De observerende schrijver: ik zie… (wan)hoop

Observeren is een belangrijke vaardigheid van schrijvers. Maar met alleen iets opmerken ben je er nog niet. Je moet ook weet hebben van associaties die bij je waarnemingen opkomen en hoe je daar een mooie verhaalopzet mee kan maken of clichés kan voorkomen. Deze week in de serie: ‘De observerende schrijver’: ik zie… (wan)hoop.

Hoopvol of vastklampen aan hoop?

Hoop is een vreemd verschijnsel. In een prettige context kan het datgene zijn wat je motiveert om iets te bereiken. In een meer benarde situatie is het nog steeds een houvast, maar dan wordt het gevoel eromheen al een stuk grimmiger: het laatste sprankje hoop is er omdat het er moét zijn om iets vol te houden. Dan voelt het al heel anders dan dat optimistische gevoel dat je binnenkort vast wel een mooie promotie gaat maken.

Hoe dan ook is hoop iets wat je ertoe beweegt om ervoor te gaan of om dóór te gaan, ongeacht de omstandigheden. Let er eens op hoe je hoop bij mensen ziet. Denk aan dingen als:

• Niet opgeven en blijven proberen.
• Motiverend blijven praten: “Je/ ik kan het!” “Rome is ook niet in één dag gebouwd.”
• Iets proberen waarvan de kans van slagen klein is, zoals een loterijlot kopen.
• Houding: loopt iemand met een (hoopvolle) rechte rug, of gaat diegene gebukt (misschien wel letterlijk) onder een ‘als-dit-niet-lukt-zie-ik-het-niet-meer-zitten-maar-het-moet-wel’-houding?

Zo kan je een personage unieke maniertjes en karaktertrekken geven door te kijken naar hoe diens relatie met hoop is.

Hoop behoud, vergaar of verlies je meestal al naar gelang hoe vaak je iets tegenzit of voor de wind gaat. Daarom kan je spreken van een tienpuntenschaal voor hoop. Het is handig om te weten waar op die schaal je held zich bevindt. Dan weet je ook hoe je de comfortzone realistisch op de heldenreis kan afstemmen: je held moet wel hoop hebben dat iets goed kan komen, anders is het vertrouwde verlaten voor het onbekende vaak te eng.

Wanhopige momenten

Dan is daar de tegenhanger: wanhoop. Die komt iedere held tegen in een verhaal, tijdens de crisis, Dat moment waarop de aarde onder de voeten verdwijnt. De een laat wanhoop blijken door te paniekeren, de ander wordt kwaad of bevriest. Kijk ook eens of die wanhoop zich naar binnen of naar buiten keert: krijgt iets of iemand anders de volle lading: “Het komt door … Als dit nu niet gebeurd was, dan…”  of krijgt je held last van verlammende interne monologen? “Ik weet niet wat ik moet doen?” “Help, ik ben zo onbekwaam!”
Wanhoop is van zichzelf heftig, maar ook dat komt in verschillende gradaties. Van het relatief onschuldige paniek – wanhopig op zoek naar je paspoort rommelen in je tas als je snel naar het vliegveld moet vertrekken –  tot iets extreems als een uitzichtloze depressie, omdat het leven zo wanhopig is dat het uitzichtloos lijkt. Zeker heftigere wanhoop komt in stappen, gaat er een verhaal aan vooraf. Kijk eens goed naar de eerder genoemde tekenen van verdriet, of woede of… zo weet je niet alleen een goede crisis te schrijven, als het moment daar is, maar ook de aanloop daar naartoe. Vergeet niet te bedenken naar welke vrienden je held al dan niet stapt of durft te stappen en wat dat met de beleving en mate van wanhoop doet.

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Daarnaast doceert ze een cursus autobiografisch schrijven bij de Ondernemersschool. Als manuscriptredactrice en schrijfcoach helpt ze schrijvers het beste uit hun werk te halen.