Het is uit het leven geschreven

De burgerbiografie is een succes. Je hoeft tegenwoordig niet Jan Wolkers of Kieft te heten om een autobiografie uit te brengen. De buurvrouw van Wolkers, of haar familie, kan net zo’n interessant levensverhaal hebben. En dat is het uitzoeken en schrijven waard.

Hoe biografisch schrijven populair werd

De Schrijversvakschool in Amsterdam startte in 2013 de cursus ‘Verhalende non-fictie’. Sindsdien zitten de klassen vol. Ook de Schrijversacademie in Leiden ziet een stijgende lijn in de aanmeldingen voor de opleiding ‘familieverhalen en biografieën schrijven’. Maar daar blijft het niet bij. De aanmeldingen blijven binnenstromen. Hoe komt het toch dat we allemaal ons levensverhaal vast willen leggen? Eigenlijk is het niet zo gek als je je bedenkt dat we in een tijd leven waarin je in een snelheidstrein zit. Je ziet alles om je heen voorbij flitsen. Ook de haltes. Dus soms moet je aan de noodrem trekken om echt stil te kunnen staan. Stilstaan bij je leven of dat van je (voor)ouders. Volgens schrijfdocent Tania Heimans van de Schrijversacademie is dat logisch. ‘We willen het hele plaatje schetsen, zodat we ook inzicht in ons eigen leven kunnen krijgen,’ vertelt ze. Dus als we een overzicht willen krijgen van ons leven, zullen we uit die trein moeten stappen om een goede routebeschrijving te kunnen maken.

Voor wie maak je de routebeschrijving?

Ginny Krijgsman kreeg les van Heimans. Zij stapte van de trein over op het vliegtuig om te achterhalen wat de geschiedenis van haar familie in het voormalig Nederlands-Indië was. Dit deed ze om te laten zien hoe het verleden nog steeds invloed heeft op de generatie van nu. Ze dacht dat haar verhaal, en vooral het verhaal van haar vader, niet zo bijzonder was. Ze groeide ermee op en wist niet beter. Maar de geschiedenis bleef haar achtervolgen. Dus besloot ze om toch aan die noodrem te trekken, haar verhaal te onderzoeken en op te schrijven door al lopend de haltes terug te vinden. Juist omdat de geschiedenis doorspeelt bij de nieuwe generatie maakt dat dat het doorgeven waard is, volgens Krijgsman. Ze volgde de cursus om niet alleen alle losse haltes aan elkaar te kunnen knopen, maar juist om een leesbare map te schetsen die ook bruikbaar is voor anderen.

Bettie van Veen ziet dit anders. Zij volgde de cursus niet om haar route met een publiek te delen, maar om het voor zichzelf te houden. Van Veen heeft al veel gereisd en is nu met pensioen. Ze wilde meer weten over haar afgelegde routes, over haar familie. Want wat betekent het om een Van Veen te zijn? Zo ging ze op zoek naar antwoorden. In de cursus leerde ze dat als je een map gaat maken je een reisbord vol aan informatie krijgt, maar dat het de kunst is om die ene bestemming te vinden.

Docente Heimans benadrukt dat je geen biografie moet gaan schrijven met als doel om je trauma’s te verwerken. ‘’Schrijven over je levensverhaal kan helend werken, maar de ambacht van het schrijven zelf staat voorop.’’

Je geschetste kaart inkleuren

Veel autobiografen zijn gepensioneerd, maar dat is niet altijd het geval. Een jonger publiek werpt zich ook op als detective in het familiearchief, op zoek naar levensechte verhalen. Cultuurfilosoof Hans Kennepohl kan deze trend verklaren: niets in ons leven is meer vanzelfsprekend of zeker, waardoor we een ‘narratieve identiteit’ hebben gekregen. Vroeger volgde je dezelfde route als je vader. Als hij uitkwam bij de bestemming smid, dan jij ook. Maar tegenwoordig kan je alle richtingen op. Dit zorgt ervoor dat je het verhaal van je leven zelf moet schrijven, je moet je eigen route afleggen. Een andere verklaring volgens Kennepohl is dat de maatschappij zich in een periode van romantiek begeeft. Dat betekent dat de mensen een grote behoefte hebben aan authenticiteit en oorspronkelijkheid. Je levensverhaal opschrijven valt daar ook onder. Kennepohl legt uit: ‘’De romantische mens is geïnteresseerd in de ontwikkeling van het individu. Ik denk dat het opschrijven van je levensverhaal je identiteit versterkt.’’ Oftewel: als je de kaart geschetst hebt, dan kun je je gekozen route eerder herkennen en begrijp je de vertragingen en spoorwisselingen.

Bron: Topics.nl

Door Nicolette Hendriks