Meestal naderhand, omdat je dan echt weet waar het hoofdstuk over gaat. Volgens mij gebeurt het vrijwel alleen in kinderboeken of boeken waarbij de hoofdstukken apart van elkaar staan en geen doorlopend verhaal vormen. Ik weet eigenlijk niet of ik het voor een lang doorlopend verhaal zou doen, nog geen ervaring mee.

Ik gebruik subtitels om mijn documentstructuur helder te houden. Enkele woorden die de inhoud van het hoofdstuk schetsen en ik verdwaal nooit meer in wonderland.

Ik probeer de hoofdstukken titels te geven die niks verraden over de inhoud. "Tussen twee werelden" enzo. Zodat als het ooit wordt uitgegeven geen lezer kan raden wat er in dat hoofdstuk staat.

Doe ik nooit. Ik houd er niet van.

Ik heb eens een (modern) boek gelezen waarbij het zo ging: Hoofdstuk IV waarin Pim iets moeilijks aan zijn moeder vertelt en een papegaai eindigt in de bek van een kat Het ging dan in dat hoofdstuk vooral over Pim en zijn moeder en hun conflict, en dat met die papegaai is slechts iets wat in een tussenzinnetje gebeurt. Daarmee geef je niet teveel weg. Maar heb je wel de kans de lezer eventjes bij voorbaat te laten smullen. Maar ik vind het wel ouderwets ogen. Zo deden ze het in de 19e eeuw heel regelmatig.

Ja, dat was in Tegenspel en Schijnbewegingen ook. Rete-irritant vond ik dat, ik merk vanzelf wel wat er gebeurt, daar heb ik geen hulp bij nodig :P

Ik vind dat juist wel komisch. Meestal kiezen ze titels die de lading helemaal niet dekken. Wel prikkelend. Lachen!

Ik zet bij elk hoofdstuk titels. (Wel pas achteraf.) Dit heb ik gedaan omdat het begint met een dagboekfragment en daarna moet het in een verhaal verdergaan. Daarom heb ik dan die titels. Om een beetje dat dagboekgevoel te houden. En het eindigt ook weer in een dagboekfragment. Ik heb moeite om meteen in een nieuw verhaal te duiken. Ik moet het even laten betijen.

Die titels van Siroun; als ik logeerde op de boerderij van mijn tante kreeg ik een doos vol oude boeken. In de oude spelling (1930-60) en vaak met titels. Zo heerlijk, om dan nog even te lezen wat er voor morgen op het programma stond; 'waarin de jongens gaan varen en Trix de hond een held is.' In mijn bed, in de kamer achter wuivende oude gordijnen, vol schaduwen, nieuwe geuren en onbekende geluiden, bedacht ik dan het volgende hoofdstuk. Al denkend viel ik in slaap. Een truc die nog steeds werkt, trouwens.

Ja ik vind dat wel uit de tijd, de titels met 'waarin'. Maar het moest natuurlijk de leeslust opwekken. Titels geef ik vantevoren aan een verhaal maar ze kunnen veranderen, niet direct qua inhoud maar qua stemming of stijl. Eerst moet de titel de lading dekken, daarna krijgt hij de inkleuring. En soms verdwijnen titels, vooral subtitels. De lezer moet wel gebaat zijn bij een subtitel.

Aanvankelijk gaf ik de hoofdstukken titels (wel handig bij het redigeren), maar nu niet meer. En ik denk dat ik die eerste er ook uit zal halen als ik het ooit opstuur naar een uitgever.

Ik heb graag een titel die de lading wel dekt, maar pas echt betekenis krijgt als je het hele verhaal gelezen hebt. Dan krijg je zo'n "oh ja natuurlijk" moment bij de lezer. Daar moet ik wel bij zeggen dat ik vaak artikelen en essays schrijf.

Sonja in het Vezelrijk. Waarin veel vezelrijke voeding wordt gegeten. (subtitel met duidelijke waarde.)

Ik gebruik subtitels om het extra spannend te maken: 1. Mijn leven leek zo gewoon 2. Niets is nog zoals het vroeger was 3. Wat overkomt ons toch allemaal? 4. Van de ene verbazing in de andere 5. Staan we samen sterker? 6. Komt het ooit nog wel goed? 7. Een nieuwe morgen met nog meer zorgen. 8. Even weg van alle leugens en bedrog. 9. Kisten en kasten, sleutels en sloten. 10. Eindelijk de ontknoping? 11. Is dit dan de ommekeer? 12. Alle puzzelstukjes samen. Die titels maakte ik nadat het boek geschreven was, en de hoofdstukken er al waren. Ze vertegenwoordigen elk de inhoud van het hoofdstuk zonder iets te verraden.

Nou, Dio, je titels 10, 11 en 12 maken wel duidelijk dat het eerst lijkt alsof er een einde is maar dat het verhaal nog een tijdje doorgaat ;) dan ga ik al denken: wat gebeurt er nog meer? Mijn broertje vindt mijn hoofdstuktitels lekker vaag (in het enige boek waarin ik hoofdstuktitels gebruik), hij zegt dat hij zich daardoor afvraagt wat er gaat gebeuren. Dus ik maak me niet veel zorgen daarover :)

Mijn lezers zeggen toch ook dat de titel van het hoofdstuk inspireert om verder te lezen. Spannend is het zo al, zonder die titeltjes, dus die hoeven er niet echt bij, maar toch vinden ze het leuk om te weten.

Siroun schreef:

Ik heb eens een (modern) boek gelezen waarbij het zo ging: Hoofdstuk IV waarin Pim iets moeilijks aan zijn moeder vertelt en een papegaai eindigt in de bek van een kat

Bedoel je De Valse Dageraad doet Jan van Aken? Hij doet in elk geval hetzelfde, ware het niet dat hij de lezer daarbij wel dermate op het verkeerde been zet dat je wel moet doorlezen. Geniaal.

ik gebruik ze ook, subtitels

Ze suggereren iets spannends. Ik gebruik ze om extra informatie toe te voegen. Een beetje raadselachtig, cryptisch. Houd ik van. ;)

Ik gebruik over het algemeen wel hoofdstuktitels. Vaak zijn het in het begin werktitels, heel handig omdat ik niet van a naar z werk en zo weet ik voor mezelf beter wat er in een bepaalde scène moet gebeuren. De definitieve titels komen dan vanzelf. Voor mij maken de titels echt deel uit van het verhaal en ik vind het leuk om ze te verzinnen. Vaak zijn ze een beetje absurd en het is de bedoeling dat ze de nieuwsgierigheid prikkelen.

Toevallig deze week een x aantal boeken in mijn handen gehad om te kijken hoe de titels waren vormgegeven en om te kijken hoeveel ruimte ze kregen. Tot mijn verbazing hadden de meeste boeken alleen maar nummers en enkelen helemaal niets, gewoon één lang verhaal. Blijkbaar vallen die dingen helemaal niet op als je leest. :o

Ik kies pas hoofdstuktitels als ik een hoofdstuk af heb. En dat is pas als het een eenheid vormt voor mij :)

Ik gebruik eigenlijk niet echt titels, of 't gaat via de manier die Nanne Tepper in 'De Eeuwige Jachtvelden' gebruikt. Wat abstract, dingen die dus "echt" niks over de inhoud van het hoofdstuk/deel/gedeelte zeggen, alleen hoe snel iets gaat (als je de indeling van een symfonie gebruikt). Wat ik dan alleen nog wel een krijg, is dat ik me ga richten naar die indeling, in plaats van de indeling naar de inhoud. :o

Die ervaring met lezen van subtitels herken ik, Ceridwen. Al lag ik in het huis van een oom en tante in bed... Maar dat alvast even kijken wat het boek de volgende dag allemaal in petto had. Heerlijk was dat! Ik vind het nog steeds wel leuk, zo'n samenvattinkje vooraf. Maar het doet tegenwoordig inderdaad een beetje ouderwets aan. Ergens wel jammer. Zelf gebruik ik subtitels wel in mijn verhalen en boek voor jongeren. Ik vind het erg leuk om ze te bedenken. Dat doe ik soms vooraf en soms pas als het hoofdstuk klaar is. Ik laat altijd de subtitel terugkomen, bijvoorbeeld als iets wat een van de personages zegt. Zo heb ik bijvoorbeeld een subtitel: De hemel begunstigt niemand. In het hoofdstuk klaagt mijn hoofdpersoon dat hij door de goden van zijn land niet mag doen wat hij wil doen. Ze gunnen hem niets. De oom reageert dan met een heel verhaal over de goden en wat ze allemaal wel of niet doen. Die uitspraak vormt de kern van zijn retirade. Net als anderen hier vind ik subtitels sfeerverhogend werken en leuk om te lezen. Als ze tenminste ergens de lading dekken, maar op een 'ander niveau' (abstract, symbolisch, levensbeschouwelijk). Bij verhalen voor volwassenen doe ik het nooit. Dan vind ik inderdaad niets of alleen een nummering beter. Ach ja.... zoveel schrijvers zoveel subtitels of niet... ;)

In mijn eerste roman gebruik ik titels voor de hoofdstukken, in de tweede niet. Of je er gebruikt of niet maakt niet zoveel uit denk ik, maar als je er gebruikt moeten ze goed zijn. Voor mij is dat: krachtig, ietwat mysterieus, weinig zeggen over wat komt, maar toch uitnodigen tot lezen.

Ik gebruik geen titels voor mijn hoofdstukken. Ik heb al moeite om een titel te bedenken voor het hele verhaal. Ik ben er werkelijk slecht in.