Foto: cottonbro via Pexels

Hoe schrijf je op een beschrijvende manier?

Maaike Gunsing

5 augustus 2021 - 9:00

Lezers willen graag meegenomen worden in een verhaal. Daarvoor is het belangrijk om interessante personages te hebben en een goed opbouwend plot. Maar, misschien het allerbelangrijkste, is dat je een beleving overbrengt met woorden. Schrijfster Nalo Hopkinson vertelt in een Ted-ed hoe je de lezer meeneemt door middel van ijzersterke omschrijvingen.

Gebruik metaforen

Hopkinson gebruikt een aantal voorbeelden om haar punten te illustreren.

“Billie’s legs are noodles. The ends of her hair are poison needles. Her tongue is a bristly sponge, and her eyes are bags of bleach.” – Kelly Link in Secret Identity

In het Nederlands zou dit ongeveer vertaald worden naar: "Billies benen zijn noedels. De uiteinden van haar haar zijn gifnaalden. Haar tong is een borstelige spons en haar ogen zijn zakken met bleekmiddel."

De lezer snapt dat de benen niet letterlijk gemaakt zijn van noedels, maar dat ze zich zo slecht voelt dat haar benen aanvoelen als gekookte noedels die haar gewicht niet kunnen dragen. Het effect ervan is anders dan wanneer je schrijft: Billie voelt zich misselijk en zwak. Hierbij mis je de prikkeling waardoor de lezer de scène voor zich ziet en meemaakt wat de personages doormaken. Je snapt wat Billie voelt, maar niet precies hoe het voelt.

Gebruik de zintuigen

Door het gebruik van zintuigen in het verhaal prikkel je de verbeelding van de lezer. Het gaat om zien, ruiken, horen, proeven en voelen.

“The world was ghost-quiet, except for the crack of sails and the burbling of water against hull.” – Tobias S. Buckell in Hurricane Fever

Wat je ongeveer kan vertalen naar: “De wereld was geeststil, afgezien van het kraken van zeilen en het kabbelen van water tegen de romp.”

Door de woorden stil, kraken en kabbelen wordt geluid omschreven zonder daadwerkelijk te benoemen dat het om geluid gaat. Hij schrijft niet ‘het geluid van krakende zeilen’, maar simpelweg ‘kraken van zeilen’. Buckell brengt meteen het gevoel van beweging in het verhaal: de zeilen kraken doordat ze bewegen. Ook het zintuig voelen wordt geprikkeld dankzij het kabbelen van water tegen de romp.

Vermijd clichés

Een ander aspect dat opvalt, is de woordkeuze geeststil. Niet zo stil als een geest, wat minder sterk overkomt omdat we allemaal dergelijke vergelijkingen kennen en vaak zien als clichés. Al helemaal als je komt met een vergelijking zoals ‘zo rood als een roos’. In dit voorbeeld is dit probleem goed opgelost:

“Love… began on a beach. It began that day when Jacob saw Annette in her stewed-cherry dress.” – Tiphanie Yanique in Land of Love and Drowning

Ofwel: Liefde ... begon op een strand. Het begon die dag toen Jacob Annette zag in haar gestoofde kersenkleur jurk. Want de lezer probeert zich voor te stellen hoe gestoofde kersen eruitzien.