Schrijver Adriaan van Dis (74) over het belang van associatie

‘Associatie draait om ritme. Zeg ik “nacht”, dan komt meteen het woord ‘’verwacht’’. Schrijf ik “verwacht”, dan volgt daarop in mijn hoofd “wandeling” en loop ik ineens in het donker. Een woord of zin zet mijn hoofd in beweging en roept van alles op: een klank, een kinderlied, een oude melodie, een geur van vroeger. Vervolgens tuimelen allerlei beelden en klanken over elkaar heen.

Zonder associatie zou ik niet kunnen schrijven. Als schrijver ben je eigenlijk als een oude radio waarbij er via een wiebelzender gedachten en beelden tot je komen. Je moet je je durven overgeven aan dat wat je ten diepste denkt te kunnen en willen, namelijk de sluizen openzetten en gevoelens laten spreken. In het begin durfde ik dat niet, omdat ik drempels ervoer van ernst en academie. Ik heb moeten leren om niet geleerd te willen zijn, en me er niet voor te schamen dat woorden soms rijmen. Mijn associatievermogen was er al vanaf het begin, maar is met durf verder gegroeid en ontwikkeld. 

Een beroemd voorbeeld van associatie in de literatuur is natuurlijk de madeleine in Á la recherche du temps perdu van Marcel Proust, waarin het eten van dat koekje de herinneringen van de hoofdpersoon prikkelt…

Afbeelding

Dit artikel is verschenen in Schrijven Magazine, editie 5 van 2021. 

Het volgende nummer niet missen? Neem dan een abonnement en je ontvangt Schrijven Magazine thuis!

JA GRAAG   GEEF CADEAU

Over de auteur

Het oeuvre van schrijver Adriaan van Dis (1946) omvat bijna alle literaire genres, van proza tot verhalen en van essays tot toneel. Hij debuteerde in 1983 met de novelle Nathan Sid. Hierna volgden nog tal van bekende romans en novellen, zoals Indische duinen (1994), Tikkop (2010) en Ik kom terug (2014). Ook werd hij bekend door zijn literaire tv-programma Hier is… Adriaan van Dis. Zijn meest recente boek, Klifi, verscheen dit jaar. Dit najaar komt de nieuwe bundel Vijf vrolijke verhalen uit. In november is een nieuwe uitgave van zijn verhalenbundel De wandelaar (2007) de centrale titel in de CPNB-campagne Nederland Leest; bezoekers van de bibliotheek krijgen het boek gratis mee.