het over inhoud, toepassing, kunde. Ik weet eigenlijk niet bij welke uitgeverijen jouw werk verschijnt; bij mij was er altijd overleg. Daar is steeds zonder meer van uitgegaan. En of een cover 'beter' is, waaraan meet je dat af? Heb jij als schrijver die expertise?

Dit is weer een van die stellige typische Therese-uitspraken waar ik altijd akelige kriebels van krijg. Ik weet niet op welke uitgeverijen je doelt, Therese, maar ik heb er inmiddels met heel wat te maken gehad en niet altijd hebben de mensen 'die er voor gestudeerd hebben' van elk boek en van elke cover meer verstand dan ik. Dat durf ik gerust te zeggen. Ik heb ze nogal eens de plank raak zien slaan, maar zeker ook nogal eens de plank mis. Ook bij mijn boeken. En dan is het heel goed om er als schrijver bovenop te zitten. Ik denk dat je als schrijver in heel veel gevallen heel goed (beter soms als de vormgever) kunt beoordelen of inhoud, cover en verkoopbaarheid in evenwicht zijn. Je doet vaak alsof schrijvers alleen verstand zouden hebben van taal en verhalen. Hoe vaak zie je niet dat uitgevers een serie (of een volgend deel in de serie) of een boek met een andere cover of een andere uitstraling opnieuw in de markt zetten omdat er kritiek kwam vanuit boekhandels/kopers/recensenten. Heb je zelf zoiets nooit meegemaakt? Bij mijn nieuwste serie heb ik zelfs het complete plaatje in mijn hoofd wat de uitstraling moet worden van zowel cover als binnenwerk (dat wordt ook erg bijzonder en afwijkend). Ik ben ervan overtuigd dat het gaat werken. Waarom? Omdat ik pretendeer verstand te hebben van dit deel van de doelgroep en van zaken die aanspreken op dit terrein. Ik kan het alleen niet zelf maken. Daarvoor ontbreekt de technische kennis en daarvoor heb ik de illustratievaardigheden niet. Maar in deze serie mag/kan ik dus leidend zijn van de uitgever wat betreft de opzet en de vormgeving en coverkeuze. Omdat de uitgever na mijn verhaal te hebben gehoord/gezien zegt dat ik (in dit geval dus) de deskundige ben. Bij heel veel andere covers/boeken kan ik dat ook niet zijn.

Je zegt eigenlijk niet heel veel anders dan ik, Zjors, alleen in andere woorden. Daarbij was / ben ik oprecht benieuwd hoe een schrijver zonder expertise kan 'weten' wat werkt en niet werkt, wat 'kan' en niet kan, want ik heb nogal wat eigenwijze hobbyisten zien komen aandraven met volslagen onwerkbare ideeën op grafisch gebied (*). Dat is de andere kant. Dan nog: waar ik de akelige kriebels van krijg, is dat iemand uit het niets roept tegen een debutant: 'Ik begrijp dat je je hebt laten overrulen!' Dat is pas ondersteunend, vooral als er niets meer aan te doen is (niet dus). Vandaar mijn uitspraken. In # 11 heb ik overigens uitgelegd hoe ik tegen het vervaardigen van covers aankijk, en in # 17 iets over overleg. (*) Dit schrijf ik vanuit mijn eerdere ervaringen; ik doel op niemand persoonlijk op het forum. Toch: ook hier worden soms uit de lucht gegrepen beweringen gedaan over grafisch werk. Misschien omdat mensen het idee hebben dat opmaak gaat om het invullen van een kleurplaat - en met de huidige internetopmaak lijkt het daar ook op. Maar een werkelijk graficus (iemand die ervoor gestudeerd heeft) ziet tal van verschillen die de leek niet ziet. Daarmee is nogmaals niet gezegd dat overleg en brainstorm niet oké is. Integendeel. Dat heb ik dus niet beweerd.

Maar een werkelijk graficus (iemand die ervoor gestudeerd heeft) ziet tal van verschillen die de leek niet ziet. Daarmee is nogmaals niet gezegd dat overleg en brainstorm niet oké is. Integendeel. Dat heb ik dus niet beweerd.

Mee eens. En een goede kunstenaar zou ook moeten kunnen uitleggen waarom er bepaalde keuzen zijn gemaakt, waarom het in elkaar zit zoals het is. Ik heb het idee dat daar weinig naar geluisterd wordt (als de kunstenaar al de kans krijgt iets uit te leggen), en dat er vooral naar sentiment wordt geluisterd ("het voelt (niet) goed"). Bij sommige boeken zal het ook de bedoeling zijn dat het omslag in een reeks past, waarbij iedere cover ongeveer dezelfde opbouw heeft. Tenslotte hebben uitgevers ook huisstijlen, en het zou daarbinnen moeten passen. Je kunt niet zomaar allemaal elementen op een cover samenpakken (het kan wel, maar het resultaat is lelijk).

Is mij ook weleens overkomen, hoor Thérèsa, dat ik overruled werd, dat de hele handel al in kannen en kruiken bleek te zijn zonder dat ik in het proces gekend was. Dat kun je niet altijd voor zijn. Soms voert een uitgever nou eenmaal een beleid om de auteur zo min mogelijk in het productieproces te betrekken. Soit.

Je zegt eigenlijk niet heel veel anders dan ik, Zjors, alleen in andere woorden. Daarbij was / ben ik oprecht benieuwd hoe een schrijver zonder expertise kan 'weten' wat werkt en niet werkt, wat 'kan' en niet kan, want ik heb nogal wat eigenwijze hobbyisten zien komen aandraven met volslagen onwerkbare ideeën op grafisch gebied (*). Dat is de andere kant.

Waarbij je er weer van uitgaat dat een schrijver alleen expertise heeft op het gebied van taal en verhalen? Ik ken wel schrijvers met marketingachtergronden bijvoorbeeld. Iets anders is of ze dat ook technisch kunnen vertalen. Maar dat is niet altijd nodig om mee te kunnen praten/sturen over een cover. Daar kan jouw expert dan de technische expertise tegenover stellen.

@ Zjors: Je mag er wel vanuitgaan dat een schrijver in elk geval expertise heeft op het gebied van taal en verhaal. Ik ken ook schrijvers die een veel grotere radius hebben, denk aan Ted van Lieshout. Die is een meester in vorm én inhoud. Over zijn marketingtechnische kwaliteiten kan ik niets zeggen; die ken ik niet. Ik denk dat mensen als hij vrij autonoom zijn in de ontwerpen en uitvoering van hun werk, zowel qua vorm als inhoud, maar ook zij zullen overleggen met hun redacteuren / uitgevers, hoewel ze natuurlijk een gedegen grafische c.q. kunstzinnige achtergrond / opleiding hebben, net als de mensen bij uitgeverijen. Dat zijn allemaal mensen met grote kwaliteiten, en vaak gespecialiseerd. Nogmaals beweer ik niets dat tegen overleg ingaat. Maar het is net of je iets hebt tegen opleiding en ambacht, Zjors. Met alle expertise bij elkaar krijg je toch de beste resultaten? En ja, sommige mensen kunnen meer dan anderen. De een in combinatie met vormgeving, de ander in combinatie met marketing, een derde in combinatie met presentatie in de media. Dat zijn grote voordelen die iemand zeker moet inzetten bij het aanbieden van zijn werk. En ik geloof - weer - dat wij daarover helemaal niet verschillend denken. @ Helga:

Soms voert een uitgever nou eenmaal een beleid om de auteur zo min mogelijk in het productieproces te betrekken.

Soms is dat inderdaad zo. @ schlimazlnik: Zijn wij het ook eens een keer eens.

Mag ik even een andere vraag stellen? Ik kijk veel naar covers en foto's. Als ik dan een tegenkom die ik graag op een cover wil hebben (ervanuitgaande dat dit mag) en contact heb gezocht met de fotograaf van die foto en ik krijg geen antwoord (het was trouwens behoorlijk zoeken om een adres te vinden, ik weet ook net of het wel bij hem terechtkomt) dan durf ik de vrijheid wel te nemen om die voor de cover te gebruiken. Riskant? Wat kan mij in het ergste geval gebeuren?

1. Het boek wordt niet uitgegeven met die foto. Veel uitgevers en drukkers zijn er alert op dat het met de rechten in orde is, want anders: 2. Als iemand erachter komt dat zijn foto onterecht is gebruikt (dus zonder toestemming), dan zal dat juridische gevolgen kunnen hebben. Ga er maar vanuit dat de rechthebbende erachter komt. Het ligt aan de rechthebbende of die stappen tegen je onderneemt (dit kost hem tijd en dus geld, als er van jou niets te plukken valt, laat hij het er misschien bij zitten, maar dat kun je van tevoren niet weten). In ieder geval zul jij (en de uitgever, en de drukker misschien ook wel) flink in je hemd staan als de eigenaar je als dief of piraat kenmerkt, en de vraag is wat de gevolgen daarvan zijn voor je carrière (als schrijver).

En als de foto bewerkt wordt?

Nog steeds.