Taalpolitie: stem werkwoordstijden op elkaar af

Van de ene naar de andere tijd springen in een verhaal kan voor de lezer verwarrend zijn. Wees dus consequent en kies voor één verteltijd, de tijd waar jij je als schrijver het prettigst bij voelt. Of dat nou de tegenwoordige tijd of de verleden tijd is, houd je aan je keuze.

 
Het beste is om actief te schrijven: in het moment. Zo kan de lezer het verhaal meebeleven alsof het op dit moment gebeurt. Toch komt het vaak voor dat (met name beginnende) schrijvers hier foutjes in maken. 

Voorbeeld met niet afgestemde werkwoordstijden:

‘Het duurde even voordat ik het door had. Maar nu wist ik het. Hij bedoelde dat ik het verkeerde pakketje aan Willem heb gegeven. Hoe kan ik zo stom zijn?’

Hier gaan een aantal dingen mis. Om te beginnen met de tweede zin ‘Maar nu wist ik het.’ ‘Nu’ geeft aan dat het zich op dit moment afspeelt. Dus het moet zijn: ‘Maar nu weet ik het.’ De eerste zin klopt wel, dat speelde zich eerder af dan ‘nu’. De derde zin luidt: ‘Hij bedoelde dat ik het verkeerde pakketje aan Willem heb gegeven.’ De tijden zijn hier niet goed afgestemd. In principe kun je wel zeggen ‘Hij bedoelde’, maar omdat het nog steeds aan de hand is, kun je beter zeggen: ‘Hij bedoelt dat ik…’ De vierde zin klopt ook niet. Op dit moment is de hoofpersoon niet meer ‘stom’ bezig, die handeling ligt in het verleden. Dus moet het zijn: ‘Hoe kon ik zo stom zijn.’

Voorbeeld met afgestemde werkoordstijden

Juist moet dus zijn: ‘Het duurde even voordat ik het door had. Maar nu weet ik het. Hij bedoelt dat ik het verkeerde pakketje aan Willem heb gegeven. Hoe kon ik zo stom zijn?’

In de voorbeelden komt zowel de tegenwoordige tijd als de verleden tijd naar voren. Dit is noodzakelijk als iets zich in het verleden heeft afgespeeld en daarover verteld wordt. Alles wat zich op dit moment afspeelt, moet uiteraard in de tegenwoordige tijd. Als je alleen maar over het ‘hier en nu’ vertelt, schrijf je dus ook alleen in de tegenwoordige tijd. Let daar op, dan doe je de lezer een groot plezier.

Door: Deborah de Meijer