Literatuur schrijven is ...

Hoe kun je aandacht besteden aan iets waarvan je niet weet wat het is?

Het antwoord schuilt in jouw vraag - en is exact wat de schilder met zijn opmerking heeft bedoeld. Het maakt overigens het onderwerp wat Thérèse is gestart niet minder legitiem. In tegendeel. Het verschil in mening, hoe eenieder over 'literair schrijven' denkt, wat het is of zou moeten zijn, maakt dit al duidelijk.

Ik heb alles met interesse gelezen. Maar eh, wat is literatuur nu?

Tja, in dit topic gaat het niet om wat literatuur is, maar om hoe jij het schrijft - áls je het schrijft, of denkt te schrijven, of wilt schrijven. En hóe doe je dat dan?

Als je het zaad niet in de voren (dus: in cultuur gebracht land, maar dat wisten jullie zelf ook wel) zaait, is lectuur je opbrengst.

Eerder het tegenovergestelde. Als je binnen de voren blijft - of laten we zeggen: op het paadje loopt - dan leidt dat ergens naartoe, zowel een pad als een voor doet dat. Dus als het ergens naartoe loopt, heeft het een doel. Iemand heeft dat doel bepaald. Wie? Maar vooral: wat is het doel? In dit geval van het schrijven van literatuur? Als literatuur kunst is - en volgens de Five Fine Arts is het dat - is het zijn eigen doel. Dus niet: verkoopcijfers. En niet: verspreiding (dan is het propaganda, of evangelisatie - en dat zijn bijverschijnselen, nevendoelen). Als literatuur schrijven zijn eigen doel is, dan kan de schrijver zijn werk aanbieden zoals een kok zijn maaltijd opdient (ik stap even uit de vore - en ik houd van eten / goede maaltijd). De maaltijd moet smaken, voeden, en goed verteren. En weg is de maaltijd. Wat is dan het doel van de maaltijd? De afwas? En wat het doel van de afwas? Kopjes breken en nieuwe halen in het warenhuis? Wat is het doel van het warenhuis? Omzet maken en breekbare kopjes. Als je middel en doel zó ziet, zit je op lectuur: consumptie. Voor de leuk. Een vluggertje lezen op het terras, of onder de schemerlamp, en het wegbrengen naar de kringloopwinkel. Weg ermee. Maar sterke woorden en krachtige beelden, een heldere visie en nieuwe perspectieven veranderen juist het landschap zoals een goede maaltijd het lichaam verandert. Literatuur verandert de samenleving, de mensen én de opbrengst, als die er per se moet zijn. Dan heb je het over een opbrengst in het veranderen van het denken, van mentaliteit, van ziel en dus van daden. En het kan best dat het geld er weer mee op de loop gaat, maar ook dat is een bijverschijnsel. Ik durf te stellen dat iedereen - uitgever of auteur - die een bepaald werk in de wereld wil hebben, niet als eerste aan geld denkt. Als het om literatuur gaat. Qua vernaggelen: ik heb de betekenis uit een andere bron. En het gaat me te ver om te beweren dat het de joden waren die de nagel sloegen, want die waren het niet. Maar dat is een ander verhaal.

Een bevriend kunstenaar, die kortgeleden zijn ezel heeft verhuisd en nu het hemelgewelf schildert, heeft eens gezegd: "Aan kunst moet je meer aandacht besteden dan aan je eigen mening over kunst".

Fae, dit heb je heel mooi gezegd!

Hoe kun je aandacht besteden aan iets waarvan je niet weet wat het is?

Het antwoord schuilt in jouw vraag - en is exact wat de schilder met zijn opmerking heeft bedoeld.

Fae, weer wijze woorden. Inderdaad: nergens gaat zo veel aandacht naar uit als naar dat waarvan we niet weten wat het is - of wat het worden moet.

Hoe kun je aandacht besteden aan iets waarvan je niet weet wat het is?

Waarom kun je alléén aandacht besteden aan dingen waarvan je weet wat het is? Zo leer je toch nooit iets bij?

Literair schrijven is Kunst. De Kunst van het vertellen. En net als alle andere kunstvormen, voor een groot deel subjectief. Daarnaast is de Literaire Vertelkunst niet alleen tijds-bepaald, maar ook cultureel gekleurd. In veel Afrikaanse culturen overleven Verhalen, nota bene oraal, generaties Vertellers. Centraal staat (daar) de kracht van Het Verhaal – niet het ego van de Verteller, noch zijn/haar mening. 'Literaire Vertelkunst' is een 'witte' beoordeling. Enkel door Westerse ogen bekeken maakt het de Kunst van het Vertellen relatief en onvolledig. Kunst (met een kleine k) is geen Kunst (met een grote K) omdat het bij Christie's voor veel geld van eigenaar wisselt; kunst is Kunst door wat het, gezien door andermans ogen of gehoord door andermans oren, aan onuitwisbare sporen achterlaat. Voor mij is literair schrijven lezers fêteren op een onvergetelijk geestelijk orgasme. Dát niveau wil ik bereiken. Als dát literair schrijven is, soit, dan schrijf ik literatuur. Liever besteed ik, als aankomend Woordkunstenaar (och, gun de mens zijn droom), aandacht aan Het Schrijven dan aan mijn mening over schrijven. Mijn mening is net zo ondergeschikt als ik aan mijn verhaal…

Eerder het tegenovergestelde

Thérèse, ik vind dat je volledig respectloos bent tegenover de mening die ik in mijn stuk heb verkondigd. Ik probeer het nog een keer tot je door te laten dringen: Je kunt als schrijver geen Literatuur schrijven, want wat Literatuur is bepaalt de maatschappij, de cultuur, en niet de kunstenaar. De metavoor was er slechts als opluistering van die simpele zin, maar blijkbaar is dat te ingewikkeld om te begrijpen. Wat je kunt doen is als Fae's schilder: gewoon je ding doen, en anderen laten beslissen of het Literatuur is (of kunst). Ik schrijf "Je ding", want Kunst of Literatuur kun je het op dat moment nog niet noemen. Er is, volgens mij en blijkbaar ook volgens Fae d'r kunstenaar en degenen die daarmee instemmen, dus ook geen "geheime formule" waarmee je Literatuur kunt schrijven, of dat kunt ervaren. Dat gezegd hebbende, hou ik me verder buiten deze discussie. Als mensen niet eens kunnen lezen, of niet kunnen doorgeven of beargumenteren waarom ze een tekst niet begrijpen of waarom die inhoudelijk niet klopt, heeft het geen enkele zin om op een "verheven", intellectueel een discussie proberen te voeren. Als er nog inhoudelijke reacties komen van anderen dan Thérèse: geef even een seintje per PB. Ik ga hier geen tijd meer aan verspillen.

Al die discussies op een forum in ons eigen kleine wereldje... Het lijkt allemaal zo nutteloos dat ik me af vraag of ik uiteindelijk eigenlijk wel literatuur zou willen schrijven, laat staan een poging doen om. Ik heb gisteren getracht een (engelse) songtext te schrijven. Zonder enige literaire bedoelingen: gewoon met vooral veul drama, metaforen en gelaagdheid. Dat was fijn. Ik heb ervan geleerd, gewoon door te doen. Volgens mij was dat de eerste insteek van dit topic: leren door te doen, van elkaar te lezen en daar weer van te leren, je eigen stukje bij te schaven. Ik liet mijn stukje (uit dit topic) en dat van iemand anders aan een vriendin lezen en het enige dat ze zei was "So.. sjiek." Ja, geen idee wat ik met dit alles wil zeggen.

Schlimazlnik, ik begrijp heus dat je bedoelt dat anderen bepalen wat iets is (kunst / literatuur). Sterker: er komt nog een factor bij: tijd. En de derde factor: plaats. Als jij dat voren noemt - ik durf het woord haast niet eens meer te typen - kan ik daar in meegaan. Maar misschien kantel je de voor, ik weet het niet, en krijgt hij ineens een andere betekenis en een ander doel. Toch: als je beweert en volhoudt dat anderen bepalen wat literatuur is, dan is mijn vraag aan jou, die ik stelde in # 18 nog niet beantwoord: wil je binnen de gegevens van het fragment zeggen of je die jongen bent of de moeder? Dus de schrijver of het oordeel? Ikzelf kies voor het zijn van de schrijver (dat is iets anders dan de rol van). Met alle risico vandien wanneer ik beweer, iets literairs te hebben ontdekt en opgeschreven. Dan zeg ik, los van ego, want als iemand anders het had geschreven, had ik hetzelfde gezegd: 'Dit is literair.' Om redenen die ik gaf in # 18, van dynamiek en intensiteit et cetera - ijkpunten die gesteld worden bij een beoordeling van literatuur, niet alle ijkpunten, maar wel een serie. Natuurlijk, wanneer redacteuren, recensenten en docenten all over the country en daarbuiten hetzelfde vinden, zal dat mijn uitspraak versterken. En waarschijnljik zullen ze het doen, omdat ze ook die criteria hanteren, maar: als ze dat niet doen, wordt de uitspraak daar minder krachtig van? Waarom dan? Personen, tijd en plaats hebben veel te zeggen. Zeker. Maar zij lagen in wezen niet besloten in de vraag van dit topic. De vraag was ... nu ja, herlees hem in de verschillende posts. Als jouw antwoord is: 'Ik weet niet of ik literatuur schrijf, want dat bepalen anderen,' dan rolt ogenblikkelijk de volgende voor de hand liggende vraag uit de mouw: wat doe je dan wel? Wat is je streven, buiten de kaders van je eigen post in # 9 <- aangezien je zelf dus niet bepaalt wat je maakt - en waarin je overigens zegt:

Misschien kun je laten zien welke kant je uit wilt. Je mag mijn stuk daarvoor gebruiken.

Dus:

ik vind dat je volledig respectloos bent tegenover de mening die ik in mijn stuk heb verkondigd.

kan ik daar niet naast plaatsen. Excuus. Maar in elk geval bedankt voor je bijdrage! En geniet er zelf dan ook van!

Waar wij mee bezig zijn, als nietige druppels in een eindeloze oceaan, dat vroeg ik me gisteravond ook nog af. Stel je voor dat de scheidslijn lectuur en literatuur er niet was, zou iemand van ons dan stoppen met schrijven? Ik in ieder geval niet. Misschien sommigen wel, omdat zij zich niet met iets bezig kunnen houden, waarvan zij niet precies weten wat het is. Als ik 's ochtends achter mijn bureau ga zitten, denk ik echt niet 'Ik ga eens een lekker stukje literatuur schrijven'. Dat zou leuk zijn, vooral als het dan ook zou lukken en door iedereen zo gezien zou worden. Zo ben ik dan ook wel weer, want ik ben ook maar een mens. Dit is volledig of-topic, maar nu zijn we toch al bezig, en ik moet dit echt even kwijt. @Thérèse: ik moet ook even kwijt dat ik je geduld bewonder. Je doet je uiterste best alles te beargumenteren en wordt er dan van beschuldigd respectloos te zijn. Eerder al werden mij woorden in de mond gelegd door dezelfde persoon. Ik vind dit diep triest en neem mijn hoed voor je af. Geen pet, maar een grote, zwierige hoed! Drs.P, als hij ons hier bezig zou zien, zou zeggen: Trojka hier, Trojka daar, overal zit paardenhaar :D. En hij heeft gelijk (word daar maar eens wijs uit).

Ha, Wiske, dank je! :) Off topic: drs P heeft eens de deur voor me opengezwaaid en me binnengelaten; een echte heer.

Ik vind subtiele humor literatuur, evenals je gevoelens zo beschrijven dat een lezer die ook voelt. Een vergelijking met kunst zou een tekening van de buurman kunnen zijn die sprekend lijkt. Dat vind ik literair. Als de tekening niet lijkt, is het lectuur. Wel een raar voorbeeld, hè? Hier mag toch wel gelachen worden? Ik heb het tenmisnte wel verscheidene keren gedaan.

Mooi topic. Zou mooi zijn als de discussie los van deze bijdragen gevoerd zou worden. Gedachten die bij mij opkwamen: Miljoenen jaren zijn geweest, miljoenen zullen volgen. Twee minuscule cellen tussen miljoenen anderen waren noodzakelijk voor deze zwarte patronen op eindeloos wit. Patronen die pogingen laten zien om wat ongrijpbaar is te vatten in slechts zesentwintig tekens. Soms, wanneer tekens ketens worden, toveren ze tintelingen op mijn huid zoals elektriciteit haren recht overeind kan zetten. Ik glijd weg in een trance wanneer ik letters rijg, woorden vorm, zinnen maak die me aanzetten tot de onvermijdelijke volgende. Ze laten me lachen, rillen en genieten. Woorden die niet geschreven worden maar er zijn door wat er wel staat toveren tranen tevoorschijn op momenten die ik niet verwacht. De niet geschreven woorden zeggen meer dan wat er staat. Magisch, zoals de toevalligheid van die miljoenen magisch is. Magisch als het lachen, rillen, genieten en huilen verhuist van schrijver naar lezer.

Literatuur schrijven voor volwassenen is voor mij iets onbereikbaars, er blijven in mijn teksten altijd wat kwinkslagen zitten die het geen literatuur maken. Maar mijn eigen open, no-nonsensestijl komt bij jeugdliteratuur zeker in de buurt, dat denk ik weer wel.

Literatuur is een abstract gegeven dat waarschijnlijk voor iedereen weer net iets anders betekent. Tijdens het schrijven houd ik mij niet bezig met literatuur, alleen met het aaneenschakelen van woorden. Als lezer houd ik mij ook niet bezig met het begrip literatuur. Ik heb literatuur niet gedefinieerd en voel ook niet die behoefte. Genieten van een verhaal is voor mij iets gevoelsmatigs dat niet te vangen valt met een abstracte term.

Die verhuizing, Pim, vind ik een mooi beeld. De Grote Woordverhuizing. @ Mara, ik zie het onderscheid tussen jeugd- en volwassenenliteratuur niet scherp. Wat is bijvoorbeeld Bartje van Anne de Vries? Of Kees de Jongen van Theo Thijssen? Dat is al 'oude' literatuur, in elk geval, heeft bijna een eeuw overleefd. Maar kijk eens naar de taal - woordgebruik, zinsbouw - en het perspectief? Met hoeveel invoeling zijn die boeken niet geschreven. Als lezer zit je heel dicht bij de auteur, tenminste ik heb dat gevoel als ik die boeken lees. Maar is het jeugd- of volwassenenliteratuur? Wat Esther schrijft, is ook boeiend. Waarom zou je je met definities bezighouden als je schrijft en leest? Gewoon doen. En toch: als je je wél met definities bezighoudt, en met de kunde van het schrijven, hóe dan? Welke definities en hoe pas je ze toe?

Ik denk dat in vroeger lesboeken het anders is benaderd. Dit zinnetje bijvoorbeeld: (zomaar een zin, niet van een ander overgenomen, puur om mijn punt duidelijk te maken) "De algehele gigantische gemoedstoestand van verlorenheid waarin de lezer zich bevindt" vind ik toch gewoon "eenzaamheid" dus waarom niet dat opschrijven? Misschien is literair schrijven een zin minder saai maken? Ik vond "Bartje" en "Kees de Jongen" trouwens erg leuk om te lezen!