Hoe beïnvloedden de boeken van Jane Austen de 19e eeuwse maatschappij?

Jane Austen is één van de bekendste schrijvers uit de literaire Engelse geschiedenis. We kennen haar vooral van Pride and Prejudice, Mansfield Park, Sense and Sensibility en Northanger Abbey. Austen heeft nu nog steeds een grote impact op de literatuur. Maar hoe reageerde de toenmalige samenleving op haar boeken? Welke invloed had Jane Austen met haar romans aan het eind van de 18^e en begin van de 19^e eeuw?

Jane Austen maakte furore met haar psychologisch ontwikkelde karakters, minutieuze beschrijving van het huiselijk leven en met wat in schrijversjargon de ‘objectieve verteller’ wordt genoemd. Vooral Pride and Prejudice is hier een goed voorbeeld van. Austen gebruikte in haar boeken voornamelijk de vertelling door de derde persoon, waarbij het perspectief en de gedachten van een personage verweven zijn met de verteller van het verhaal. Nu is dit een veelgebruikte manier van vertellen, maar in die tijd was dat nog niet zo wijdverbreid als nu. Austen was één van de eersten die deze stijl gebruikte, waar later het literair realisme uit zou voortvloeien. Bij deze stroming horen schrijvers als Leo Tolstoi, George Eliot en Charles Dickens.

Onmenselijkheid van slavernij aangekaart in Mansfield Park

Toen Austens roman Pride and Prejudice werd gepubliceerd, werd het boek als baanbrekend beschouwd door mensen uit de hogere middenklasse, vooral door die ongebruikelijke schrijfstijl. Ook Mansfield Park wordt vaak als een roman gezien die veel mensen beïnvloed heeft, door de morele les in het boek. Deze roman wijst op de onmenselijkheid van slavernij. Jane Austen raakte een gevoelige snaar toen ze over de hypocrisie rondom slavernij schreef. Ze schreef, in een tijd dat vrouwen weinig konden zeggen over politieke problemen, over de onmenselijkheid van Engelse witte mannen terwijl ze zwarte slaven misbruikten. De lezers werden op hun hypocrisie gewezen en dat viel niet in goede aarde. De roman werd bewust weggelaten uit belangrijke literatuurrecensies. John Murray, Austens uitgever, wilde haar niet meer vertegenwoordigen nadat hij de eerste versie van haar boek had gelezen.

Maar naast alle kritiek was er ook lof voor Austens werk. Sommigen vonden zelfs dat haar werk wel wat van Shakespeare weghad. Zulke statements zijn tekenend voor de invloed die haar romans hadden. In 1884 werd het eerste Engelse woordenboek, de Oxford English Dictionairy, opgesteld en al in de eerste editie werden citaten uit de romans van Austen regelmatig gebruikt. De heren die aan dit woordenboek werkten, vonden dus dat de citaten uit de boeken van Jane Austen belangrijk genoeg waren om toegevoegd te worden aan het woordenboek, die vervolgens generaties lang zijn werk zou doen.

Positie van de vrouw

Jane Austen pleitte niet alleen voor beter onderwijs voor vrouwen, maar ook voor een betere positie voor vrouwen in het algemeen. In de 18e en 19e eeuw werd het lezen van romans door vrouwen vaak gezien als nutteloos. Vrouwen zouden alleen lezen om zichzelf te vermaken en sommigen noemden lezen zelfs tijdverspilling. Jane Austen stelde juist dat romans een hulpmiddel voor vrouwen waren om hun geest te laten groeien, emoties te ontwikkelen en zich tot anderen te verhouden. Austen geloofde ook zelf dat haar romans belangrijk waren voor de samenleving en voor de waarde van vrouwen. Ze schreef romans die uitdaagden, raakten en dwongen de samenleving te zien.

Bekendheid Jane Austen zet zich voort

Door alle discussies over haar boeken werd Jane Austen vanzelfsprekend bekend en is tot op de dag van vandaag nog steeds beroemd. Haar boeken hebben, ook in de 21e eeuw, impact op menig scholier en lezer, een ontwikkeling die zich waarschijnlijk gaat doorzetten in de komende jaren. 

Bronnen: California State University, Eastern Kentucky University, Stanford News en Columbia College