Wat is de herkomst van 'Klaar is Kees'?

“Klaar is Kees” hoor je wel eens iemand roepen als diegene eindelijk klaar is met een taak. Maar wie is Kees en waarom is hij altijd klaar met alles? Of beter, waar komt het spreekwoord ‘klaar is Kees’ vandaan?

Het zou inderdaad kunnen dat ‘klaar is Kees’ daadwerkelijk verwijst naar iemand met de voornaam Kees. Kees was vroeger namelijk een veel populairdere naam dan tegenwoordig. Simpelweg een alliteratie, oftewel letterrijm, dus. Klaar is Kees kan dus slaan op iemand die echt klaar is.

Kaas 

Ook zou het woord ‘kees’ op een dialectvorm van het woord kaas kunnen slaan. Daarmee werd dan bedoeld dat de kaas klaar was. Tegenwoordig wordt dit nog wel gebruikt in onder andere Drenthe en Groningen. Er zijn echter weinig voorbeelden gevonden in de vorm van ‘Klaar is de Kees’ (kaas), dus deze uitleg is erg onwaarschijnlijk.

De beer en de Hongaar

Er zijn nog twee verklaringen uitgelicht door Trouw. Deze hebben te maken met een beren en Hongaren. Geen echte beren, maar mannelijke varkens, die beren worden genoemd. In het Veluws dialect heet een beer namelijk een Kees. Als de beer een vrouwelijk varken, een zeug, had gedekt, dan was de ‘Kees’ klaar.
De andere uitleg heeft connecties met Hongarije. In de Hongaarse taal betekent het woordje ‘kész’, uitgesproken als Kees, namelijk klaar. Dus de Hongaren die naar Nederland waren gekomen kunnen op de vraag ‘wat is kész?’ het antwoord ‘klaar is kész’ hebben gekregen.

Vooralsnog lijken de verklaringen van de voornaam Kees en van het dialectwoord kaas de meest waarschijnlijke achtergronden te zijn, maar zeker weten we het niet. 

Dit artikel is gebaseerd op een artikel van IsGeschiedenis