Hoe vaak moet je je boek herschrijven?

Veel schrijvers vragen zich af hoe vaak ze nu eigenlijk hun manuscript moeten herschrijven totdat het goed genoeg is om op te sturen naar een uitgeverij of om over te dragen aan hun redacteur. Helaas is er geen gouden regel als het gaat om herschrijven. W.F. Hermans stond erom bekend nooit tevreden te zijn en herschreef zelfs zijn boeken als er een nieuwe druk kwam. Vladimir Nabokov herschreef, naar eigen zeggen, elk woord dat ooit van hem is gedrukt minstens één en vaak zelfs meerdere keren.

Hoe vaak je je werk onder handen moet nemen is van veel factoren afhankelijk. We nemen je mee langs de belangrijkste elementen om in overweging te nemen!

Plan je of begin je met schrijven?

Het aantal revisies zal in eerste instantie afhangen van je eerste aanpak. Wanneer je het plot, je personages en het einde van tevoren uitgebreid uitwerkt, zul je waarschijnlijk minder hoeven herschrijven dan wanneer je gewoon begint. Daarin is geen goed of fout. Voor sommige schrijvers is het juist de ontdekkingstocht van het creëren die ervoor zorgt dat ze op de meest briljante ideeën komen. Maar daardoor kan wel de toon, het thema of het plot ineens totaal een andere kant op gaan. Dan moet je wel bereid zijn om meer te herschrijven.

Herschrijf je tussendoor of aan het einde?

Daarnaast maakt het ook verschil of je tussendoor herschrijft of dit pas doet wanneer je de eerste versie van je manuscript af hebt. Joan Didion, schrijfster van vele romans en essays, bekijkt altijd in de avond wat ze die dag geschreven heeft en markeert wat er aangepast moet worden. De volgende dag begint ze met een herschrijfronde voordat ze verder gaat met het verhaal. Beginnende schrijvers wordt vaak aangeraden om eerst hun manuscript af te schrijven voordat ze de rode pen oppakken. Zo zegt Neil Gaiman, auteur van speculatieve fictie, bijvoorbeeld: “Persoonlijk denk ik dat je meer kan leren van de afronding, van het zien op papier, huiveren om wat je geschreven hebt, om er dan achter te komen wat je verkeerd hebt gedaan, dan dat je ooit kan leren van hetzelfde stuk eeuwig herschrijven.”

Welke vorm het beste bij jou past zal ook afhangen of je een planner of een ontdekker bent. Als je alles van tevoren uitdenkt, kan het interessant zijn om ook meteen te herschrijven. Als je meer ontdekkend schrijft, dan kan je beter wachten tot je helemaal klaar bent. Het is dan zonde om op microniveau woorden aan te passen, als je de hele scène aan het eind moet verwijderen.

---

Afbeelding

Meer schrijftips en adviezen?

In iedere editie van tijdschrift Schrijven Magazine delen we tips, trucs & adviezen van bekende auteurs en schrijfdocenten. Leerzaam!
Nog geen abonnee?

Meld je aan!

---

Werk van groot naar klein

Of je nou tussendoor herschrijft of niet, er komt een moment dat je eerste versie af is en het herschrijven echt begint. Voor sommige auteurs is het herschrijven zelfs 80% van het werk, dus onderschat niet hoeveel rondes het kan duren om je roman kloppend te krijgen. Het belangrijkste is vooral om te werken van groot naar klein. Begin dus met de grote dingen: klopt het plot, moet een perspectief toch anders, kunnen scènes misschien beter in een andere volgorde, of kan dit toch beter een flashback worden?

Hiervoor heeft schrijver Matt Bell een goede tip in zijn schrijfboek Refuse to be Done. Voordat Bell begint met herschrijven, schrijft hij een gedetailleerde outline van alles wat er in het boek gebeurt. Ook als je van tevoren een outline hebt gemaakt, raadt hij aan om deze helemaal opnieuw te schrijven. De kans dat die outline nog overeenkomt met je uiteindelijke manuscript, is erg klein. Nu je alle gebeurtenissen onder elkaar hebt, is het tijd om de outline te herschrijven. Welke scènes kunnen samengevoegd worden, welke scènes moeten ergens anders en wat moet helemaal weg? Herschrijf je hele outline totdat je een gedetailleerd plan hebt hoe je het manuscript wil herschrijven. Het voordeel hiervan is dat je (nog niet) in je manuscript bezig gaat. Het voelt toch veiliger om alles overhoop te gooien in een outline dan in een Word-document van 100.000 woorden. Die stap is een stuk groter.

Je begint dus met deze grote veranderingen, voordat je gaat kijken op zinsniveau. Nog een tip van Bell die het aantal schrijfrondes kan minimaliseren: herschrijf in een nieuw document, zonder te kopiëren en te plakken. Want: het is ondragelijk om een slechte zin over te typen, maar als je het hebt geplakt laat je het makkelijker staan. Dat maakt je herschrijfronde op zinsniveau ineens een stuk makkelijker!

Hoe vaak je moet herschrijven zal dus erg afhankelijk zijn van jou als schrijver! Probeer verschillende manieren en tips van anderen uit en zoek wat bij je past. Misschien kom je er pas bij je derde manuscript achter wat echt goed voor je werkt. Schrijven is toch altijd een lange adem hebben, maar dan mag het eindresultaat er ook zijn.