Ervaringen van een proeflezer

Proeflezen is leuk: je kunt van fouten van anderen veel leren en je gaat er  zelf ook beter van schrijven, omdat je jezelf traint om beter op te letten. Voordat je je werk aanbiedt is het, het beste om eerst alles compleet af te maken en er zoveel mogelijk tik- en schrijffouten uit te halen.

Proeflezen hoeft niet veel tijd in beslag te nemen

Proeflezen kost (mij) ongeveer 3 uur per 10.000 woorden, dus het gaat al snel op werk lijken. Misbruik je proeflezers niet, maar maak het voor hen zo leuk mogelijk, bijvoorbeeld met een voorpagina erbij. Het is voldoende om in je oproep het genre te vermelden, het totaal aantal woorden en als je het helemaal goed wilt doen, kun je er ook de flaptekst aan toevoegen. Het is niet handig om vooraf allerlei dingen uit te gaan leggen, want die uitleg hoort in het verhaal zelf te zitten.

Het is prettig als je een indicatie geeft wanneer de schrijver je feedback kan verwachten. Ik vind het zelf beter als ik tijd genoeg heb om het hele verhaal binnen een paar dagen door te worstelen, want dan zit alles vers in mijn geheugen, dus ik meld me pas als ik voldoende tijd beschikbaar heb.

Lees het hele verhaal

Ik zou elke proeflezer willen aanraden om toch echt het hele verhaal uit te lezen. Schrijvers ontwikkelen zich en je ziet vaak dat de tweede helft van een verhaal beter is dan het begin. Daarbij is het een manuscript, dus is het juist de bedoeling om een slecht verhaal beter te maken door ‘Suggestie.’ Afhaken of een reactie als ‘compleet waardeloos’, daar heeft niemand iets aan.

Om goed, gedetailleerd en op de juiste plaats feedback te krijgen is het gemakkelijkste om je manuscript als Word-document aan te leveren. Als je (in Word: Shift-Ctrl-E) de ‘track changes’ aanzet kan de proeflezer simpel correcties maken, commentaar toevoegen, vragen stellen etc. en dan blijft het  voor de proefschrijver overzichtelijk. En voor ‘algemene’ opmerkingen kan je de email gebruiken waarmee je het word document weer terug stuurt.

Geef niet alleen kritiek, maar noem ook de pluspunten

Blijf hoffelijk en beleefd. Iemand heeft maanden of misschien  wel jaren aan dit proefversie gewerkt, met veel plezier en inzet om het zo goed mogelijk te doen. Het lijkt haast onmogelijk dat stijl, taalgebruik, leesbaarheid, plot, karakters, dialogen, point of view, lengte van scenes etc. allemaal niet aanspreken. Geef dus niet alleen aan wat je minder geslaagd  vindt, maar ook wat je juist wel goed vindt aan het verhaal.

Wees objectief naar het werk van een ander

Een proeflezer is geen (dure) manuscriptcorrector. Een proeflezer geeft zijn/haar mening, en dat is misschien niet altijd de mening van de gemiddelde lezer of de doelgroep. Je hoeft dus niet meteen huilend je vulpen aan de wilgen te hangen en pijnloze vormen van zelfdoding te googelen als iemand je manuscript niet goed vindt. Er is nog nooit een boek geschreven dat echt iedereen leuk vond (OK, het mijne, maar dat is nog niet af), dus probeer zo objectief mogelijk te kijken naar de reactie van iemand die de tijd en moeite heeft genomen om objectief naar jouw werk te kijken. 

Geef ook feedback terug

Als proeflezer wil je ook graag ‘feedback op feedback’ ontvangen, een bedankje voor al die (gratis) arbeid en een reactie, zodat je weet of je mening gedeeld wordt door de schrijver, of er iets mee gedaan wordt en of je opmerkingen nuttig waren. Zo wordt schrijven al snel een teamsport, waarbij schrijver en lezer hetzelfde doel nastreven: een verhaal dat leuk is om te schrijven en om te lezen.

Door Ronaldo Siéte