centraal conflict essentieel?

Ik denk dat het zinnig is onderscheid te maken tussen literatuur en populaire lectuur. De schrijfregels waar je als amateurschrijver mee om de oren geslagen wordt (ook hier op het forum, ook door ondergetekende), zijn shortcuts naar pakkende, spannende scènes die een lezer meeslepen. Dat is het doel van lectuur. Je wilt iets schrijven wat fijn leest en waar een lezer vrij moeiteloos doorheen komt.
Literatuur heeft andere doelen. Literatuur is soms traag en moeilijk verteerbaar, en dat mag. Dan kan het zijn dat het boek bij jou niet in de smaak valt, omdat het thema je niet genoeg aansprak om je te verleiden door het misschien trage proza heen te werken. Sois.

De stelling "een verhaal heeft een duidelijk centraal conflict nodig" is pure larie. Wel kun je stellen dat "een verhaal met een duidelijk centraal conflict vaak pakkender is dan een verhaal zonder".
Verhalen hebben geen regeltjes nodig, schrijvers zijn vrij. Aspirant-schrijvers die braaf de schrijfregeltjes opvolgen, zullen hoogstwaarschijnlijk geen literaire werken afleveren. Wel spannende lectuur.
Beide worden uitgegeven. Verschillende uitgevers hebben verschillende oogmerken. Ik vermoed dat de uitgever van de boeken die je noemt geen lectuur beogen te publiceren. Een traag en kabbelend verhaal van zelfontdekking waarin toeval de drijvende motor is, kan veel zeggen over het leven. Dat maakt het literatuur - het maakt geen page-turner. (Niettegenstaande dat er ook bijzonder vlot geschreven literatuur bestaat, natuurlijk.)

Als je wilt weten hoe je pakkende, heldere en vlotte teksten schrijft, dan zijn schrijf- en plotregeltjes handige tools. Maar als je literair schrijver wilt worden, kan ik je aanraden om je advies niet op een forum vol mede-amateurs en schrijfregeltjes te zoeken. Investeer dan in een vakopleiding tot schrijver. Of stop je tijd en geld in het kopen, analyseren en assimileren van duizend literaire werken.

Hallo Diana,

Bedankt voor je reactie! Jouw berichtje had ik al eerder gezien, ik had gehoopt op meer reacties, uiteraard zijn die nog altijd welkom.

Je bevestigt de vermoedens die ik al lang heb: dit forum mikt eerder op lectuur dan op literatuur. En mijn belangstelling ligt eerder bij die laatste categorie. Ik ben soms ambitieus en altijd zoekend, dus ik zal ook van dit forum de zaken meepikken die me bevallen.

(...) dit forum mikt eerder op lectuur dan op literatuur.

Hoe heilig zijn de geboden die wij aspirant-schrijvers krijgen voorgeschoteld?

Welk gat zit er tussen de leermeesters en de uitgeverijen?

En mijn belangstelling ligt eerder bij die laatste categorie. 

Ik ben soms ambitieus en altijd zoekend, dus ik zal ook van dit forum de zaken meepikken die me bevallen.

Hoe heilig zijn de geboden die wij aspirant-schrijvers krijgen voorgeschoteld?

Er is wat mij betreft één axioma, en dat is het beginsel van de fictionele droom. Een fictieverhaal is per definitie niet echt en de lezer wil worden 'getransporteerd naar' (ondergdompeld in) een andere wereld, de wereld die de schrijver heeft gecreëerd. Hierbij staat de reis centraal en niet zozeer de bestemming (anders zou je een verhaal simpelweg kunnen samenvatten).

De schrijfregels zijn van dit axioma afgeleid, maar kun je naast je neerleggen indien daarmee de fictionele droom niet wordt verstoord. Verbreek je de fictionele droom te vaak - ergo, de lezer wordt er te vaak aan herinnerd dat het verhaal nep is -, dan zal de lezer geen reden hebben om door te lezen. Helaas zijn er veel schrijvers die obstinaat de regels aan hun laars lappen zonder te weten wat ze aan het doen zijn. Ik zou zeggen: volg de regels, tenzij je een reden hebt om af te wijken en je de toets van een onverbroken fictionele droom doorstaat.

Ik heb zowel Ivanov als Stenen voor een ransuil niet gelezen en ben dat ook niet echt meer van plan na dit gematigd positieve verkooppraatje van je, Vincent. Of hebben beide boeken wel degelijk een indruk op je achtergelaten? Ik denk namelijk dat precies dát een van de grootste verschillen tussen literatuur en populaire lectuur is.

Ik sluit me aan bij bovenstaande reacties, want hier worden zinnige dingen gezegd. Zoals Diana bijvoorbeeld al zei: "Literatuur heeft andere doelen [dan populaire lectuur]":

In literatuur staat vaak niet een extern conflict centraal, zoals het geval is in populaire lectuur, maar een filosofisch conflict. Schrijvers van literatuur kunnen door middel van symboliek, subtext, e.d. een vraag centraal stellen, vaak een levensbeschouwelijke, die de lezer lang na het lezen van het werk kan blijven achtervolgen. Een boek blijft op deze manier 'bij je'.

In populaire lectuur is precies dít regelmatig het grootste gemis naar mijn mening: what you see is what you get, in dat geval. Extern conflict drijft het verhaal, geeft er een gevoel van urgentie aan, terwijl filosofisch conflict de échte urgentie en het doel van het boek behelst - als je ervoor kiest om dit in je werk op te nemen, en (nog belangrijker) hier ook succesvol in slaagt. Het mooiste, naar mijn idee, is als je beide soorten van conflict succesvol in je werk kunt incorporeren en op deze manier de lezer zowel in een meeslepend verhaal weet te trekken, áls hem/haar voer tot denken geeft.

De tips voor schrijvers die online te vinden zijn, zijn wel degelijk bouwstenen voor een goed verhaal waar iedere schrijver weet van moet hebben, denk ik. Ken de regels (of geboden, in jouw woorden) voordat je ze breekt! Tenzij je natuurlijk een natuurtalent bent en vanuit de losse pols zó de beste literatuur ooit schrijft. Dat weet ik natuurlijk niet van je. ;)

Er is zgn literatuur die slecht is geschreven en, in de definitie hierboven, geweldig geschreven lectuur. Ik vergelijk het altijd met de sterren van restaurants: je hebt vijfsterrenrestaurants en de snackbar op de hoek, en alles wat ertussen zit.

Zoals @DeMan zegt zijn interne conflicten vaak meer literair. Waarom? Omdsat die raken aan het leven/het mens zijn, een algemene waarde hebben. Externe conflicten zijn meer concreet en meer verhaalspecifiek, denk ik. 

Interessante vraag: in hoeverre is conflict nodig? Ik zou geneigd zijn te stellen dat conflict nodig is om het verhaal boeiend te maken voor de lezer. Dat conflict kan extern zijn (bv. een externe tegenstander) of intern zijn (bv. een psychologisch, karakteriëel of filosofisch conflict), of nog beter een combinatie van beide: om het externe conflict te overwinnen moet het hoofdpersonage eerst zijn intern conflict de baas kunnen. In de film 'Arachnophobia' moet de protagonist eerst zijn angst voor spinnen overwinnen (een soort van catharsis dus), vooraleer het verhaal goed kan aflopen.

Ik heb ooit gelezen dat Hergé in zijn stripverhaal 'De juwelen van Bianca Castafiore' een vertelling wou brengen waarin "niets gebeurde". Toch is hierin ook een extern conflict te vinden, namelijk de diefstal van waardevolle voorwerpen. Kuifje gaat dan op onderzoek naar de dader, en dit simpele gegeven houdt het verhaal aan de gang.

Ik denk dat De Juwelen vol zit met conflicten. Bijvoorbeeld die tussen Castafiore en de pers, de kasteelbewoners en de trappenmaker, de kapitein en Castafiore, de vooroordelen van de Janssens, ...

of zijn dat geen conflicten?

Goed opgemerkt Martijn! Je hebt het verhaal precies nog fris in je geheugen zitten. Bij mij is het al wat weggezonken. Dus een verhaal waarvan de auteur zegt dat er "niets in gebeurt" zit vol met conflicten, om het voor de lezer boeiend te houden.