Zo maak je een cliché origineel: het tragische achtergrondverhaal

Clichés schrijf je liever niet. Geen nood! Ik help je een cliché te herkennen en de goede weg in te slaan als je tekst naar een cliché neigt. Daarvoor gaan we het cliché ontleden en de tekst weer terug op de rit zetten. Deze week: het tragische achtergrondverhaal.

Het cliché: zijn we niet te hard?

Tijd voor de epische eindstrijd tussen goed en kwaad waarbij het goede moet overwinnen. Dan blijkt dat de slechterik vroeger iets traumatisch heeft meegemaakt. Dan vraag je je af: zou de held, of zelfs ik als lezer niet net zo verdorven zijn als deze slechterik, als mij hetzelfde was overkomen? Misschien hebben we de verkeerde vijand te pakken… 

Waarom stoort dit zo?

Twee elementen maken dit cliché misschien wel tot een van de meest storende die er zijn. In de vertrouwde formule van goed versus kwaad is het hele centrale conflict erop gericht dat er een goed en een kwaad is. Met het (plotselinge) tragische achtergrondverhaal en mogelijk geen kwade vijand doe je daarmee de hele opbouw en premisse van een verhaal teniet. 
Met een tegenvraag zie je ook waarom dit cliché storend kan zijn. 
Moeder is door haar trauma’s aan de alcohol geraakt. Daardoor slaat ze nu haar kinderen. 
Mag dat? Natuurlijk niet! Dat trauma is erg triest, maar blijf in hemelsnaam van je kinderen af! 

Waar zit de aanloop naar dit cliché?

Je kan er voor kiezen om het tragische achtergrond verhaal met je lezers te delen of niet. In dat laatste geval is je slechterik ouderwets ‘gewoon’ slecht. Daar is iets voor te zeggen, maar soms is het juist interessant om het trauma juist wel te delen. Dat hangt van jouw voorkeur, doelgroep en verhaalthema af. 

Als je het tragische achtergrondverhaal deelt en dus bekendmaakt waarom je slechterik tot zijn daden wordt aangezet, dan komt er een keuze. Ga je slecht gedrag verklaren of goedpraten? Ga je goedpraten, dan gaat het fout. Ga je het verklaren, dan kan het verhaal de diepgang krijgen die je voor ogen hebt.

Goedpraten is makkelijker te herkennen als je het ziet als: het gebruik van enkele snelle zinnen die zonder verdere opbouw snel empathie willen verdienen: “Dood me niet, ik kan het toch ook niet helpen dat ik vroeger ontvoerd ben?”
Bij verklaren schrijf je gedurende je

verhaal al flashbacks, karaktertrekken, scènes en… die laten zien dat je slechterik meer is dan het trauma. De geschiedenis erachter moet duidelijk worden, de mogelijkheden die je slechterik misschien heeft gehad om het tij te keren… 

Nu jij!

Een oplichter heeft de stichting ‘Doe een wens’ voor een half miljoen opgelicht en dat geld in eigen zak gestoken. Een handvol doodzieke kinderen zien hun laatste wens nu niet in vervulling gaan. Maar dan blijkt dat de slechterik zelf ooit een doodziek zusje had wiens aanvraag voor dezelfde stichting nooit in behandeling is genomen… 

Schrijf een scène waarin je deze geschiedenis van de oplichter leert kennen en praat het niet goed, maar verklaar het. 
Ga je gang, schrijf een scène met deze prompt in de comments!

Zo kan je dit cliché fixen

Laat op het moment van de confrontatie zien dat je slechterik een mens is. Let wel: niet meteen een mens wat al je medelijden verdient, dat mag nooit het uitgangspunt zijn! Maar iemand die net als ieder ander door omstandigheden complexe en tegenstrijdige emoties kan meemaken, gedwongen wordt bepaalde keuzes te maken en op een gegeven moment (verkeerde) conclusies trekt, al is het maar uit zelfbehoud.
De vijand kan ook gewoon de personificatie van ultieme slechtheid zijn, maar ook dan heeft die ergens vaak nog een menselijke basis. Die is dan alleen véél te ver doorgetrokken ‘Zorg eerst voor jezelf voor je voor anderen zorgt’ is prima als je gezin moet voeden in crisistijd. Niet als je als Hitler ‘voor de Duitsers zorgt’…

 Gebruik je dit cliché? Let dan hierop

• Ontdek eerst waarop de slechterik zich blindstaart. 
• Gebruik het tragische achtergrondverhaal niet als plottwist, maar als belangrijk onderdeel van een personagebiografie of verhaalthema. 
• Medelijden als uitgangspunt werkt alleen maar averechts.  

Over de auteur 

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Als manuscriptredactrice en schrijfcoach helpt ze schrijvers het beste uit hun werk te halen.