9 opvallende Nobelprijswinnaars voor de literatuur

Deze week werd bekendgemaakt dat Kazuo Ishiguro de Nobelprijs voor de literatuur 2017 heeft gewonnen. Een prachtige aanwinst voor in het winnaarslijstje. Er zijn door de jaren heen ook veel opmerkelijke winnaars voorbij gekomen. We hebben er hier 9 voor je op een rijtje gezet.

Winston Churchill - 1953

De eerste boeken van de Britse premier, gebaseerd op zijn verslagen als oorlogscorrespondent, verkochten goed. In 1948 verscheen Churchills vierde grote werk The Second World War en hiervoor werd hij bekroond met de Nobelprijs. Volgens critici was dit zeker niet zijn beste werk. Ze vonden dat hij zijn eigen rol in de wereldpolitiek groter zou hebben voorgesteld dan zij in werkelijkheid zou zijn geweest. Ook zou hij selectief zijn geweest in zijn weergave van de feiten.

Ernest Hemingway - 1954

Ernest Hemingway kreeg zijn Nobelprijs voor de Literatuur in een jaar vol ongelukken. Samen met zijn vrouw werd hij aan het begin van 1954 slachtoffer van een vliegtuigongeluk waar hij ernstige verwondingen aan overhield. Er werd zelfs gedacht dat hij was overleden. Een paar weken later liep hij nog meer brandwonden op door een brand die hij probeerde te blussen tijdens het vissen. In oktober kreeg hij de Nobelprijs voor de Literatuur. Omdat hij nog te veel last van zijn verwondingen had, liet hij de Amerikaanse ambassadeur in Zweden de prijs ophalen.

Boris Pasternak - 1958

De Russische schrijver, dichter en componist werd bekroond voor zijn roman Dokter Zjivago. De Zweedse Academie wilde hem eren 'voor zijn belangrijke prestaties zowel in hedendaagse lyrische poëzie als in het domein van de grote Russische traditie van epos'. Pasternak kreeg van de autoriteiten alleen geen toestemming om de prijs, die 'een politieke daad tegen de Sovjet-Unie' werd genoemd, in ontvangst te nemen. De schrijver zag uiteindelijk van de prijs af. Pasternaks zoon nam na volledig eerherstel van zijn vader in 1989 alsnog de Nobelprijs in ontvangst.

John Steinbeck - 1962

Uit enkele jaren geleden vrijgegeven documenten blijkt dat het geen unanieme keuze was om de prijs aan deze Amerikaanse auteur voor zijn werk East of Eden toe te kennen. Het was toen namelijk al duidelijk dat Steinbeck zijn beste werk (Of Mice and Men, The Grapes of Wrath) al jaren eerder had geschreven. Deze keuze werd dan ook hevig bekritiseerd. 'Een van de grootste vergissingen van de Academie', schreef een Zweedse krant.

Jean Paul Sartre - 1964

Deze Fransman was de tweede persoon die de Nobelprijs voor de Literatuur weigerde. Hij was namelijk bang zijn 'vrijheid' kwijt te raken als hij een prijs zou aanvaarden. Eerder eerbetoon uit andere hoeken had hij ook altijd afgewezen. Als hij de prijs in ontvangst zou nemen zou hij zichzelf, naar eigen zeggen, 'institutionaliseren' en dus niet meer volledig onafhankelijk kunnen werken. Sartre stuurde de Zweedse Academie een brief met het verzoek hem de prijs niet te geven en ook zijn naam niet te vermelden. De brief bereikte de organisatie te laat.

Aleksandr Solzjenitsyn - 1970

Deze russische schrijver en voormalig Sovjet-dissident leverde als een van de eersten openlijk kritiek op de terreur van Stalin. Pas vier jaar na zijn winst kon Solzjenitsyn zijn prijs in ontvangst nemen. Dit kwam door de moeilijkheden waarin hij werd gebracht door de Sovjetautoriteiten. In 1973 verscheen zijn beroemdste werk De Goelag Archipel. Kort hierna werd hij gearresteerd en naar het buitenland gedeporteerd. Hij was nu vrij en kon in december 1974 dan eindelijk naar Stockholm kon reizen om zijn prijs in ontvangst te nemen.

Eyvind Johnson en Harry Martinson - 1974

Deze twee Zweedse auteurs lieten een flink aantal grote schrijvers achter zich in het jaar dat ze de Nobelprijs wonnen. Johnson won hem 'voor zijn verhalende kunst, scherpzichtig in landen en tijden, in dienst van de vrijheid' en Martinson 'voor vertellingen die de dauwdruppel vatten en de kosmos weerspiegelen'. Klein detail: de heren waren zelf juryleden. In Zweedse kranten werd schande gesproken over de toekenning. De winnaars zijn nooit internationaal doorgebroken.

Dario Fo - 1997

De Italiaanse toneelregisseur, acteur en toneelschrijver werd 'de meest getalenteerde politieke clown van Europa' genoemd. Fo werd beschouwd als een van de minst terechte winnaars. Salman Rushdie en Arthur Miller hebben het tegen hem moeten afleggen en dat viel bij veel mensen niet in goede aarde.

Elfriede Jelinek - 2004

Toen de Oostenrijkse schrijfster haar prijs toegekend kreeg, werd hij al een decennium lang uitgereikt. Ze was op dat moment pas de 9e vrouw die hem won. Sinds haar winst zijn er gelukkig steeds meer vrouwen uitgekozen door de Zweedse Academie. Jelinek had voor haar winst niet eens op de lijstjes van kanshebbers gestaan en het kwam dus ook als een grote verrassing. Naar eigen zeggen heeft ze de Nobelprijs gewonnen vanwege het feit dat ze een vrouw is. Als gevolg van haar pleinvrees verscheen Jelinek helaas niet op de uitreiking.

Bron: Hebban

Door Shirley de Koster