Met ingehouden adem: hoe spanning op te bouwen in je verhaallijn

Spanning creëren in zijn meest elementaire vorm gaat over het stellen van een vraag waar de lezer geen antwoord op heeft. Zal de held…?

Het antwoord op deze vraag omvat normaal gesproken een actie en en mogelijke consequentie. Zal de protagonist ontkomen aan de aanval van de moordenaar? Redden ze de prinses op tijd? Zullen ze de nucleaire aanval ontsnappen met de hulp van een oude ijskast? 

Maar alleen het stellen van de vraag is nog niet genoeg om een perfecte spanning te creëren. Hiervoor zul je wat meer tijd moeten besteden aan de diepgang van je personages zodat ze herkenbaar zijn, de inzet bepalen, en je plot in een tijd zetten. 

We gaan in dit artikel deze punten na in detail en laten we je zien hoe deze gebruikt kunnen worden om de spanning op te bouwen in  je werk.

Creëer een herkenbaar personage

Wanneer de lezer bezorgd is om zijn protagonist, dan zal de spanning automatisch gaan stijgen wanneer je een bedreiging introduceert.

Het maken van een personage waar je lezers direct voor zullen vallen is te gecompliceerd om in één artikel te kunnen bespreken. Maar een eenvoudige manier om je lezers te laten geloven in je personage is om de protagonist menselijk en herkenbaar te maken.

Herkenbare karakters hebben hun gebreken en doelen in het leven die we allemaal begrijpen. Superman is geen herkenbaar karakter omdat het nu eenmaal moeilijk is om jezelf als een bovennatuurlijk personage met ditto krachten voor te stellen.

Indiana Jones daarentegen is een toegankelijk en herkenbaar personage. Hij bereikt fantastische dingen maar heeft veel meer menselijke karaktereigenschappen dan Superman. Hij struikelt veel, krijgt hier en daar een paar klappen, is bang voor slangen, is slecht in relaties, heeft een veeleisende ouder en was zo gek op zijn hond dat hij zijn naam aannam (zijn echte naam is Henry Jones Jr).

Wanneer je een bedreiging voor een herkenbaar personage introduceert, is de spanning gemakkelijker te creëren. We identificeren ons met die karakters omdat ze onze zwakheden delen. We weten dat we de messen van de moordenaars waarschijnlijk niet konden ontwijken, dus zijn we bang dat het personage dat ook niet kan.

(It is much easier to create tension around a relatable character than it is around one with no flaws)

Voeg innemende secundaire karakters toe

Tot op zekere hoogte hebben alle verhalende karakters een plot armor element (een bepaalde set aan eigenschappen die bepalend zijn). Als lezer begrijpen we dat ze in het middelpunt van de focus staan waardoor het niet waarschijnlijk is dat ze doodgaan.  Er zit een limiet aan wat je van de beleving van de lezer (suspension of disbelief) kunt vragen.

Een secundair karakter is makkelijker herkenbaar te maken dan je protagonist, en wel doordat het secundaire personage niet dezelfde diepgang vraagt dus is het makkelijker te focussen op het vermakelijke aspect van deze persoon. Ze kunnen lief, grappig, ontwapenend en vooral kwetsbaar zijn. Maar omdat deze secundaire karakters niet essentieel in het verhaal zijn, kunnen deze sub-karakters bedreigd worden met als resultaat dat de lezer deze bedreiging meer serieus zal nemen dan de bedreiging van de protagonist.

Verhoog je inzet

Om de spanning op te bouwen moet de held geconfronteerd worden met een gevaar wanneer hij of zij hun taak niet goed vervullen. Zal de held…? Valt een beetje in het niet wanneer de lezer geen idee heeft wat er gebeurt wanneer zij hun taak niet goed volbrengen. Om de spanning hier een beetje te vergroten moet je de inzet verhogen.

Een manier is om kaartspellen te gebruiken die langzaam de spanning opbouwen, zoals Texas Hold´em of Baccarat, welke diep in de popcultuur zijn ingebed. Dit betekend dat de lezer de regels van het spel kent, en tevens het risico dat het personage neemt.

Je kunt de spanning nog verder opbouwen door de informatiestroom aan te passen. Misschien weet de lezer niet meer dat de protagonist zelf en beleeft deze zo hetzelfde als het hoofdpersonage.

Of weten ze juist veel meer dan het hoofdpersonage en weten ze dat hij de verkeerde kaarten op tafel legt, klaar om in de val van de tegenstander te vallen. Zo kan de spanning steeds opgerekt worden terwijl het karakter denkt goed spel te spelen zonder te beseffen dat het deck vanaf het begin niet eerlijk wordt gespeeld.

Spanning en resolutie

Drama wordt gecreëerd door twee factoren; spanning en resolutie. Het moge duidelijk zijn je geen resolutie kan hebben zonder de spanning, maar met wat handige tips kun je hopelijk goed op weg met het creëren van het soort spanning dat je lezers tot diep in de nacht vasthoud.