Zo maak je een cliché origineel: het onuitgesproken geheim

Clichés schrijf je liever niet. Geen nood! Ik help je een cliché te herkennen en je zelfs nog de goede weg in te slaan als het die kant op gaat. Daarvoor gaan we het cliché ontleden en de tekst weer terug op de rit zetten. Deze week: het onuitgesproken geheim.

Het cliché: snel nog even opbiechten

Een personage draagt al het hele boek een geheim met zich mee. Dan, tien regels voor het einde wordt dat geheim er in een enkele zin uitgeflapt. Het is duidelijk: hier wil je schrijver zijn momentje: ‘ach, wat een opluchting/ wat aandoenlijk/ wat fijn…’
Maar deze onthulling komt volledig uit de lucht komt vallen en leest enkel geforceerd en vervelend. Voorbeelden: een last minute coming out, de bekentenis altijd al verliefd te zijn geweest op de beste vriend, (hoera, een nieuw koppel in de laatste twee regels…) of een DNA-uitslag.

Waarom stoort dit zo?

Een geheim en de onthulling ervan zijn narratief pas sterk als je dat gedurende het boek kan ontrafelen. Bovendien werkt de wrap-up, die laatste zinnen of alinea’s voor het einde, alleen als je met je verhaal uitdrijft. Nieuwe informatie hoort daar niet.   

Een goede wrap-up

Een wrap-up komt in de laatste pagina’s alinea’s of regels voor de allerlaatste zin. In sprookjes is dat bijvoorbeeld: ‘Nu de wolf verdronken was, hoefden de geitjes nooit meer bang te zijn dat de wolf ze op zou eten.’  En ze leefden…
In de wrap-up wordt er extreem kort teruggekeken op een deel van het hoofdplot en trekt het conclusies hoe dat invloed heeft op het hier-en-nu. Terugkijkend op de angst om opgegeten te worden, weten de geitjes nu dat ze veilig zijn.
De wrap-up is de laatste sfeerbepaler, die aanstuurt hoe je lezer het boek dichtslaat. Tevreden, bibberend, zwijmelend… Maar let wel: over je hele verhaal, niet vanwege dat ene laatste snelle feitje.

Een geheim bewaren in een verhaal

Dit cliché heeft iets belangrijks gemeen met het cliché van het misverstand. Ze schreeuwen allebei: ‘Had dat dan gewoon gezegd!’ Dan had de lezer een beter verhaal gehad, hadden personages geen ruzie hoeven maken, of gek van een geheim hoeven worden.
Als de lezer moet begrijpen waarom een personage een geheim als zodanig beschouwt, moet je daar de nodige aandacht aan besteden. Zo kan de lezer meegaan in de beweegredenen die je geeft. Dan pas wordt het echt een geheim, niet iets wat iemand gewoon niet verteld.

Het onuitgesproken geheim is bovendien als een plottwist waar geen hints naar worden gegeven. Dat levert irritatie op.  Het is als een moordmysterie met maar één hint in het hele verhaal. Of dat de hints zo ontzettend vaag zijn, dat je de schrijver zichzelf al een schouderklopje ziet geven, omdat die ‘slimmer is dan de rest.’ Fijn… Het geheim hoeft dan niet meteen moord te betreffen, het effect is hetzelfde.
Minstens net zo erg: “Ik deel jouw vreugde om jouw coming-out niet, want jou hele persoontje boeide me door de slechte schrijfstijl al tien hoofdstukken niet meer.”

Geef gedurende het verhaal voldoende hints die naar het geheim verwijzen.

Nu jij!

Schrijf een wrap-up waarbij je een geheim onthuld, maar wel het grote geheel laat uitdrijven. De premisse: een heimelijke vakantieliefde. Nu het afscheid nadert, gaat je held(in) liefde bekennen. Kijk dus terug op wat ze samen hebben gedaan, hoe de liefde is gegroeid en hoe die de held(in) achterlaat.

Je kan je scène plaatsen in de comments.

Gebruik je dit cliché? Let dan hierop:

• Trap niet in de val dat het ene geheim serieus zou zijn, zoals seksuele geaardheid en het andere onschuldig, zoals een snoepje stelen. Hoe serieus het geheim daadwerkelijk is, heeft met het karakter en de omstandigheden van het personage te maken.
• Is er iets belangrijkers in het spel dan het geheim? Dan is dat andere datgene wat in de wrap-up terug moet komen en afgerond moet worden.

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Als manuscriptredactrice en schrijfcoach helpt ze schrijvers het beste uit hun werk te halen.