De observerende schrijver: ik zie… een zwangere vrouw

Observeren is een belangrijke vaardigheid van schrijvers. Maar met alleen iets opmerken ben je er nog niet. Je moet ook weet hebben van associaties die bij je waarnemingen opkomen en hoe je daar een mooi verhaalopzet mee kan maken of clichés kan voorkomen.
Deze week in de serie: ‘Ik zie…’: de zwangere vrouw.

Feiten van een zwangere vrouw

Een zwangere vrouw maakt verschillende ongemakken mee: gekke eetbuien, stemmingswisselingen en lichamelijke afhankelijkheid als ze hoogzwanger is. Zoek op welke kwalen en ongemakken bij bepaalde fases van een zwangerschap komen kijken en schijf daar ook naar. Een vrouw in verwachting van een kindje is fysiek minder sterk, handig of fit in deze fase van haar leven. Je kan haar op andere manieren nog steeds als een sterke vrouw neerzetten, maar maak haar zwangerschap niet haar kracht. Die moet ze echt ergens anders vandaan halen, wil ze geen bovennatuurlijke supervrouw worden.

Aannames bij fictieve zwangerschap

In fictie is een zwangerschap vaak het ongewenste resultaat van de eerste keer van een tienermeisje of soortgelijke ellende waar een baby voor een ineenstorting van de toekomst van de moeder zorgt. Zo niet, dan kom je vaak uit bij het andere extreme: de baby is ontzettend gewenst, de ouders probeerden al jaren een kindje te verwekken en het kind wordt al ‘ons wondertje’ genoemd zodra de zwangerschap bekend is. Anders gezegd: een fictieve baby is vaak uitzonderlijk (on)gewenst. 
Hetzelfde geldt voor hoe de zwangerschap en bevalling verlopen. Òf er zijn serieuze complicaties òf het gebeurt allemaal lachend en vrolijk, zonder een centje pijn.  

Over fictieve zwangerschappen wordt vaak zo geschreven vanwege de symboliek van groei en/of geboorte. Die kan er best dik bovenop liggen, maar dat hoeft geen probleem te zijn. Integendeel: als je aankomende moeder ook mentaal of op andere manieren moet groeien, dan kan de symboliek van zwangerschap prettig ondersteunend zijn.

Ga echter niet over een zwangere vrouw schrijven omdat de zwangerschap zo’n ‘prachtige tijd’ is. Dan verval je al gauw in een clichébeeld rondom zwangerschap.

Clichés van de zwangere vrouw

Vooral in de romantische- en  chicklitgenres wordt de zwangere overladen met aandacht, cadeautjes,  en complimenten. Bovendien ziet ze er voor alles en iedereen, zelfs wildvreemden, mooier uit dan ooit. En ze streelt vrijwel continu lieflijk over haar buik. Tenzij er sprake is van ziekenhuisopnames, discussies over abortus of een zoektocht naar de vader, als de vraag over wie dat is tenminste al beantwoord kan worden. Wederom vind je bij clichés over zwangere vrouwen twee extremen van hetzelfde uiterste.  

Als je een zwangere vrouw ziet let er dan eens op of je :

* Iets ziet dat onomstotelijk gebeurt, omdat deze dame een kind in zich draagt?
Iemand staat een zitplaats voor haar af in een overvolle trein of raapt haar gevallen spullen op, omdat diegene weet dat ze met een bolle buik niet meer tot de grond kan reiken…
Zouden de mensen zich daarvoor nog steeds zo haasten als de vrouw niet in verwachting was?
* Meedenkt met het ‘blije cliché?
Waarom kijk je boos? Je krijgt een kindje, de mooiste tijd van je leven! Waar is die zwangerschapsgloed?

Zo train je jezelf in het onderscheid maken tussen observaties en feiten. Zo zie je ook dat jouw heldin niet alleen zwanger is, maar ook nog echtgenote, zus, enthousiaste bioscoopganger, professionele gitarist… Een zwangerschap kan een grote rol in een verhaal spelen, maar hij is nooit zo groot dat het al het andere wat je heldin ook is, daarmee opslokt.

Creatieve mogelijkheden voor een zwangere heldin

Kijk wat je mogelijkheden zijn rondom de symboliek van een zwangerschap. Waarvan kan je heldin symbolisch zwanger van zijn, raken of geboorte aan geven?  Ze knokt om die baan als uitvindster te krijgen, waarna ze ‘geboorte geeft’ aan een heel nieuw product, na ‘zwanger te zijn geweest’ van een reeks ideeën die ze heeft moeten ‘voldragen’.
Als zij zo sterk in haar schoenen staat, kan ze de fysieke zwangerschap ook aan zonder een automatisch hoop ellende te verduren of voor haar eigenwaarde afhankelijk te zijn van de complimenten van de voorzitster van de nationale babyshowervereniging.

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Daarnaast doceert ze een cursus autobiografisch schrijven bij de Ondernemersschool. Als manuscriptredactrice en schrijfcoach helpt ze schrijvers het beste uit hun werk te halen.