Hoe zit het nou met perspectief?

Nee, dat is niet fout, mits het consequent wordt toegepast. Je kunt een "alwetende" derde persoon hebben, waarbij bij meerdere personages wordt verteld wat ze denken, en een strikte. Of iets ertussen, waarbij het duidelijk wordt afgewisseld en binnen dat stuk ook niet meer verandert. (zie Harry Potter, m.n. deel 6 en 7) Verder heb ik het idee dat er bij kinderboeken wat minder op wordt gelet omdat het voor kinderen leuker is om van meerdere personen te zien wat er gedacht wordt.

Ik vind het het prettigst wanneer er vanuit één persoon wordt gescrheven. De wereld volgens Bartje. Maar zo hoeft het niet. Er zijn ook alwetende vertellers, die van iedere persoon de gedachtes weergeven. Maar dat wil niet zeggen dat een verhaal dan vanzelf perspectivisch correct in elkaar zit. Je moet wel de goede verbindingen in de tekst kunnen aanleggen. Een voorbeeld: "Jan liep peinzend de trap op. Wat zullen we morgen doen, dacht Piet.' Een dergelijke constructie heb ik eens gelezen en het komt heel raar over. Maar hoe schrijf je het dan? "'Piet keek Jan na, die in gedachten verzonken de trap opliep. Wat zullen we morgen doen, dacht hij." is ook niet goed. Nu weet je niet, wie wat dacht. "Terwijl Jan peinzend de trap opliep, dacht Piet: wat zullen we morgen doen?" lijkt mij in dit geval de beste oplossing. Het is spelen met en zoeken naar woorden. Bij elke zin moet je als alwetende verteller de focus goed richten, zodat er geen verwarring of ergernis ontstaat bij de lezer.

MichaM en marriejeanne, bedankt voor de uitleg. Jouw voorbeelden zijn helder, marriejeanne. Maar stel dat je een avonturenboek schrijft, dat begint met de geboorte van de hoofdpersoon, dan kun je alleen maar uitgaan van een alwetende verteller, toch?

Ik heb ook iets gemerkt met betrekking tot het perspectief. Bij films zie je het verhaal als toeschouwer via verschillende perspectieven, de handelingen worden van alle spelers gevolgd. Bij boeken lees je het -meestal- vanuit één perspectief. Zou het anders te verwarrend worden?

Tenzij je een hoofdstuk vanuit een pasgeboren koter wil schrijven...

Ik heb ook iets gemerkt met betrekking tot het perspectief. Bij films zie je het verhaal als toeschouwer via verschillende perspectieven, de handelingen worden van alle spelers gevolgd. Bij boeken lees je het -meestal- vanuit één perspectief. Zou het anders te verwarrend worden?

Film is een heel ander medium. Het is daar veel moeilijker om dingen te verbergen voor de lezer en te laten kleuren door het personage. Daarnaast kun je niet echt in het hoofd van de spelers kijken (tenzij ze met een voice over werken).

Zo'n vraag is niet in een enkel topic te beantwoorden. Het kost veel tijd om alles juist te doen als je eenmaal een perspectief hebt gekozen. Mijn advies: leen een paar goede schrijfboeken in de bieb en lees wat erover geschreven wordt. Je kunt overigens gerust wisselen van perspectief in verschillende hoofdstukken of zelfs binnen een hoofdstuk, als je het maar goed doet. Inderdaad zie je in kinderboeken soms de alwetende verteller die in alle hoofden kan kijken. Maar ook dan moet je het goed doen. Een flauw voorbeeld van een fout in een verhaal in ik-perspectief bijvoorbeeld: 'Ik kwam de trap af en zag mama die boos was omdat papa weer geen bloemen had meegebracht.' Vanuit het ik-persectief kun je wel zeggen Ik zag mama die boos was. Slim is om er dan even bij te zetten waaruit dat blijkt. Nog slimmer is om niet te 'tell-en' dat mama boos was maar te showen. Ze stampvoet of ze steekt haar tweede sigaret tegelijkertijd op of weet ik veel. Waarom mama boos is (papa heeft geen bloemen meegebracht) kun je echter niet zien en dus niet weten en dus niet gebruiken. Tenzij ze loopt te roepen: 'Nou heeft die boef weer geen bloemen meegebracht'. Maar dan kun je dat beter opschrijven.

Oke, duidelijk. Het probleem is het juist toepassen ervan, maar dat schreef je al. Ik vond in elk geval dat stuk uit het boek van Paul van Loon heel vreemd overkomen: een hoofdstuk over de buurman en dan ineens een zin over een kat. Ik zal het vandaag even opzoeken. Sorry, MichaM, want ik weet dat jij zijn fan bent. Jij schrijft zelf zoveel beter. Verder las ik het begin van een boek van de kleinzoon van Tolkien. 'De appel valt niet ver van de boom' stond er op de kaft. Nou daar klopt niets van. Het perspectief wisselt zo vaak dat het storend is en de stijl is totaal niet te vergelijken met die van J.R.R. Komen jullie ook wel eens dit soort fouten tegen in boeken?

Ja, in de boeken van David Eddings. (kent iemand hem ?) Ik had veel van zijn schrijversstijl overgenomen, maar ben tot de conclusie gekomen om de stijl op mijn manier toe te passen en ietsjes eenvoudiger te maken. (ik had volgens Trenke een ietswat oudbollige stijl). Ikzelf schreef ook de zinnen zoals hij dat deed. Kun je better niet doen ! Het is al wat sjee zei, in sommige boeken klopt het perspectief ook niet.

Maar stel dat je een avonturenboek schrijft, dat begint met de geboorte van de hoofdpersoon, dan kun je alleen maar uitgaan van een alwetende verteller, toch?

Dat hangt van de structuur van je avonturenboek af. Als het een ikroman is, zijn er diverse mogelijkheden: * de hoofdpersoon vindt een document waarin zijn geboorte beschreven wordt (geboorteakte, dagboek van moeder), * de hoofdpersoon leeft / vertelt vanuit de onbewezen suggestie dat zijn geboorte zus-of-zo verlopen moet zijn, * de hoofdpersoon 'heeft van horen zeggen', dus een dialoogfragment met bv de buur- of vroedvrouw die aanwezig was bij de geboorte. Als het geen ikroman is, kun je gemakkelijker een alwetende verteller inschakelen. Dan kun je vanuit meerdere perspectieven schrijven. Dat zie je ook vaak: "Jan rende naar de trap op. Wat hij niet wist, was dat Piet een draadje boven de laatste tree gebonden had." (Let op: Wat hij niet wist. Dat is een heel merkwaardige vorm van perspectiefwisseling. Wie wist dit dan wel? Piet. Maar waar is Piet? Die is natuurlijk 'wieberen', want van dat draadje komt gedoe, dat weet Piet. Ondertussen is de lezer met zijn gedachten bij Jan. Er zal wel een officiële term zijn voor dit perspectief van de niet-aanwezige of het niet-weten, misschien dat iemand die kent?)

een erg leerzaam onderwerp. Ben benieuwd wat de reactie's zullen zijn.

Ik denk Marriejeanne dat je in jouw voorbeeld de schrijver als personage opvoert. De schrijver doet niet alleen verslag via een hij-figuur of een alwetende verteller, maar mengt zich ook in de verhaallijn door commentaar te geven. Dat zie je vaker, met name in sprookjes of zo. Het lijkt dan net of iemand het ter plekke aan je zit te vertellen. De schrijver is aanwezig, zal ik maar zeggen. Leg ik het zo goed uit?

Ik zie in dit voorbeeld niet de schrijver als personage, maar meer als een wolk boven het verhaal dat af en toe een verhelderend druppeltje laat vallen. Ik weet niet of deze metafoor te begrijpen is? Het is wel in elk geval een alwetende verteller, anders kon hij niet weten dat Jan niet wist dat ... [etc].

dus alles op een rijtje: in de (ik)vorm kun je alleen zijn gevoelens, denkwerk en perspectief verwoorden. en moet je de dingen zo vertellen als er nog een personage aanwezig is : Ik zag dat jan struikelde over het onzichbare touwtje aan de trap. Ik zag aan het gezicht van Jan dat hij het niet leuk vond. ik weet niet hoe dat bij de hij vorm zit. En bij de alleswetende verteller kun je makenlijk alle dingen zeggen over de personages, omdat die toch alles weet. Kan iemand me uitleggen hoe het dan zit met de (Hij)vorm/perspectief.

Hetzelfde als bij de ik-vorm, het perspectief ligt bij de hij/zij en je schrijft dus ook alleen wat hij/zij kan weten/voelen/denken etc. Ik vind de alwetende verteller enorm lastig schrijven, ik kan er niet precies de vinger op leggen wat nu de techniek erachter is. Als ik het probeer, zwabber ik alle kanten op en wordt het volstrekt onleesbaar en warrig.

Psyche: in dat voorbeeldje dat je aanhaalt over het ik-perspectief moet je Piet vervangen door ik. Anders is het geen ik-perspectief. Of heb ik nu de clou gemist?

O ja, sorry vergeten. Dank je wel voor het uitleggen daar kan ik veel mee. :Thumbsup:

Wat ik me ook afvraag: ben momenteel een boek aan het lezen, dat in ik-perspectief geschreven is. 'Ik' zegt regelmatig dingen in het boek als 'toen ik naar haar op weg ging, wist ik nog niet dat het de laatste keer was dat ik haar in leven zou zien'. Heeft zo'n manier van schrijven een bepaalde naam?

SD, flashback? ;) En Sjee, dat mag je heus wel vreemd vinden of zo hoor. Ik zie in zijn boeken ook wel dingen die mij niet zinnen en dat zeg ik hem ook

"'Ik' zegt regelmatig dingen in het boek als 'toen ik naar haar op weg ging, wist ik nog niet dat het de laatste keer was dat ik haar in leven zou zien'. Heeft zo'n manier van schrijven een bepaalde naam?" Ik zit te denken aan 'retroperspectief', maar ik kan het nergens natrekken. Geen idee, anders.

Is dat niet gewoon een vooruitwijzing? De lezer krijgt een kleine hint wat er gebeuren gaat.

Ik weet niet hoe dat heet, maar wel dat je het niet kunt gebruiken als je in het ik-perspectief in de tegenwoordige tijd schrijft ;). In een flashback in de vt maak ik er wel een keer gebruik van door te zeggen 'als ik toen had geweten dat...', maar heel officieel kan het niet omdat de ik het in het nu ook nog niet weet. Het is wel een mooie manier om wat spanning op te bouwen, dus ik hoop dat mijn proeflezers er overheen gaan lezen (een eenmalig 'bewust' foutje als het ware ;) ).

Het ligt er een beetje aan wie het verhaal vertelt. De hoofdpersoon op het moment zelf, de hoofdpersoon achteraf, of de schrijver. Ik denk dat je daar eerst naar moet kijken en daarna kun je bepalen wie wat weet.

Het is geen flashback. Het is volgens mij soort manier om het spannend te houden, zodat je nieuwsgierig wordt naar iets later in het boek.

Een flashforward heet dat toch? Of zeg ik nu iets heel geks?

Nee, je kan wel eens gelijk hebben, Favake. Vooruitwijzing of flashforward. Flashforward vs. flashback.

Fijn, zoveel reacties. Ik denk dat ik het net zo ervaar als Ing. Zij schrijft:

Ik vind de alwetende verteller enorm lastig schrijven, ik kan er niet precies de vinger op leggen wat nu de techniek erachter is. Als ik het probeer, zwabber ik alle kanten op en wordt het volstrekt onleesbaar en warrig.

Maar als je een avonturenverhaal schrijft, heb je soms dit perspectief nodig omdat je veel beschrijvingen doet. @MichaM: heb jij contact met Paul van Loon?

Een flashforward is dacht ik meer iets met een scène die je alvast leest maar die nog verderop in het verhaal voor moet komen. Het ligt er ook aan hoe het gevoel van de kat beschreven wordt (om bij jouw eerste post te blijven). Als je schrijft: 'Ik zie de kat, hij blaast naar me, voelt zich aangevallen', is het denk ik niet fout.

Haha, zo was het niet waus. De kat voelde zich echt klote :)

Ik zie de kat. Wonden in zijn vacht, plukken haar weg met bloed er omheen. Zielig keek hij me aan. Zo maak je toch wel duidelijk dat ie zich klote voelt? :)