Zo maak je een cliché origineel: ik ben de liefde niet waard

Clichés schrijf je liever niet. Geen nood! Ik help je een cliché te herkennen en je zelfs nog de goede weg in te slaan als het die kant op gaat. Daarvoor gaan we het cliché ontleden en de tekst weer terug op de rit zetten. Deze week: ‘ik ben de liefde niet waard’.

Het cliché

Romeo of Julia heeft eind-de-lijk de ogenschijnlijk perfecte partner gevonden. Er is een goede klik, de ander is zorgzaam, stabiel, knap en al het andere dat hoog op het wensenlijstje van een ideale partner stond. Maar als de eerste onschuldige dates voorbij zijn, krijgt deze held bedenkingen. Er is dan vaak sprake van ofwel: “maar ik ben geen liefde waard” of: “Hoezo zou de ander op míj vallen?” Dat uit zich ook weer in een van twee scenario’s: onnodige achterdocht naar de ander of een extreem geval van een gebrek aan gevoel van zelfvertrouwen of eigenwaarde.

Waarom stoort dit cliché zo?

Iemand die zegt al eeuwen naar liefde op zoek te zijn en dan plotseling niet door wil zetten als het moment daar is, is passief in diens doen en laten. En dat is een doodsteek in fictie, want daardoor komt de plot op slot te staan of niet in gang.
Vind je personage zichzelf niet waardig genoeg voor de liefde? In het echte leven is dat een serieus en complex probleem. Maar de meeste verhalen die dit cliché gebruiken hebben niet voldoende woordenaantal of zijn niet van het juiste genre – denk romantische feelgood- om dit probleem voldoende gewicht te kunnen geven. Het resultaat is kortzichtige en overdreven drama, in plaats van drama die echt intrigeert en de lezer bij de keel grijpt.

De oorzaak van het cliché: niet leveren

Welke van de twee varianten er ook speelt, het cliché loopt spaak om dezelfde reden. Je belooft als schrijver iets wat je niet levert.
Betty krijgt eindelijk de liefde van haar leven, lezer. Let op, nu…O, wacht, ze:
- durft niet meer omdat ze zich niet waardig acht en in plaats van boeiende en realistisch knagende twijfel die past bij zulke gevoelens, lees je over hysterische huilbuien.
- wantrouwt Wout ineens vreselijk. In plaats van de romance die je hoopte te lezen, wordt dit boek een psychologische thriller.

Het vervelende van dit cliché is dat liefde willen op zichzelf al bijna een cliché kan zijn. Krijgt je personage de liefde die het wil, dan kan het als het cliché happy end overkomen. Verlangt je personage ernaar, maar krijgt het geen romantische partner, dan is dat vaak vanwege een van de eerder genoemde redenen.   

Een meer overkoepelende oorzaak van dit cliché is dus: te veel nadruk leggen op het feit dat een romantische relatie welkom zou zijn.

Het cliché fiksen: moet het wel?

Als je toch een personage wil dat naar romantiek verlangt, stel jezelf dan eens de vraag of dat verlangen wel een plaats heeft in je boek. En stel die vraag dan nog een keer.  Als het echt van meerwaarde is, probeer dan dat verlangen naar romantiek of liefde breder te trekken dan alleen het vinden van een partner en kijk ook eens naar de symboliek. Op wat voor manieren kan je deze zoektocht naar het vinden  (en accepteren van) liefde nog meer in je verhaal verwerken?

Nu jij!

Schrijf een scène van maximaal 150 woorden, waarin je personage zich niet genoeg voelt voor de liefde. Laat daarin meer pijn dan drama zien.  

Tip voor het verminderen van het cliché

Kijk kritisch naar de voorgeschiedenis van je personage. Kan het trauma dat waarschijnlijk de oorzaak is van deze gedachte ook op een andere manier tot uiting komen die minder clichégevoelig is?

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Als manuscriptredactrice en schrijfcoach helpt ze schrijvers het beste uit hun werk te halen.