De observerende schrijver: ik zie… luxe

Observeren is een belangrijke vaardigheid van schrijvers. Maar met alleen iets opmerken ben je er nog niet. Je moet ook weet hebben van associaties die bij je waarnemingen opkomen en hoe je daar een mooie verhaalopzet mee kan maken of clichés kan voorkomen. Deze week in de serie: ‘De observerende schrijver’: luxe.

Opmerken van luxe

Luxe is een apart verschijnsel. Soms kan je het zien: niemand zal ontkennen dat een kroonluchter met diamanten de ruimte een luxe uitstraling geeft. Andere keren is het een gevoel, bijvoorbeeld als je jezelf eens mag trakteren. Je hoeft niet zozeer te weten wat objectief gezien luxe is (is het luxe om drie keer per jaar op vakantie kunnen gaan, of is überhaupt een vakantie kunnen betalen al een luxe?) maar wat luxe uitstraalt of wat luxe kan voelen, of voelt voor jou.
Zodra je denkt: dat is luxe, is dat voor het doel van observeren voldoende en kan je je opschrijfboekje erbij pakken.

Het gevoel van luxe

Niet een definitie, maar het gevoel van luxe is ontzettend bruikbaar voor observeren. Het vrolijke gevoel dat je getrakteerd wordt op iets bijzonders of het gevoel dat je als gepeupel rondloopt in een chique ruimte is goud waard, omdat er heel specifieke emoties bij komen kijken. Denk aan blijdschap, verwondering en dankbaarheid. Maar ook aan ongeloof -positief of negatief- minderwaardigheid of afgunst. Hoe zie of voel je dat bij jezelf of bij anderen als er luxe in het spel is?
Zie je of voel je dat aan lichaamstaal, mimiek of in een manier van praten of woordgebruik?

Omgang met luxe

Luxe staat vrijwel nooit op zichzelf. Vaak is er iemand bij die een ander bedient of een gunst aan iemand verleent, of wordt er samen genoten van die luxe om er samen een dagje op uit te kunnen gaan na een moeilijke periode. Als je van een afstandje luxe kan observeren, kijk dan eens wat de reacties van andere mensen zijn.

Denk aan dingen als:

• Zie je een rijk persoon die de luxe heeft om een assistent te hebben? Is diegene aardig tegen de ondergeschikte of juist niet?
• Zeggen de mensen iets waaruit blijkt dat ze luxe ervaren of beseffen dat ze zich in luxe positie bevinden? “Wat een mazzel dat we die spaaractie hadden voor goedkope dierentuinkaartjes. Nu kunnen we er eindelijk samen op uit.”

Soms lees je veel af aan de manier waarop iemand luxe (niet) opmerkt door de manier waarop ze zich door de ruimte bewegen. Waar de ene met open mond die dure kroonluchter in de hotellobby bewondert, loopt de rijkaard meteen door naar zijn kamer, zonder die versiering op te merken: die is er thuis ook. Maar de gast die heel wat minder gewend is, zal misschien al te bang zijn om binnen te komen: stel dat het peperdure tapijt door diens toedoen vuil zou worden…  

Als je iets luxe ziet

Schrijf op waarom de luxe je als zodanig opviel. Kijk of er iemand in de buurt is en probeer te peilen in hoeverre diegene zich van dezelfde luxe bewust is. Schrijf op waaraan je (dat gebrek) eraan ziet en ook wat voor mogelijke verklaring daarvoor is. Is het een kwestie van gewenning aan luxe? Waarom denk je dat? Door de manier waarop iemand zich beweegt, kleedt of gedraagt?
Of denk je dat iemand een gat in de lucht springt bij iets luxe omdat de kleding wat versleten is? Bedenk dan: is dat de oorzaak (‘voor iemand die arm is, is iets al snel luxe’) of zou het ook iets anders kunnen zijn (je gaat niet op je paasbest naar buiten als je onderweg bent naar een moddergevecht)?

Misschien is iemand wel doodmoe van een lange reis en heeft diegene bijna letterlijk alleen maar oog voor het aankomende bed. Dat is de crux van goed observeren: met de ogen half gesloten en de aandacht ergens anders, kunnen er mooie dingen zomaar aan je voorbij gaan 😉.

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Daarnaast doceert ze een cursus autobiografisch schrijven bij de Ondernemersschool. Als manuscriptredactrice en schrijfcoach helpt ze schrijvers het beste uit hun werk te halen.