Herkomst van ‘zijn handen in onschuld wassen’

Wanneer iemand beweert onschuldig te zijn en alle verantwoordelijkheid voor iets van zich afschuift, kan diegene dit uitdrukken door te stellen dat hij 'zijn handen in onschuld wast'. Deze uitdrukking bestaat al sinds mensenheugenis en wordt nog steeds veel gebruikt. De oorsprong is een Joods ritueel uit bijbelse tijden.

Pilatus en de kruisiging

De uitdrukking 'hij wast zijn handen in onschuld' is oorspronkelijk afkomstig uit de Bijbel en is in meerdere Bijbelboeken terug te vinden. De beroemdste passage uit de Bijbel waarin de uitdrukking terugkomt, is er een uit het Bijbelboek Mattheüs. In deze passage wast Pontius Pilatus, de Romeinse heerser van Judea die de opdracht gaf tot de kruisiging van Jezus Christus, zijn handen in onschuld ten overstaan van een opstandige menigte. Hij deed dit omdat hij de menigte ervan wilde overtuigen dat hem bij Christus' kruisiging geen enkele blaam trof.

Ritueel na een moord

Het 'handen in onschuld wassen' was in die tijd dus een bestaand ritueel. Hoe dit oude, oorspronkelijk Joodse gebruik precies in zijn werk diende te gaan, wordt beschreven in Bijbelboek Deuteronomium. Daar wordt uitgelegd wat men moest doen wanneer er een moord had plaatsgevonden en niet duidelijk was wie daar schuldig aan was.

In dat geval dienden de oudste mannen uit de stad waar de moord had plaatsgevonden een koe te offeren en hun handen boven deze koe te wassen. Wanneer dit niet gebeurde, geloofde men dat de schuld van de onopgeloste moord in de stad bleef hangen. Door het uitvoeren van dit ritueel zorgde men er voor dat de bloedschuld niet meer boven de stad bleef hangen.

Steeds algemener

'De handen in onschuld wassen' was dus een oud Joods ritueel dat er toe diende om ervoor te zorgen dat niemand meer bloed aan zijn handen had nadat er een moord was gepleegd. Langzaam maar zeker werd dit gebruik een steeds algemenere manier om aan te geven dat men onschuldig was en zo is deze uitdrukking ontstaan en blijven bestaan.

Dit artikel is een bewerking van een artikel dat eerder verschenen is op IsGeschiedenis.