Taalpolitie: Spatie, streepje of aan elkaar?

Nederlandse samenstellingen worden steeds vaker foutief los geschreven. Dit komt grotendeels door invloeden vanuit de Engelse taal, waar samenstellingen vrijwel altijd met een spatie ertussen geschreven worden. In het Nederlands is dat precies andersom: praktisch alles schrijven we aan elkaar, zolang dat geen problemen geeft. Wanneer gebruik je een spatie, een streepje of schrijf je woorden aan elkaar?

---

In de supermarkt koop je een blik tomaten soep. In een koffiezaak neem je een stuk chocolade taart en in de fietsenwinkel koop je een fiets bel. Het gaat maar door: ongewenst spatiegebruik. Wanneer gebruik je een spatie, wanneer gebruik je een streepje en wanneer schrijf je alles gewoon aan elkaar?

Simpele regel: altijd aan elkaar

Samenstellingen (woorden uit twee of meer zelfstandige naamwoorden) schrijf je altijd aan elkaar, zonder spaties dus. Het is bijvoorbeeld autoverzekering en niet auto verzekering. Ook langere woorden schrijf je aan elkaar, tenzij er verwarring ontstaat. Autoverzekeringspolis schrijf je dus ook gewoon aan elkaar. Bij woorden zoals deze mag er een tussen –s geplaatst worden, zoals ook bij vrijetijdskleding. Krijg je te maken met klinkerbotsingen (autoongeval), dan gebruik je een verbindingsstreepje: auto-ongeval.  Ook werkwoorden schrijven we gewoon aan elkaar: klaarzetten, afmelden en terugdraaien.

Uitzondering

Er zijn uitzonderingen op de regel dat samengestelde woorden aan elkaar worden geschreven. Bij begrippen en eigennamen waarop een zelfstandig naamwoord volgt, mag een koppelteken worden gebruikt, maar dat is niet verplicht.
Zo zijn Tweede Kamerlid en Tweede Kamer-lid allebei juist en betekenen ze hetzelfde. Hetzelfde geldt voor Albert Heijnfiliaal en Albert Heijn-filiaal, en voor Harry Potterboek en Harry Potter-boek. Het koppelteken mag dus worden gebruikt om de leesbaarheid te bevorderen, maar het is niet nodig.

Afkortingen, cijfers en symbolen

Bij afkortingen en symbolen (zoals tv, @ en 50) gebruiken we altijd een koppelteken: tv-kast, @-teken, 50-jarige.

Misverstanden

In de meeste gevallen levert een onnodige spatie geen problemen op (wat het niet goedmaakt!), maar bij sommige samenstellingen kan een spatie de betekenis van het woord veranderen. In sommige gevallen leidt dat tot hilarische situaties. Kijk maar naar de volgende woorden:

• Oude kaaskroketten (kaaskroketten die al tien jaar in de vriezer liggen) en oudekaaskroketten (kroketten met een vulling van oude kaas)

• Drie jarige paarden vieren een feestje. Driejarige paarden zijn nog aardig jong.

• Naakt model tekenen en naaktmodel tekenen: wie is er nou naakt, de tekenaar of het model?

• Auto weg: is je auto gestolen, of rijd je op de autoweg?

Twijfel je over de schrijfwijze van een bepaald woord? Op de website van Onze Taal kun je vinden wat de goede manier van schrijven is. Meer weten over onjuist spatiegebruik? René Dings schreef hier een leuk boek over: Weg om legging. 

Bron: Spatiegebruik.nl/Onze Taal

Door: Marije Catsburg