Hoofdpersonage als slechterik

Supervestandig. Waarom zou je protagonist een braverik moeten zijn?

Boeken waarin een onsympathiek personage de hoofdrol speelt, vind ik intrigerend. Dus ja, ik kan me alleen maar bij Diana aansluiten. Maar ik begrijp je worsteling wel. Want hoe zet je zo'n personage neer zonder dat je uit de bocht schiet? Althans, dat is een beetje mijn eigen ervaring.

Het hangt ervan af wat die slechterik in het verhaal te zoeken heeft. Wat voor verhaal is het? Waar gaat het over? Wat wil je ermee vertellen? Wat is de thematiek? Als je dat weet, kun je kiezen of je de slechterik als hoofdpersonage neerzet of als diens tegenhanger of als bijfiguur.

Ik heb twee alternatieven voor mijn probleem. Ofwel maak ik de persoon die wraak wil nemen op de man het hoofdpersonage. Ofwel wissel ik telkens het perspectief zoals Dan Brown in zijn boeken doet. Het gaat mij om of de lezers zich kunnen inleven in een slechterik.

Ik proef vooral een persoonlijke aversie van de schrijver tegen de moraliteit van de HP. Maar een HP kan prima slecht zijn als hij of zij maar intrigeert. Uitsluitend slecht zoals een Caligula van Gore Duvall kan weerzin wekken. Maar kijk eens naar hitseries op tv zoals Breaking Bad, Dexter en The Game of Thrones. Het is erg modern om van de HP een bedenkelijk personage te maken, het kan helpen als je de situatie of de HP iets sympathieker laat ogen door hem tragisch neer te zetten. De ambitie dwingt hem of haar om zo te handelen(Scarface, Mr en Mrs. Smith) of zijn psychopatische aanleg (the talented mr. ripley), slechte jeugd (Psycho) een bepaald talent van de HP (Dorian Gray) etc. Zolang je de HP menselijk en niet onmenselijk zoals een monster of heilige neerzet, kan een beetje lezer zich vast wel inleven. Als lezer moet je de keuzes en handelswijze van de HP kunnen volgen en begrijpen, je hoeft ze niet goed te keuren. Succes!

Uitsluitend slecht zoals een Caligula van Gore Duvall kan weerzin wekken.

Volgens mij bedoel je Gore Vidal. Ik denk dat die weerzin meer te maken heeft met de explicite aard van de film. Een overkill aan seks en geweld die je fysiek niet terugvindt in Der Untergang. De vraag is dan welke van de twee HP's je beter begrijpt.

Het gaat mij om of de lezers zich kunnen inleven in een slechterik.

Volgens mij is inderdaad de vraag of jij je kunt inleven in een slechterik. Kijk eens om je heen. Je kent vast wel iemand in je directe omgeving (familie, kennissen, werk) die nare karaktertrekjes heeft en daarom niet heel geliefd is. Waarom is diegene zo? Natuurlijk kun je ook films kijken alleen worden de handelingen van die personages juist uitvergroot. Het vileine ligt voor mijn gevoel juist in de nuance en dat komt op het witte doek veel minder goed tot zijn recht.

Ik vind het ook interessant om voor mijn personages een wat onsympathiek figuur te kiezen. Het is een uitdaging, maar het kan veel voldoening geven als het goed uitpakt. Ik koos in mijn laatste verhaal trouwens voor een ik-persoon, omdat ik de psychologie erachter graag wilde laten zien. Volgens de VN Thrillergids was ik er in mijn thriller 'Gezworen vrienden' trouwens goed in geslaagd: 'Hendriks slaagt erin zowel gevoelens van sympathie als van walging voor zijn hoofdpersoon op te roepen. Dat is knap.' Waar neig je zelf naartoe? Uit je vraagstelling maak ik op dat je de 'slechterik' graag de hoofdpersoon wilt maken, maar dat je niet zeker weet of de lezers dit zullen pikken?

Het gaat mij om of de lezers zich kunnen inleven in een slechterik.

Misschien is het niet zozeer inleven in de hoofdpersoon als wel het kunnen meeleven of begaan zijn met het hoofdpersonage. Als er geen eigenschappen zijn waar de lezer zich mee kan identificeren en alles wat de hoofdpersoon doet de lezer tegen de borst stuit, dan is het snel klaar, denk ik. Maar geen enkele slechterik kan volgens mij 24 uur per dag slecht zijn. Zoek een of meerdere tegenhangers van zijn of haar slechte eigenschappen.

Misschien is het niet zozeer inleven in de hoofdpersoon als wel het kunnen meeleven of begaan zijn met het hoofdpersonage. Als er geen eigenschappen zijn waar de lezer zich mee kan identificeren en alles wat de hoofdpersoon doet de lezer tegen de borst stuit, dan is het snel klaar, denk ik. Maar geen enkele slechterik kan volgens mij 24 uur per dag slecht zijn.

Weet je, ik ben het hier helemaal mee eens maar af en toe lees je boeken die alle regeltjes overhoop gooien. Voor mij was dat Disgrace van J.M. Coetzee. De hoofdpersoon is geen slechterik maar wel een heel naar persoon. Sterker nog, als ik aan verhalen denk met 'bad guys' komt altijd die HP bovendrijven. Want hoewel ik vanaf de eerste bladzijde een hekel aan professor David Lurie had (die alleen maar groter werd) bleef ik doorlezen. Niks identificatie, niks meeleven of begaan zijn met...

Met iemand als Humbert Humbert kan ik ook moeilijk meeleven, en toch is Lolita een van mijn lievelingsboeken. Ik vind boeken geschreven vanuit het standpunt van een slechterik doorgaans in ieder geval boeiender dan die vanuit het standpunt van iemand die door en door goed is. Daartussen zit natuurlijk heel veel grijs.

Een slechterik als hoofdpersonage leidt vaak tot hele interessante verhalen. Van mij hoeft een hoofdpersonage niet altijd een braaf persoon te zijn waarmee je jezelf kunt identificeren/inleven. Als een personage slechte dingen doet, dan is het wel belangrijk om uit te werken waarom hij/zij die dingen doet. Als hij het met een goede reden doet, dan kun je wel sympathie voor dat personage krijgen ipv dat je er een hekel aan krijgt. Neem nou Dexter, uit de serie Dexter. Hij is een seriemoordenaar die voor de politie werkt. Hij gebruikt zijn ervaringen voor het analyseren van bloedsporen om moordenaars op te sporen en vermoordt die moordenaars om hen te straffen voor hun daden. Op die manier stoort het je niet dat hij een seriemoordenaar is, omdat hij ermee voorkomt dat er meer slachtoffers vallen.

Hebben jullie ervaring met het volgende: Hp lijkt aanvankelijk goed te zijn, maar op het eind van het verhaal overvalt ons de plottwist: Hp is slecht; hp is de dader, de oorzaak van al het onheil. Ik ben momenteel een verhaal aan het schrijven waarin dit het geval is. Het probleem hierbij is dat je niet alle gedachte van dat personage gaandeweg het boek kunt beschrijven, omdat ze dan de plottwist verraden: Hp doet namelijk het ene (het goede), maar denkt het andere (het slechte). Mijn verhaal heeft twee hoofdpersonages. Ik heb er dan uiteindelijk voor gekozen om de gedachte van mijn tweede hp iets meer te beschrijven. In dat opzicht leg ik vaker de vertelperspectief bij mijn tweede hp, en heb ik het gevoel dat het slechte personage noodgedwongen iets minder hoofdpersonage is.