Zo leer je lezen als een schrijver

Al doende leert men. Dat geldt ook voor schrijvers. Toch blijft het daar niet bij, een tekst heeft namelijk een communicatieve waarde; hij kan ook gelezen worden. Om goed te kunnen schrijven, is het ook belangrijk om goed te kunnen lezen. De basis – het lezen zelf – leren we al vrij jong, maar op een hoger niveau lezen is een ander verhaal. Fictieschrijver Diane Callahan zet een aantal tips uiteen in een YouTube-video. Hier lees je de tips.

Stel betekenisvolle vragen

Sta stil bij wat voor beeld een zin of woord precies oproept. Pak er bijvoorbeeld eens een boek bij van een auteur die je goed vindt en noteer een aantal van je favoriete zinnen. Wat voel je bij deze zinnen, en waarom? Deze vragen en antwoorden kun je vervolgens rangschikken op volgorde van welke vraag en antwoord je het meest leert over de tekst, of over jezelf. Vraag je dan af hoe jij bepaalde metaforen zou opschrijven. Hoe meer je een tekst analyseert, hoe meer je erachter komt wat de schrijver probeerde te bereiken.

Onderbouw je mening en verzamel bewijs

Je kunt een systeem maken om een verhaal of boek aan te meten. Je kunt beginnen met een korte samenvatting. Daarna kun je opschrijven wat je er goed aan vond, of juist minder goed. Vervolgens schrijf je over het plot, was het snel, langzaam, spannend of juist saai? Hoe zijn de personages geschreven, zijn ze plat, juist heel 3-dimensionaal, voel je je er verbonden mee of zijn ze juist karikaturaal, en wat zegt dat over het personage?

Vervolgens beoordeel je het boek op originaliteit, las je er aspecten in die je niet vaak tegenkomt in boeken? Was het plot voorspelbaar, of zaten er elementen in die moeilijk voor te stellen of te geloven waren? Ook kun je het boek beoordelen op intellectuele waarde. Zette het boek je aan het denken? Tot slot schrijf je over je persoonlijke ervaring: hoe voelde je je toen het uit was?

---

Afbeelding

Schrijftips van bekende schrijvers?

In iedere editie van tijdschrift Schrijven Magazine delen we tips, trucs & adviezen van bekende auteurs en schrijfdocenten. Leerzaam!

Nog geen abonnee? Meld je aan!

Ja graag!    Geef cadeau

---

Annoteer of hou een leeslogboek bij

Annotatie is een goede manier om te interacteren met de tekst met het idee aan te geven welke delen van de tekst voor jou emotioneel relevant zijn. Ook kun je, door te annoteren, een dieper begrip krijgen wanneer je je eigen annotaties bevraagt: wat leidde ertoe dat ik deze annotatie aan het boek toevoegde?

Ook kan het helpen om bepaalde patronen in het boek bloot te leggen. Als je bijvoorbeeld een motief opvalt, kun je deze met een bepaalde kleur annoteren, zodat je ze later nog eens kunt opzoeken.

Maak iets wat geïnspireerd is door wat je hebt gelezen

Lezen zou geen vervelend taakje of verplichting moeten zijn. Daarom kan het ook zijn dat de tip hiervoor helemaal niet voor je werkt. Er zijn heel veel boekenliefhebbers die door eindeloze close-readingopdrachten het plezier in lezen hebben verloren. Dat plezier kun je terug proberen te vinden door bijvoorbeeld boekbesprekingen op YouTube te kijken, of interviews met de schrijvers. Ook kun je, wanneer je geïnspireerd bent door een boek, iets anders maken. Wat dat uiteindelijk wordt, hangt natuurlijk af van jouw inspiratie.

Bepaal specifieke schrijfvaardigheden die je wil verbeteren

Er zijn vaardigheden op hoger verhaalniveau, en lager verhaalniveau. Vaardigheden op hoger verhaalniveau zijn bijvoorbeeld de structuur van het plot, de karakterisering van personages, en het thema. Vaardigheden op lager verhaalniveau gaan meer over beschrijvingen, zinsstructuur en over hoe paragrafen in elkaar over lopen.

Een goede manier om dit te oefenen, is om een auteur die je goed vindt erbij te pakken. Kijk hoe zij het doen. Stel, je wil graag verbeteren in verhaalstructuur. Pak er een boek van die favoriete auteur, skim alle hoofdstukken en vat in één zin samen wat er gebeurde in dat hoofdstuk. Herlees dan je samenvatting van voor tot achter. Wat valt je op aan het doel van elke scène, welke personagebeslissingen zijn het best blijven hangen?

Als je vaardigheden op het lagere niveau wil verbeteren, kies dan een paar passages die er voor jou uit springen. Leer deze uit je hoofd en analyseer: waarom valt juist deze passage je op? Zitten er woordherhalingen in, of misschien veel emotie. Wat gebruikte de schrijver zodat deze tekst jou opviel?

Houd rekening met de grotere context

Alle werken zijn beïnvloed door werken ervoor. Dit heet intertekstualiteit. Dit fenomeen betekent dat men nooit een op zichzelf staande tekst kan schrijven. Men is altijd beïnvloed door eerdere teksten die ervoor zijn gelezen, maar ook door de unieke kijk op het leven. Sommige verhalen zijn hele duidelijke navertellingen van andere verhalen, maar toch kan het een schok zijn om te horen dat The Lion King heel veel gelijkenissen vertoont met Shakespeares Hamlet. Ook zijn er veel subtielere vormen van intertekstualiteit mogelijk, die voor de oplettende lezer een interessante speurtocht kunnen zijn. Ook zouden al die grote, bekende symbolische thema’s niet mogelijk zonder intertekstualiteit. Bijvoorbeeld het thema ‘lente’, dat staat voor jeugd en hergeboorte. Valt een bepaald thema op, maar komt het je niet bekend voor? Google is je vriend!

Herlees

Wanneer je een boek voor de tweede keer leest, hoef je niet zo’n focus te leggen op het verhaal. Hierdoor heb je meer ruimte om te letten op het verhaal zelf. Ook is het makkelijker – omdat je al weet wat er gaat gebeuren – om te letten op manieren van foreshadowing. Wanneer je echt in een verhaal wil duiken, kun je ook bijvoorbeeld een filmadaptatie kijken, of een graphic novel, mocht deze om handen zijn.

Vergelijken

Hoewel het vergelijken met andere teksten nuttig kan zijn voor je eigen schrijfwerk; comparison is the thief of joy. Veel mensen hebben de neiging om te denken dat anderen beter zijn dan zijzelf. Waar ze een boek van een andere auteur een meesterwerk zien, met goed geschreven personages en een fantastisch plot, komen hun personages niet uit de verf en dikt het plot maar een beetje aan. Wees met de vergelijkingen dus een beetje lief voor jezelf; een ander denkt vast hetzelfde over jouw tekst als wat jij denkt over een ander zijn meesterwerk!