Zo maak je een cliché origineel: de sexy slechterik

Clichés schrijf je liever niet. Geen nood! Ik help je een cliché te herkennen en de goede weg in te slaan als je tekst naar een cliché neigt. Daarvoor gaan we het cliché ontleden en de tekst weer terug op de rit zetten. Deze week: de sexy slechterik.

Het cliché: zo knap dat het alles overtreft

Een vrouw wordt verliefd op een man die op het eerste gezicht de perfecte man is: uitzonderlijk knap, goed gebouwd en een daverende glimlach op de koop toe. Maar het probleem is dat de man verder weinig of niets goeds in zich heeft. Hij manipuleert, misbruikt, kleineert, licht mensen op en heeft een zeer kort lontje. Maar dat maakt Heldin niet uit, want hemeltjelief, wat is hij knáp! Soms gaat het cliché zelfs nog verder en meent Heldin dat ze deze man van deze serieuze problemen kan verlossen, door simpelweg lief voor hem te zijn, of door goed te presteren in bed. En dán, dan is deze bijna perfecte man (*ahum*) helemaal perfect.

Een regelrecht gevaarlijk cliché

Dit cliché romantiseert geweld, onderdrukking en andere ernstige zaken. Bovendien geeft het liefde – of liever gezegd romantiek –  een kracht die het niet heeft. Een roze wolk zorgt er niet voor dat serieuze, slechte karaktertrekken of zelfs (genetische) stoornissen verdwijnen, al meent dit cliché van wel. Er zijn ontzettend veel mensen die jarenlang naar een psycholoog gaan, omdat ze in de val van dit ‘sprookje’ zijn getrapt. Dat zijn mannen en vrouwen, al zijn in fictie de vrouwen bijna altijd het slachtoffer van dit verschijnsel.

Het cliché in fictie

Dit cliché begint altijd met een het cliché van Cupido’s voltreffer waarbij het koppel vaak ook extreem goed presteert in bed. En als de seks goed is, is je relatie ook perfect. Dat is de idiote logica waar het cliché van de sexy slechterik vaak mee start, maar waar het zichzelf ook mee in stand houdt. Vaak komen daar nog de nodige romantische gebaren bij, zodat het slachtoffer maar blijft geloven dat de slechterik echt van de ander houdt. Kijk maar eens naar die hemelsblauwe puppyogen. Daar vergeet je de blauwe plekken op je armen toch spontaan van?

Dus we gaan nog maar een keer de slaapkamer opzoeken of romantisch dineren. Dan komt het vast wel goed...
Vanuit een narratief standpunt kun je niets met dit cliché, nog afgezien van de ontzettend nare standpunten die het inneemt. Het is een eindeloos heen-en weer van:
“Ik bedoelde het zo niet. Ik hou van jou.”
“Ik vergeef je.” (Soms nog vergezeld met iets als “Ik was ook niet geduldig genoeg met je.”)
Om vervolgens weer terug te gaan naar het volgende moment van emotionele of fysieke geweld.

Kortom: je hebt met dit cliché eigenlijk überhaupt geen verhaal met een goede structuur. Er is alleen een eindeloze cirkel van geweld, waarbij het verdraaid lastig wordt om de personages meer te laten zijn dan het oppervlakkige stereotype van geweldpleger en slachtoffer.

Nu jij: fiks het cliché

Schrijf een scène waarin de cirkel van geweld die begonnen is met ‘maar hij is zo knap’ wordt doorbroken. Daarbij moet duidelijk worden wat beide personages aan karaktertrekken, groei en persoonlijke of gezamenlijke geschiedenis hebben dat dit moment mogelijk maakt.

Gebruik je dit cliché? Let dan hierop

Wil je dit cliché niet storend of zelfs gevaarlijk maken, dan heb je eigenlijk maar twee opties.

• Laat de slechterik duidelijk doorgedraaid en of meedogenloos zijn, als waarschuwend verhaal.
• Laat zien wat het slachtoffer kan doen en moet doen om uit de situatie te ontsnappen en hoe het daar eerst voor moet groeien of een dieptepunt moet krijgen.

Daarbij is het erg belangrijk dat je van allebei de personages laat zien wat er in het hoofd omgaat. Doe je dat niet, dan blijft het verhaal aan de oppervlakte, waar je het dus niet wil hebben. Controleer of je Cupido’s voltreffer in je verhaal iets meer cliché-af kan of moet maken.

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Als manuscriptredactrice en schrijfcoach helpt ze schrijvers het beste uit hun werk te halen.