Zo maak je een cliché origineel: het misverstand

Clichés schrijf je liever niet. Geen nood! Ik help je een cliché te herkennen en de goede weg in te slaan als je tekst naar een cliché neigt. Daarvoor gaan we het cliché ontleden en de tekst weer terug op de rit zetten. Deze week: het misverstand.

Het cliché: het misverstand

“Het is niet wat je denkt!”
“Ik kan het uitleggen!”
Die ene uitspraak van een personage dat op heterdaad betrapt is. Bij vreemdgaan, of als het daar op lijkt. Een bekende variant: een personage hoort slechts een deel van een gesprek, meent álles gehoord te hebben trekt daar verkeerde conclusies uit, vaak met een ruzie tot gevolg.

Waarom stoort dit zo?

Het misverstand wordt vaak gebruikt als startpunt voor een conflict. Het probleem is alleen dat er bij dit cliché aan de alledaagse definitie van ruzie wordt gedacht, niet aan de narratieve term van conflict, waarbij mensen vallen en opstaan en van elkaar leren. Dat gebeurt niet als je je conclusies trekt en de deur meteen dichtgooit, of na een goed gesprek zegt: “Oeps, misverstand, zand erover!” Dat is geen vallen en opstaan, zelfs geen enkele beat in een verdere verhaallijn, omdat het geen wezenlijk gevolg (meer) heeft.

De aanloop naar het cliché

Als er een misverstand is, of er iemand betrapt wordt, moet er fatsoenlijk worden gepraat. Overhaaste conclusies zijn niet welkom. Zorg er dus voor dat er -inderdaad!- iemand iets kan uitleggen. En ja, echt uitleggen. Dus geen smoesjes dat de secretaresse zogenaamd helemaal niet zo knap is: eerlijk zeggen dat dat niet had moeten gebeuren en een goed gesprek voeren hoe het zover is gekomen. En dan maar duimen dat de relatie het overleeft.
Of als het daadwerkelijk een misverstand is: uitleg en bewijs geven in dat gesprek dat volgt, zodat je overbezorgde personage niet nog zes overhaast keer de verkeerde conclusies trekt.

Voorbeeldscène

“Ik zag je de buurvrouw omhelzen! Bedrieger, ik wil scheiden!”

Er is dan één van deze twee scenario’s in het spel:

1. De man is inderdaad vreemdgegaan.
2. Er is een oprecht misverstand gaande.

De bijbehorende clichés zijn:

1. De echtgenoot gaat het *ahum* uitleggen.
2. De moeder van de buurvrouw was net overleden en die ‘hartstochtelijke omhelzing’ van Echtgenoot was gewoon een broodnodig gebaar van platonische troost.

Scenario 1 is nog origineel te maken als je iets anders doet dan verwacht, of wat op het eerste gezicht zelfs onlogisch lijkt.
In Scenario 2 is het heel makkelijk om het cliché naar een aanvaardbaar bouwsteentje voor een plot te transformeren: er moet een goed gesprek komen.

Welk scenario je ook kiest, met deze schrijfprompt ben je in ieder geval cliché af:

Niet Echtgenoot, maar Buurvrouw komt met De Uitleg.

Misschien is dat nog een goede verklaring ook. Hoe dan ook: wat is die uitleg? En hoe verloopt dat gesprek?

Ga je gang, schrijf een scène met deze prompt in de comments!

Zo kan je het cliché fixen

Na een misverstand, of na het betrapt worden, moeten de personages anders over de situatie of de ander denken op een manier die langdurige gevolgen voor het plot heeft. Langdurig geldt ook in de zin van: dit valt niet in een handvol woorden samen te vatten. Je hebt er een aantal langere zinnen voor nodig om uit te leggen hoe de plot nu verder gaat.

Dus niet: Nu haat zij haar overspelige echtgenoot. Of: Toen volgde een goed gesprek.
Maar: Echtgenote helpt Buurvrouw met rouwen. De jaloerse trekjes van Echtgenote zijn echter niet zomaar opgelost. Langzaam maar zeker verandert haar jaloezie in paranoia. Of: nu ze bedrogen is, schendt Echtgenote in wantrouwen de privacy van Echtgenoot. Daardoor opent de doos van Pandora.

 Gebruik je dit cliché? Let dan hierop

• Kijk verder dan alleen de betreffende scène.
• Dit cliché wordt storend als je het gebruikt als een middel voor ‘snelle actie’, excuus voor niet creatief te hoeven denken of als een opzichzelfstaand schokkend spektakel.
• Gebruik een misverstand liever als puzzelstukjes voor een plottwist, of om een veranderende verhaallijn in te luiden.

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Als manuscriptredactrice en schrijfcoach helpt ze schrijvers het beste uit hun werk te halen.