Afbeelding

Louise Cornelis.
Louise Cornelis.
Veel schrijvers hebben de ervaring dat je soms (of vaak zelfs) bij het schrijven erachter komt hoe je verhaal écht in elkaar zit. Het lijkt dan alsof je jezelf iets op ziet schrijven waarvan je denkt: ‘Aha, dat wist ik nog niet.’ Je kunt dus begrip en nieuwe ideeën ontwikkelen door te schrijven. Dat staat haaks op de opvatting dat je die ideeën juist eerst moet hebben, en ze vervolgens alleen nog maar hoeft op te schrijven – alsof het schrijven dus alleen het vormgeven van inhoud is.
Veerle Baaijen van de Rijksuniversiteit Groningen deed onderzoek naar deze twee opvattingen over schrijven: denken dóór of vóór het schrijven? In haar proefschrift, The development of understanding through writing, komt ze tot de conclusie dat je inderdaad kunt denken door te schrijven. Anders gezegd: ideeën kunnen ook het resultaat zijn van het impliciete taalproductieproces, niet alleen van een expliciet denkproces. Voor veel schrijvers is dat herkenbaar.
Wat het proefschrift echter ook laat zien, is dat een schrijfproces waarbij je nieuwe ideeën en begrip ontwikkelt niet bij alle schrijvers automatisch een goede tekst oplevert. Baaijen onderscheidde twee groepen die van elkaar verschillen in de mate waarin ze gericht zijn op hun omgeving ('monitoren'):
Een ander interessant resultaat is dat de opvattingen van de schrijver over schrijven uitmaken voor de tekstkwaliteit. Baaijen onderscheidt twee typen: de opvatting dat schrijven vooral het weergeven van bronnen is (‘transmissie’), en dat schrijven juist het zelf vormgeven van inhoud is (‘transactie’). Schrijvers met een transactie-opvatting schrijven beter. Die met de transmissie-opvatting hebben baat bij het vooraf ontwerpen van de structuur (outline): hun tekst wordt er beter van. Bij de transactie-schrijvers maakte dat niet uit.
Wat kun je hier nu mee? Nou ja, eerst een disclaimer: Baaijen deed onderzoek onder studenten, aan één schrijftaak. Het is niet duidelijk hoe generaliseerbaar haar resultaten zijn. Maar mij lijken dit zinvolle praktijktips:
Bron: Baaijen, Veerle. The development of understanding through writing. Groningen dissertations in Linguistics 107. Groningen: 2012.
Door: Louise Cornelis
Louise is zelfstandig trainer tekst & communicatie en ze schrijft over schrijven en over sport. Zie www.lhcornelis.nl en www.afzienvoorbeginners.nl.
Wil je je eigen verhaal op papier zetten? Dan kan je deze workshop niet missen! Kathy Mathys deelt veel tip + oefeningen.
Vorig jaar verscheen haar eerste dichtbundel, en nu schrijft ze dit jaar het Boekenweekgedicht. Ze vertelt meer over haar poëtische stijl en de plek van poëzie in Nederland.
In deze serie geven we je aan de hand van schrijfadviezen van ervaren auteurs en heel veel oefeningen een goede basis. Meld je nu aan om alle afleveringen in deze serie te lezen!
Wanneer moet je een actiescène inzetten en hoe doe je dat? Martijn Lindenboom geeft een spoedcursus in het komende nummer van Schrijven Magazine!
Veel aspirant-schrijvers vergeten het: de enter-toets. Redacteur Rob Steijger legt het belang van juist alineagebruik uit.