Afgewezen manuscript bewaren?

In de boekpresentatie die ik deze week heb gepost vertel ik het verhaal uitgebreid, maar samengevat: het Engelse manuscript dat een paar jaar geleden door meerdere uitgevers was afgewezen, heb ik tig keer herschreven, opnieuw ingestuurd, uiteindelijk vertaald en weer ingestuurd. Resultaat: volgend jaar verschijnt het in twee delen bij Zilverspoor. Ik ben het dus helemaal met je eens!

Hallo Odyssela, Ik heb net je boekpresentatie gelezen. Grappig, want zelf heb ik ook een tijdje gedacht om een Engelstalige SF-thriller te schrijver precies om dezelfde reden die jij aankaart. Ik lees veel Engelstalige SF en bovennatuurlijke thrillers omdat het Nederlandse aanbod maar erg klein is, of omdat ik de vertaling niet zo goed vind. Ik heb zelf het idee dat ik Engelstalige boeken beter in me opneem en langer onthoud dan de Nederlandse variant, waarschijnlijk omdat ik alles in mijn hoofd nog moet vertalen. Dat is ook de reden waarom in eerste instantie besloot in het Engels te schrijven. Ik ben begonnen met een opzet in het Nederlands en het daarna te vertalen in het Engels. Dat viel me vies tegen. Hoewel mijn Engels goed is, ondervond ik toch problemen met de spreektaal dus heb ik die poging maar afgebroken. Bovendien begreep ik dat Engelse uitgevers niet echt staan te trappelen om iets te publiceren van auteurs die niet in een Engelstalig gebied wonen, of van wie Engels niet de moedertaal is. Uit jouw verhaal maak ik nu het tegendeel op. Ergens geeft me dat hoop. Aan de andere kant ben ik blij dat Nederlandse uitgevers steeds meer SF vertalen, zij het alleen wanneer Hollywood de filmrechten heeft gekocht.

Hallo HHJT, Kleine kanttekening is dat ik tweetalig ben en mijn manuscript door meerdere native speakers was gecorrigeerd; het Engels was dus geen probleem meer. Maar de afstand heb ik zeker als drempel ervaren, omdat je in Engelstalige landen meestal twee drempels over moet: eerst een agent vinden, en die moet de drempel bij de uitgever voor je over komen. "Even langs gaan" om te overleggen is er niet bij als je in een ander land woont. Om die reden heb ik alleen de uitgevers aangeschreven die in Writers' Market hadden aangegeven dat je ze direct mocht benaderen. Toen dat niets opleverde, heb ik het manuscript op de plank gelegd, mijn zinnen verzet en ben (lang) daarna aan het herschrijven en vertalen geslagen. Die pauze heeft het manuscript echt goed gedaan. Toen ik het na jaren niet inzien weer herlas, was ik nog wel heel enthousiast over het verhaal en de personages, maar voor de rest zag ik vooral dingen die anders moesten om het verhaal beter over te brengen. Ik denk dus zeker dat geduld en herschrijven, herschrijven, herschrijven een werk goed kunnen doen.

Het ligt denk ik helemaal aan jezelf. Als jij zelf denk dat je nog niet klaar bent met het verhaal dan ga je het toch niet weggooien? Sterker nog: misschien ben je dan wel te snel geweest met het opsturen naar een uitgever als je er nog niet klaar mee bent. Los daarvan, die kijken ook echt niet alleen naar de kwaliteit van een verhaal. Dat is een basisvoorwaarde maar voor een uitgever is het natuurlijk vooral zaak dat ze een markt kunnen vinden voor een boek. En die markt is momenteel heel matig: een uitgever kiest liever voor een kwalitatief slechter boek van een bekende auteur of bekende persoon uberhaupt waarvan hij weet dat het toch wel zal verkopen dan de gok te nemen met een debutant. Bovendien, een uitgever is geen uitgever. Daar bedoel ik mee dat je absoluut geen garantie hebt dat je manuscript goed bekeken is of dat ze een goede inschatting gemaakt hebben van de verkoopbaarheid van je werk. Of jij hebt de verkeerde uitgever uitgekozen en je past eenvoudig niet in hun fonds.

Hallo IO, Persoonlijk denk ik dat het nooit echt af is. Een boek is een momentopname. Ik heb ooit eens een boek gelezen waar een voorwoord instond waarin de schrijver uitlegde waarom je dit boek niet moest lezen: het eerste boek dat bij lange na niet zo goed is als het huidige werk. Misschien komt er wel een dag, al duurt het vijftien jaar, dat er wel een boek van je wordt uitgegeven. En dan heb je in je nachtkastje een paar manuscripten liggen die ooit eens zijn afgekeurd omdat ze destijds niet goed bekeken waren of omdat er een foute inschatting was gemaakt. Of omdat je destijds niet bekend was. Maar dat ben je nu wel, want er is een boek van je uitgegeven. Als dat moment is aangebroken kun je die oude manuscripten toch herschrijven?

HHijt, ik gooi nooit manuscripten weg. Er staan heel veel op mijn pc waar ik nooit iets meegedaan heb. Ik zal ze weer eens doorlezen.

De geschiedenis zit vol met auteurs die pas bij hun zoveelste boek werden uitgegeven, waarna hun eerder boeken opeens ook op de markt verschenen. Ik ben niet van de herschrijf als er met herschrijven bedoeld wordt: grote veranderingen aanbrengen in plot of personages. Die ene keer dat ik me door een redacteur gedwongen heb gevoeld om dat te doen, staat me levendig voor de geest. Nooit, maar dan ook nooit meer. Als ik een verhaal klaar vind,is het klaar en goed. Fouten corrigeer ik daarna nog graag, uiteraard. Maar dat vind ik geen herschrijven. Mijn eerste boek is niet uitgeefwaardig en zal dat ook nooit worden. Het ligt, inderdaad. Het ligt omdat ik er met veel plezier aan heb gewerkt en er trots op ben dat het af kwam. Ik heb er veel van geleerd en ga van het standpunt uit dat ik beter de goede dingen eruit kan meenemen naar een volgend boek, dan tijd te verspillen en dit publicabel te maken. Hooguit zou ik het helemaal opnieuw kunnen schrijven, met de kennis die ik nu heb. Maar dat voelt een beetje als verraad, dus blijft het waar het is.

Hallo Anaïd, Het tweede gedeelte begrijp ik. Ik vind het zelfs een heel goed idee om bepaalde facetten uit je eerste maar niet gepubliceerde boek te halen en die te gebruiken voor je volgende verhalen. Het eerste gedeelte heb ik een vraag over. Waarom voer je aanpassingen die een redacteur wilt niet meer uit? Komt dat omdat het verhaal jouw kindje is? Omdat je je gedwongen voelde? Of omdat het verhaal daar slechter van wordt? Ik kan mij voorstellen als een redacteur met een goed idee komt, dat je zoiets aanpast. Het lijkt me dat je daarvan leert.

Ja, dat kan. Ik heb ook van redacteurs geleerd en vooral van zelf redigeren van anderen. Regel 1: blijf van andermans verhalen af, tenzij er fouten in staan. En onder fouten versta ik naast schrijffouten ook logica- of plottechnische fouten. Ik verbeter mijn fouten graag en ben altijd blij als iemand me erop wijst. Nu ja: meestal ben ik wel even kwaad op mij als ik een fout maak. Ik wil geen fouten maken. In dit geval was het een verlegging van perspectief waar ik diep ongelukkig van werd. Geen fout, dus, maar een kwestie van smaak. In mijn onervarenheid nam ik aan dat de redactie het beter wist en was ik bang dat ik de publicatie zou mislopen als ik de aanwijzingen niet zou opvolgen. Stom, echt stom. Zou ik echt nooit meer doen. Door de wijziging veranderde de toon van mijn verhaal. In plaats van een geliefde als middelpunt, werd het een vader. Niet bepaald een man waar je als vrouw innig naar verlangt, als je snapt wat ik bedoel. Veel van geleerd, hoor. Poot stijf houden als auteur is geen zonde.

Beste HHJT, het kan heel goed dat de ene uitgever een verhaal wil publiceren dat een ander volledig zou afkeuren. Of andersom natuurlijk. Alleen al daarom is het verstandig om manuscripten te bewaren. En soms moet een verhaal een tijdje 'rijpen'. Dat zie je pas achteraf, een jaar of nog langer nadat het zogenaamd 'af' was. Dan zie je wat je eventueel kunt verbeteren. Er is vaak een tweede kans voor een manuscript. Dat heeft weinig met romantiek te maken, maar meer met inzicht en groei. Je kunt een manuscript ook een nieuw leven geven door een andere vorm te kiezen: als die poging tot een roman maar niet opschiet, schrap je de helft en maak je er bijvoorbeeld een mini-feuilleton van. Een kinderverhaal kun je soms omwerken tot een kort verhaal voor volwassenen. Andersom kan ook. Onuitgegeven manuscripten zijn een bron waaruit je later nog eens kunt putten. Gewoon bewaren dus, in een map op je pc en voor de veiligheid ook elders.

Er is vaak een tweede kans voor een manuscript. Dat heeft weinig met romantiek te maken, maar meer met inzicht en groei.

In deze draad slaat deze opmerking nergens op terug, dus ik vermoed dat je het over een zin uit mijn boekpresentatie hebt. Mocht dat zo zijn: de versie die de ene uitgever afwees, was dezelfde die de ander deed besluiten niet alleen het manuscript, maar ook het nog niet geschreven tweede deel in te kopen. Soms is het dus wel de romantiek (waarvoor je ook actie, filosofie, humor etc. kunt lezen). Als je het zwaartepunt verschuift, spreekt het verhaal soms een heel andere doelgroep aan.

Anaïd, ik vind je keuze moedig maar de poot stijf houden als beginnend schrijver lijkt me behoorlijk lastig. Ik weet niet wat ik zou doen als iets wat ik geschreven had, gepubliceerd kon worden mits ik nog het één en ander zou aanpassen. De kans is klein dat dat überhaupt gebeurd, dus als de mogelijkheid zich dan toch voordoet... Komt het voorbeeld dat jij aanhaalt in zijn algemeenheid vaker voor? Dat een redacteur handelt vanuit een persoonlijke voorkeur?

Nee hoor, Odyssea, het was een eigen ervaring. Er is soms een tweede kans voor een manuscript, bij een andere uitgever (al dan niet herschreven) of in een totaal andere vorm. Het feit dat er een tweede (of derde of vierde) kans is, past naar mijn idee wel degelijk in dit topic. Die extra kans is een reden om het manuscript te bewaren.

Mijn reactie zag alleen op de geciteerde zin, Vokus. Wat herschrijven betreft sta ik er open in: als een suggestie mij niet tegenstaat, pas ik ook verhaalselementen aan. Overigens is mijn ervaring tot nu toe dat uitgevers hele brede suggesties geven: "liever voor een jongere doelgroep", "graag meer romantiek", "voorleesboek liever als zelfleesboek", "liever minder perspectiefwisselingen". Herschrijven voor een jongere doelgroep en beperken van de perspectiefwisselingen heb ik met het huidige manuscript gedaan; meer romantiek ging mij te ver. Daar ging het verhaal niet over, dat was in mijn verhaal voor erbij. Herschrijven naar een zelfleesboek heb ik met een ander boek gedaan, dat leverde een heel ander boek op, maar uiteindelijk was ik er ook zelf tevredener over.

Maar hoe ga je dan te werk, Odyssela? Want sommige aanpassingen die jij nu als voorbeeld geeft, lijken mij best ingrijpend. Ik neem aan dat je eerst een paar hoofdstukken probeert en dat opstuurt naar de uitgever voordat je het hele verhaal aanpast.

Meestal ga ik met een suggestie aan de gang en maak een coherent nieuw geheel van het manuscript: ik wil eerst zelf uitvogelen of het verhaal als geheel nog wel "klopt" als ik de verandering doorvoer. De leeftijdswijziging heb ik inderdaad eerst in een paar hoofdstukken uitgewerkt om snel te feedback te kunnen krijgen: er zat voor mij namelijk een grens aan hoeveel jonger het kon. De grens verschoof ook steeds als er weer een nieuwe uitgever op het fonds kwam. De eerste wilde ongeveer 14+, toen werd het ongeveer 12+ en uiteindelijk was de vraag of het niet voor 10+ kon (die groep leest kennelijk het meest en is dus een betere markt). Dat laatste kon volgens mij niet, dat heb ik dus ook niet gedaan. Ook de suggesties die er op neerkwamen meer elementen toe te voegen die meisjes leuk vinden, kon ik niet opvolgen. Het boek is namelijk bedoeld voor mijn zoon. Jongens boven de 10 lezen te weinig, in dat segment nemen uitgevers in deze moeilijke tijd liever niet teveel risico. En ik als beginneling ben een risico :)

#12 Ik acht mijzelf een beginner, maar dan eentje die inmiddels weet wat ze wel en niet aanpast. Het ging toen enorm tegen mijn gevoel in en daar had ik naar moeten luisteren. Gepubliceerd worden is hartstikke gaaf, maar ten koste van mijn eigen gevoel zou ik nooit meer doen. Ik ben op die publicatie het minst trots van allemaal, dat zegt toch ook wel wat. Dus ik snap er alles van: heb het ook gedaan. Heb er alleen van geleerd ;-) Of het vaker voorkomt kan ik je niet zeggen. Ik heb het niet meer meegemaakt. Ik denk dat je voelt of de suggestie klopt of niet. En vaak is optie drie er ook nog: jij schrijft iets, de redacteur constateert een manco en doet een suggestie, jij bent het met hem eens maar lost het anders op.

Ik bewaar alles. Nou ja, behalve stukjes van jaaaren geleden die echt te slecht zijn, die zijn uit de schrijfmap gegooid. Maar (al is het maar gedeeltelijk) uitgewerkte verhalen bewaar ik altijd. Zelfs eerste versies uit 2008. Het klopt gewoon niet om dat weg te gooien. En sommige verhalen zijn te slecht om ooit uitgegeven te worden, maar dan kan ik van die verhalen wel heel erg genieten. Eén daarvan heb ik één keer laten drukken tot een boek, mooie omslag ontworpen, en dat geheel staat nu te pronken in mijn boekenkast :) Dat verhaal is gewoon goed zo. @Anaïd, dank je voor die les in niet tegen je gevoel in gaan. Heel verhelderend :)