In zeven stappen door de poort naar een kort verhaal

Er zijn vele wegen die leiden naar het schrijven van een kort verhaal. Dit artikel laat zien hoe je in zeven stappen de poort tot een kort verhaal passeert. In de voorbeelden is uitgegaan van een verhaal voor kinderen, maar met onderstaande zeven stappen kun je ook een kort verhaal voor volwassenen schrijven.

Let op! Zoals bij veel processen is ook hier de vijfde factor, de kwintessens, cruciaal.

Stap 1:

Beschrijf een personage, met daarbij zijn gevoel, bijvoorbeeld:

Kapper Knipscheer is moe.

Stap 2:

Beschrijf hoe dit komt, bijvoorbeeld:

Kapper Knipscheer is moe, omdat hij oud is.

Stap 3:

Beschrijf concreet wat je personage wil, bijvoorbeeld:

Kapper Knipscheer wil overdag zijn krantje lezen, dutjes doen, en ’s avonds  een pijpje roken.  

Stap 4:

Beschrijf hoe hij dit voor elkaar denkt te krijgen, bijvoorbeeld:

Kapper Knipscheer gaat op zoek naar een hulpje: zijn buurjongen Joch.

Stap 5 a:

Lukt dit?

Indien ja, beschrijf de reden, bijvoorbeeld:

Joch wil hem graag helpen.

Beschrijf ook de reden hiervoor, bijvoorbeeld:

Joch wil liever werken dan naar school gaan.

Stap 6:

Einde verhaal, bijvoorbeeld:

Kapper Knipscheer zit tevreden op zijn bankje voor zijn kapsalon, leest zijn krant en rookt een pijpje in de middagzon, terwijl Joch de klanten knipt en scheert. 

Stap 5 b:

Lukt dit?

Indien nee, beschrijf de reden, bijvoorbeeld:

Joch wil hem niet helpen.

Beschrijf ook de reden hiervoor, bijvoorbeeld:

Joch wil eikels en kastanjes zoeken voor het biggetje dat hij van zijn vader gekregen heeft.

Ga dan terug naar Stap 4, waar Kapper Knipscheer andere wegen zoekt om zijn doel te bereiken, bijvoorbeeld:

Hij vraagt Besje, de buurvrouw, om hem te helpen.

Zet dan weer de stappen 5a c.q. 5b

Stap 5b kun je zo lang maken als een tunnel; het is de kern van je vertelling. Je kunt telkens nieuwe obstakels op de weg van Kapper Knipscheer leggen. Wanneer je deze verenigbaar houdt met zijn doel en je laat zijn mislukte pogingen cumuleren, breng je eenheid in je verhaal en bouw je een mooie, natuurlijke climax op naar het slot.

Stap 5b heeft natuurlijk de meeste mogelijkheden om je verhaal nuance, diepte, karakterisering en spanning te geven.

Stap 6:

Einde verhaal, Kapper Knipscheer bereikt tenslotte al dan niet zijn doel.

Essentieel is dat je bij het slot van het verhaal terugkomt op het gevoel van je personage waarmee het allemaal begon. Omdat een personage altijd anders het verhaal moet uitgaan dan het erin gekomen is, kan het niet anders of diens gevoel heeft een verandering ondergaan. Laat je lezer dit mee ervaren.

Stap 7:

Verfijn je verhaal met details, zoals passende bewoordingen, een fine getunede enscenering, karaktertekeningen, couleur locale, monologen, dialogen; haal alles uit de kast wat je aan literair vermogen in je hebt.

Bonus 1: uitgesteld verhaalslot

Van stap 6 kun je een uitgesteld verhaalslot maken door, net als bij stap 5b, het verhaal uit te breiden door er een nieuw probleem voor Kapper Knipscheer in te leggen, bijvoorbeeld:

Joch  knipt en scheert geweldig goed; alle klanten lopen nu kaal door het dorp.

Dan begint in feite een vervolgverhaal. Je moet terug naar stap 1 (het gevoel van Kapper Knipscheer) en het hele traject opnieuw doorlopen, op basis van de nieuwe ontwikkelingen.

Bonus 2: parallelle verhalen invoegen

Ook kun je een parallel verhaal invoegen volgens dezelfde zeven stappen, met een tweede personage (antagonist) dat iets geheel anders wil dan jouw hoofdpersonage (protagonist), of misschien juist hetzelfde, waardoor de doelen met elkaar conflicteren. Rivaliteit brengt extra spanning in het verhaal.

Houd in alle gevallen goed voor ogen voor wie je schrijft en pas daar je taalgebruik en de complexiteit van je verhaal op aan.

Door Thérèse Major 

Thérèse Major is auteur en schrijfcoach. Haar werk verscheen bij o.a. de uitgeverijen Querido en Nieuw Amsterdam. Bij Schrijven Online verzorgt zij de cursus Literair proza schrijven, kun je dat leren? en Ieder kind kan verhalen schrijven. In de Taalwerkplaats Drenthe organiseert zij o.a. elke eerste zondag van de maand een Schrijverscafé.