Taaltip: ‘Sociale mediagebruik’ of ‘socialemediagebruik’?

Wanneer schrijf je nu een woord aan elkaar en wanneer juist niet? En dan heb je ook nog dat koppelteken dat er af en toe tussen zit. Dit is hoe het hoort!

Volledig aaneenschrijven van de samenstelling

De kans is groot dat je de samenstelling of afleiding volledig aaneen moet schrijven. Een samenstelling is een combinatie van woorden die samen een nieuwe betekenis krijgen. Daarom worden ze aaneengeschreven. In veel gevallen zegt het ene woord iets over het andere. Zo is een chauffeur van een vrachtwagen een ‘vrachtwagenchauffeur’ en een medewerker in een ziekenhuis een ‘ziekenhuismedewerker’.

Lastiger wordt het wanneer de samenstellingen uit meer dan twee delen bestaan. Bijvoorbeeld bij een woord als ‘socialemediagebruik’. Omdat ‘sociale media’ los wordt geschreven hebben veel mensen de neiging ‘sociale mediagebruik’ te schrijven. Toch is dit fout wanneer het gebruik van sociale media bedoeld wordt. Het gebruik zegt niet alleen iets over media, het zegt iets over het gebruik van ‘sociale media’. ‘Sociale media’ is hier dus één geheel en daarom wordt ‘socialemediagebruik’ volledig aaneengeschreven.

Echter, stel dat je wilt zeggen dat iemand op een sociale manier gebruikmaakt van media, dan schrijf je wél ‘sociale mediagebruik’. Dit komt doordat het eerste deel ‘sociale’ wat zegt over het derde deel ‘gebruik’. Hetzelfde geldt voor ‘korte baanwedstrijd’ dit is een korte wedstrijd op de baan, maar geen wedstrijd op een korte baan (in het laatste geval zou je namelijk weer ‘kortebaanwedstrijd’ moeten schrijven).

Engelse woorden in een Nederlandse samenstelling

Voor Nederlandse samenstellingen met Engelse woorden geldt in feite dezelfde vuistregel. In principe wordt alles aaneengeschreven. Zo is het ‘humanresourceafdeling’, ‘bigbangtheorie’ en ‘badhairday’. Wanneer er echter een vast koppelteken in de Engelse woordgroep zit, zoals bij ‘rock-‘n –roll, ‘lay-out’ of ‘top-down’, blijft dit koppelteken behouden. Het wordt dus ‘rock-‘n-rollmuziek’, ‘lay-outman’ en ‘top-downbeleid’.

Sommige Engelse combinaties worden als een woordgroep behandeld en niet als samenstelling. In dat geval worden de delen los geschreven. Dit is bijvoorbeeld het geval in de meeste combinaties met een bezitsvorm, rangtelwoord of met een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord. Zo is het ‘writer’s block’, ‘first lady’ en ‘low budget’.

Het koppelteken

Hoewel de hoofdregel is dat men alle samenstellingen zo veel mogelijk aaneen moet schrijven, mag het koppelteken altijd gebruikt worden ter verduidelijking. Daarom mag je ook ‘sociale-mediagebruik’, ‘socialemedia-gebruik’ of ‘sociale-media-gebruik’ schrijven. Bij een woord zoals ‘massagebed’ kan een koppelteken de betekenis bijvoorbeeld duidelijker maken. Je kunt dit namelijk lezen als ‘massa-gebed’ of ‘massage-bed’.

Daarnaast gebruik je een koppelteken bij gelijkwaardige elementen, dat betekent dat je de woorden om kunt draaien: zo kun je ‘hotel-restaurant’ zeggen, maar ook ‘restaurant-hotel’. Hetzelfde geldt voor gelijkwaardige bijvoeglijke naamwoorden, zoals in ‘sociaal-emotionele ontwikkeling’ (emotioneel-sociale ontwikkeling). Echter, wanneer een samenstelling van twee bijvoeglijke naamwoorden niet omwisselbaar is, moeten ze weer aan elkaar geschreven woorden. Het is dus ‘populairwetenschappelijk’ en ‘sociaalpsychologisch’.

Daarnaast krijgt een samenstelling een koppelteken:
- bij een woorddeel met hoofdletter: ‘VUT-regeling’ en ‘Benelux-land’;
- bij een cijfer, aparte letter, symbool en na een apostrof met een ‘s’: ‘100-jarige’, ‘tussen-s’, ‘65+-kaart’ en ‘mama’s-kindje’;
- bij een klinkerbotsing, zoals in ‘auto-ongeluk’. Maar niet alle klinkers botsen. In de volgende combinatie van klinkers is er geen botsing en plaats je dus geen koppelteken: ija, ije, iji, ijij, ijo, iju, ao, ea, eo, ia, io, iu, oa, ua, ue en uo. Zie ook hier.

Bronnen: SCRiBBR, Onze Taal, woordenlijst.org en Het Groene Boekje. 

---

Afbeelding

Iedere week taal- en schrijftips in je inbox?

Schrijf je nu vrijblijvend in en krijg iedere dinsdag:

✅ Schrijfoefeningen en inspiratie
✅ Tips voor beginnende & gevorderde schrijvers
✅ Taaltips om beter te leren schrijven
✅ Het laatste nieuws over uitgeverijen
✅ De nieuwste schrijfwedstrijden

Ja, ik ontvang graag de nieuwsbrief!

---