Goh, ik probeer het nooit te rekken. Als het klaar is is het klaar. De HP die nog net iets pakkends (grappig, ontroerend, droef) zegt of zo. En dan niets meer.

Ik denk dat dit inderdaad nog moeilijker is dan het begin. Ik heb eens gelezen in een schrijfboek dat vele scrijvers terugkomen op het gebeurde in het begin. Zelf hou ik heel erg van een mysterieuze of vervolg oproepend einde. Zodat je als het boek uit is nog even dom voor je uit zit te staren. :D bv: Misschien had ze toch die andere auto moeten kopen. (Waarbij de lezer de gevolgen daarvan overdenkt voor hij het boek los kan laten.) Ik geloof dat ik het niet erg duidelijk uit kan leggen. Ik hoop dat je me snapt.

Ja ik snap precies wat je bedoelt! Als een boek dat goed doet, dan kan ik gewoon de eerste twee dagen bijna niet aan een nieuw boek beginnen omdat ik de oude nog door mijn hoofd heb spoken.... Het einde moet gewoon knallen.... daar was zo'n mooie uitspraak voor.... hoe was die nou ook al weer *gaat even denken*

Ja, dat heb ik ook, dat ik dan niet meteen aan een ander boek kan beginnen. Zoals ik ook niet begrijp hoe mensen verschillende boeken door elkaar lezen.

ok... dat doe ik dan weer wel.... (als het me niet helemaal boeit) maar als het me écht grijpt.... dan komt er niets tussen mij en mn boek

Dat vind ik ook altijd lastig. Soms weet ik al hoe ik het wil laten eindigen (bij korte verhalen weet ik meestal het begin en het einde als ik ga schrijven), maar ik zit ook wel eens echt te peinzen op een goede slotzin. Het ligt wel aan het soort verhaal welke methode ik volg. Een min of meer open einde past meer bij spannende verhalen, terwijl een romantisch verhaal vaak juist om een echte afsluiting vraagt. Een soort moderne versie van "en ze leefden nog lang en gelukkig". Dan wil ik me echt niet afvragen of men de volgende dag soms toch weer ruzie krijgt. ;) Terug grijpen op een openingszin is ook altijd een goede. Ik hou er wel van als er duidelijk een kop en een staart aan zit, zeker bij korte verhalen. Bij krantenverslagen eindig ik vaak met een citaat (meestal zegt er wel iemand iets boeiends) en ik besef ineens dat ik mijn laatste roman ook met een uitspraak van de hoofdpersoon geeindigd ben. Ik denk niet dat er 1 juiste manier van afsluiten bestaat. Gewoon schrijven wat goed voelt, denk ik. Bij twijfel misschien meerdere varianten uitproberen. De slotzin is ook minder belangrijk dan de openingszin, denk ik. Het kan een kleine teleurstelling zijn, maar als de rest van het verhaal/boek goed is, maakt het niet zoveel uit. De openingszin moet wel pakkend zijn, want anders haken sommige lezers al meteen af. Of zouden er ook mensen naar het eind kijken voor ze beslissen door te lezen?

(Of zouden er ook mensen naar het eind kijken voor ze beslissen door te lezen?) Ikke. Ik kijk altijd naar de eerste en de laatste zinnen. Spreken die me aan, dan blader ik nog even door het verhaal voor ik het boek of verhaal ga lezen.

Ah, dus toch... Ik vroeg het me ineens af. ;) Misschien is het wel handig om te weten waar mensen op letten voor ze gaan lezen. Ik duik zelf altijd direct in een boek, gewoon van voren af aan. Alleen als het me na een paar hoofdstukken nog niet boeit, ga ik bladeren om te kijken of ik wel verder wil lezen.

Geertrude, ik kijk ook altijd naar het einde, naar het begin en naar de flaptekst aan de achterkant voordat ik een boek koop en/of beslis of ik het ga lezen. Tegenwoordig kijk ik ook naar het lettertype, het moet niet te vet of te klein zijn. De bladvulling idem dito. Het einde mag voor mij liefst helemaal open zijn, nog even wegdromen, geen kant en klare oplossing bieden. Het hoeft niet rond te zijn, het gaat verder net zoals alles verder gaat. Dat is toch realiteit in ook literatuur, ook bij kinderboeken toch @ Ing? Dan kunnen kinderen nog vragen stellen en/of verder willen lezen? Volgens mij is dat de - of een - essentie van en bij kinderboeken: aansporen om te lezen, te laten denken door zich dingen af te vragen. Dan past daar m.i. geen gesloten einde bij. Liefst zo open mogelijk.

Terwijl ik dit topic doorlees, komt ineens ' de zwarte weduwe' tevoorschijn. Tjee, van wie was dat boek ook alweer? Paul Biegel? Een fantastisch eind! Onverwacht! Niet zo van ' wat moet ik hier nou mee? ' Als ik ooit zo zou mogen schrijven ...

Ik lees nooit het einde voor ik aan een boek begin. Als het einde een afknapper is kan het voorafgaande dit niet goedmaken. Het slechte gevoel over het boek blijft. Ik denk dat begin en einde even belangrijk zijn. Pluis@ als we maar lang genoeg ons best doen leren we die dingen gewoon ook. Als ik daar niet in geloofde zou ik er mee ophouden. Matig schrijven is gewoon niet goed genoeg, misschien voor nu, maar niet als doel.

Bij mij komt het einde vaak eerder dan ik had gepland, zodat het in eerste instantie nogal abrupt lijkt. Ik vind dat toch wel iets hebben, een soort schok. Maar of het ook zo overkomt bij de lezer... hopelijk wel! ;)

Micha, vorig jaar bij de marathon, vond ik ook dat het einde van je verhaal in een half A4tje zich liet zien, duidelijk werd en toen was het helemaal uit. Bij het overdenken dacht ik twee dingen: A dit is snel afgeraffeld door de marathon en B het is helemaal goed zo. Waaarom langer als dit het einde moet zijn? hoeft niet.

Ing, ben je plus-lid? Kijk dan eens hier: http://www.schrijvenonline.org/tipsentrucs/tot-sl…

De slotzin is ook minder belangrijk dan de openingszin, denk ik.

Dit ben ik niet met je eens, om het volgende: vooral bij romans kun je na een slechte opening altijd nog vertrouwen op de lezer met de lange adem. Als dan de eindzin slap is, dan glibber je al helemaal weg en zal men dus niet geneigd zijn bij een volgend werk weer langs die slechte openingszin te lezen. Overigens wil ik hierbij vermelden dat ik met "openings-" of "slotzin" ook wel het begin of het slot bedoel (alinea's, pagina's (al wordt het dan wel ernstiger :)).

De gemakkelijkste manier om een verhaal te eindigen - en met 'gemakkelijk' bedoel ik logisch, en dus niet gemakzuchtig - is om je te realiseren dat elk verhaal in feite neerkomt op één ijzeren wet: de hoofdpersoon maakt iets mee (een avontuur, een traumatische ervaring, een liefdesgeschiedenis enzovoort) en die gebeurtenis heeft hem aan het eind van het verhaal wezenlijk veranderd. Hij is, kortom, een ander mens geworden. Gedesillusioneerd, eenzaam, ongelukkig of misschien is hij juist gelukkig en heeft hij eindelijk het meisje van zijn dromen gevonden. Maar het eind van een roman draait altijd om die onvermijdelijke verandering. Voor zo ver de lezer dat nog niet in de gaten had, is dát dus het moment voor de schrijver om het nog een keertje te benadrukken: 'Kijk eens, onze held is een ander mens geworden.' Dit hoef je natuurlijk niet met zoveel woorden te vertellen, maar ik denk wel dat het helpt als je die boodschap in je achterhoofd houdt. Laatste alinea's zijn vaak samenvattingen - in abstracte zin, want het staat er nooit letterlijk - van het voorafgaande; dáár lees je de weerslag van het hele verhaal. Is de hoofdpersoon moederziel alleen geëindigd, dan kun je in die laatste alinea de nadruk leggen op de/zijn eenzaamheid. Is hij zijn geloof in de mensheid voorgoed kwijt? Dan kan het verhaal cynisch eindigen, met een bittere uitsmijter. Het mooiste is een slotalinea (of slothoofdstuk) dat het verhaal rond maakt, vind ik. Vaak wordt in de eerste zin (of het eerste hoofdstuk) een vooraankondiging gedaan: 'Na die en die gebeurtenis zou mijn leven nooit meer hetzelfde zijn...', en in de laatste zinnen wordt die belofte ingelost. Een verhaal kan natuurlijk op duizend manieren eindigen, maar ik vind deze klassieke wet eigenlijk wel goed. Een verhaal (of een roman) is in zekere zin toch een 'afspraak' tussen de lezer en de schrijver, en die afspraak komt erop neer dat de schrijver iets interessants te vertellen heeft (anders hoefde hij het niet op te schrijven), en de lezer is bereid om dat verhaal aan te horen. Het minste wat je dan kunt doen, als schrijver, is zorgen voor een bevredigend einde. Als je het heel moeilijk vindt om je verhaal te laten eindigen, zit het verhaal vermoedelijk niet goed in elkaar. Ik vergelijk een roman (of een lang verhaal) altijd met een anekdote: je wilt op zijn minst dat de toehoorders naar je blijven luisteren tot je bent uitgepraat. Bij een anekdote weet je, als het goed is, al voordat je begint met praten hoe het verhaal gaat eindigen. De uitsmijter ligt al klaar, bij wijze van spreken. Dat is bij een roman niet anders: je werkt toe naar een climax. En ná die climax - die zich meestal iets voor het definitieve einde bevindt - wordt er nog even afgebouwd. Een soort napraten, zeg maar. Even terugkijken op wat er nu eigenlijk precies is gebeurd, en hoe de hoofdpersoon tevoorschijn is gekomen uit het hele avontuur.

Dus ook in de literatuur is een naspel belangrijk :') Niet omdraaien en in slaap vallen!

Ing, als je álles hebt geschreven dat een verhaal tot jouw verhaal maakte, tot die éne, onvervreemdbare vertelling die alleen aan jouw brein kon ontspruiten, dan mag je ook vertrouwen dat het verhaal jou zijn laatste zin schenkt. Die komt gewoon, want die hoort erbij. Misschien strijden meerdere laatste zinnen om de aandacht (het zijn soms net kinderen), maar slechts één kan de eindstreep halen. Komt echt! :thumbsup:

Frappante samenvatting Micha :D en wat een uitgebreide antwoorden, hartelijk dank! Het teruggrijpen naar een beginscène is wat ik vaker toepas, dat maakt een verhaal inderdaad mooi rond maar dan nog... die laatste zin: zweet. Cosima, ik kan de opbouw die jij schetst goed volgen, ben het er ook mee eens dat die afronding noodzakelijk is, maar niet dat als je geen einde kunt bedenken de opbouw niet goed in elkaar zal steken. Ook een goed opgebouwd verhaal heef een slotzin nodig en dat is waar ik op doelde, niet de hele afrondende scène maar echt die laatste zin.

Ja, dat is moeilijk. De allerlaatste zin... ach, ik zou er ook niet te ingewikkeld over doen. Die zin moet het zaakje afsluiten, er letterlijk een streep onder zetten. Ik pak hier het eerste boek dat toevallig voor me op mijn bureau ligt en ik lees: 'Die avond begreep ik voor het eerst hoe ik dat moest aanpakken.' ('High Fidelity', Nick Hornby). Hier wordt dus inderdaad die verandering van de hoofdpersoon onderstreept: hij heeft iets geleerd, en in dit specifieke boek komt het erop neer dat de verteller voor het eerst snapt hoe hij zich moet gedragen in een relatie, en daarom kan hij nu voor het eerst een muziektape voor zijn vriendin samenstellen - door zich in háár muziekvoorkeuren te verplaatsen. Niks mis mee. De lezer kan het boek opgelucht wegleggen; er valt niets meer te zeggen.

Op zich trouwens een leuke studie: Pinokkio eindigt moralistisch met: 'Wat was ik een stommerd, toen ik een harlekijn was. En wat ben ik blij dat ik nu een gewone jongen ben geworden ...!' De wonderlijke reis van Peter (Tine Mink) eindigt eveneens moralistisch: "Voor hen is het ook in de eerste plaats dat deze geschiedenis werd geschreven.' Jaap ter Haar eindigt Boris met: 'Het was ijzig koud, maar toch had de tocht naar de Peskaryovskoye begraafplaats me verwarmd. Ik was blij dat Boris me had meegenomen.' En dan zijn er nog de vele verhalen die eindigen met de slaap, zoals Klein Mannetje vindt het geluk van Max Velthuijs: 'Tevreden viel Klein Mannetje in slaap en droomde van een wereld vol geluk.' Of de sprookjes die vaak eindigen met: 'Ze leefden nog lang en gelukkig.' (En nu ga ik aan mijn eigen woorden! :) )

Het blijft boeien, het leuke is dat ik steeds meer ga opletten terwijl ik lees, nadeel is dat veel boeken af gaan vallen als zijnde 'slecht geschreven'. Het manuscript waar ik met vallen en opstaan aan werk heeft een goed begin en een goed einde. De worsteling zit echt ertussen. Na alles hier gelezen te hebben ben ik daar nu blij mee. Cosima@dank je voor de uitleg. Helder en duidelijk.