Plottwists

Een plottwist is sowieso iets discutabels. Waarom moet een plot een twist hebben? Als je de twist eenmaal kent en het verhaal herleest, zakt het vaak als een plumpudding in elkaar. Een goede reden om een plottwist te gebruiken, zeker als die al vaak is gedaan, is als het om een parodie gaat. Darth Vader en Luke staan tegenover elkaar, Darth Vader zegt: "Luke, I am your mother." Maar dan beter.

En toch zijn er ook ontzettend goede. Zoals die in Fight Club. Die zie je niet aankomen en zelfs daarna is het nog leuk om het verhaal te zien, op zoek naar de kleine hints. Sixth Sense, nog zo eentje. Maar je hebt gelijk. De twist is iets dat je maar 1 keer uit kunt halen en de meeste verhalen storten direct daarna in. Zeker als het de twists zijn die het hele verhaal nutteloos maken (het was allemaal maar een droom!!!!!). En jouw voorbeeld... Tsja ;) Het is natuurlijk niet de enige reden.

Als je de twist eenmaal kent en het verhaal herleest, zakt het vaak als een plumpudding in elkaar.

Kan toch ook in omgekeerde richting werken? Wanneer bepaalde dingen je bij een eerste lezing nogal bizar lijken, zich na de plottwist in een compleet ander daglicht plaatsen. Dan nog eens herlezen om te zien hoe de vork nu écht aan de steel zat, kan mijn inziens dan een mooie meerwaarde vormen. Moet je er enkel voor zorgen dat het geen 'deus ex machine' betreft.

Rudez, Mijns inziens zijn plottwists een zwaktebod. Een goed verhaal heeft het niet nodig, neem 'Onbepaald door het lot' van Imre Kertész (zie elders: http://www.schrijvenonline.org/blog/imre-kertesz-…) Kertész is een nobelprijswinnaar literatuur, in zijn werk geen plots, laat staan 'plottwists'. Wat luchtiger: 'Laughter in the dark' van V Nabokov (vertaald als: Een lach in het donker) Nabokov geeft in de eerste alinea de plot weg en vervolgt daarna in alinea twee met: 'Dat is het hele verhaal en we zouden het er verder bij hebben kunnen laten, als aan het vertellen ervan geen profijt en plezier verbonden was; ... '(vertaling: Peter Bergsma)

Dus jij zegt dat het verhaal van Fight Club bijvoorbeeld zwak is? Of The Usual Suspects? Kun je dat verder onderbouwen? Want ik wil er een heel eind in mee gaan dat het vaak een zwaktebod is. Maar als het goed is gedaan, kan het juist een fantastische knal geven aan het einde van het verhaal.

Sixth Sense en The Usual Suspects zijn steengoede verhalen die naar de plottwist toewerken. In deze gevallen geldt: zonder plottwist geen verhaal. Ieder ander verhaal dat erna komt en dezelfde plottwist gebruikt, valt door de mand. En dan zijn er natuurlijk ook plottwists die eraan zijn geplakt om van het verhaal nog iets te maken (het zwaktebod).

Leuk topic Rudez! Ik denk niet dat een twist per se een zwaktebod is. Een twist bedenken om een slap verhaal op te peppen, is natuurlijk wel een zwaktebod. Maar dat geldt dan ook voor onnodig drama toevoegen, een extra verhaallijn, geweld, vloeken ... Het lijkt me vreselijk als een schrijver zo inspiratieloos is dat hij er een twist bij moet zoeken aan de hand van een lijstje. Bij een kort verhaal is een (goede) twist juist dat wat blijft hangen, denk ik. Om een eerder bedachte twist heen, een verhaal schrijven doe ik nooit. Ik heb wel regelmatig dat ik een kort verhaal schrijf en al schrijvend naar het einde ineens een twist aan een twist bedenk. Heerlijk vind ik dat.

Rudez, (Ik ga er vanuit dat je vragen in #5 betrekking hebben op mijn reactie in #4)

Dus jij zegt dat het verhaal van Fight Club bijvoorbeeld zwak is? Of The Usual Suspects? Kun je dat verder onderbouwen? Want ik wil er een heel eind in mee gaan dat het vaak een zwaktebod is. Maar als het goed is gedaan, kan het juist een fantastische knal geven aan het einde van het verhaal.

Die verhalen - Fight club enz. zijn niet zwak, maar ze werken slechts één keer omdat ze afhankelijk zijn van hun twist. Eenmaal gezien/gelezen, over en uit. Een verhaal/roman/film zonder plot dan wel twist, kun je blijven lezen/zien. Een voorbeeld uit de Nederlandse literatuur: De Anton Wachter-cyclus van Simon Vestdijk (geschreven tussen 1934 - 1960). Hij schreef deel 3 als eerste in 1934, vervolgens deel 1 in 1939, deel 2 in 1948 en deel 4 in 1949. enz. Je kunt al die romans in willekeurige volgorde lezen, het maakt niet uit. Er zijn geen plots of twists, alleen personages, thema's en motieven. Of een echt klassiek voorbeeld: Homerus schreef 2500 geleden het epos 'Odyssee' dat verhaal begint zo'n beetje halverwege (in medias res) maar als je het van achter naar voor leest, is het net zo boeiend, kortom niks plot, laat staan een twist. :)

Je kunt een situatie geleidelijk vertellen, de wending kunt uitsmeren over het verhaal, of diezelfde wending samenballen in een twist. Hoe vertel je het? Daar staat of valt het verhaal mee, denk ik.

Of heb je een totaal andere twist in jouw boek zitten?

Er is altijd een plot. Elk mens is een plot. Elke interactie is een twist. Behalve een innerlijk plot van één mens en de twist daarin, is er ook interactie met een ander mens, dier of ding. Het leven zelf is een plot met twisten. Er bestaat niets zonder plot, twist of plottwist.

Voor wat betreft de plumpudding: er zijn maar weinig schrijvers die zo goed kunnen schrijven dat een verhaal boeiend blijft nadat je het al eenmaal hebt geschreven. En de verhalen zonder plot: die bestaan niet. Dat is zoiets als een geschreven verhaal zonder woorden. Er zijn complexe plots, of moeilijk te vinden plots, maar afwezig is de plot nooit. Maak niet de fout om "plot" met "ontknoping" te vertalen. NB: "weggeven" is geen Nederlands als je "verklappen" bedoelt, maar een lelijk anglicisme.

Onder een plottwist wordt gewoonlijk verstaan dat het verhaal op één punt een geheel andere wending neemt, die de lezer niet had kunnen zien aankomen. Door de "twist" komt de tekst ervoor in een compleet ander daglicht te staan. In een verhaal zonder twist zijn wel "keerpunten", punten waarop het verhaal niet meer terug kan naar de beginsituatie. Maar dat is niet wat onder een twist wordt verstaan.

De twist is inderdaad iets dat je hele perspectief op het verhaal verandert, in één klap, totaal onverwacht. Zoals de "het-was-allemaal-een-droom"-twist, die het eerder vertelde nutteloos kan maken. Of de goodguy die stiekem badguy blijkt te zijn, waardoor je een verhaal lang karakterontwikkeling overboord kunt gooien, aangezien dezelfde persoon nu een ander personage vertegenwoordigt. Ik denk inderdaad dat we plottwist van keerpunt moeten gaan scheiden. Een point of no return is er vaak, maar dat is niet hetzelfde als het hele verhaal in één klap ondersteboven gooien.

'De bedrieger bedrogen' is een twist, die ik laatst gebruikte voor een wedstrijdbijdrage. Het verhaal won. In mijn een-na-laatste versie eindigde het verhaal met nóg een twist, de bedrieger bedroog de bedrieger alsnog. Die heb ik, met pijn in het hart, geschrapt. Het was net één twist teveel, besloot ik.

Dat laatste lijkt me een wijze beslissing. Je verhaal moet natuurlijk geen puzzelopdracht worden. Als je met een 'bedrogen-bedrieger-verhaal' een wedstrijd wint, moet het wel een goed verhaal geweest zijn, want die twist is denk ik een van de meestgebruikte. Vaak voel je de 'verrassende ontknoping' halverwege al op je klompen aankomen. Dat is natuurlijk dodelijk voor een dergelijk verhaal.

Ik heb The Sixt Sense juist twee keer bekeken: om te kijken of er ergens aanwijzingen in de film zaten die niet klopten, maar die film zat erg goed in elkaar. The Fight Club vond ik vreselijk, het thema sprak mij gewoon niet aan en toen de aap uit de mouw kwam, had ik niet de behoefte om na te gaan of ik het had kunnen weten, maar dat zal best wel. Mijns inziens draait het daarom: geeft de auteur voldoende aanwijzingen gedurende het verhaal zodat de lezer had kunnen weten dat er iets of iemand anders is dan hij zich voordoet. Als deze aanwijzingen er zijn en alles klopt en toch is de wending verrassend, geniet ik daar enorm van. Zijn ze er niet, voel ik mij belogen.

Ik denk niet dat de opbouw naar de plottwist het probleem is. De meeste schrijvers krijgen dat wel aardig voor elkaar. Het punt is meer dat wanneer de plottwist (en het pad erheen) het enige is dat het verhaal draagt, dat het niet meer interessant is het nog een keer te lezen. Wat dus m.i. inhoud dat je zowel voor en na de plottwist je lezer meer moet bieden, bijvoorbeeld een schrijfstijl die tot herlezen uitnodigt, interessante personages, humor, diepgang (filosofie, intertekstualiteit, boeiend thema, spel met het leit-motiv en dergelijke). Dat zijn echter zaken die ik over het algemeen niet tegenkom in verhalen met een plottwist, en bij moderne Nederlandse verhalen met een plottwist al helemaal niet. Daarmee wordt een plottwist zoiets als het uitwerken van een grap. Ken je de grap en heb je gelachen, dan is het daarna meestal niet meer leuk. "Die ken ik al". Dat gaat vooral op bij flauwe grappen. Misschien moet je ook van flauwe plottwists spreken. Haal de grap of de plottwist weg en er blijft niets over van het verhaal: geen boeiend verhaal, vlakke personages, geen bovengemiddelde schrijfstijl.

Dat is precies wat ik bedoelde toen ik in post 15 opmerkte dat Mirandala's verhaal wel goed geweest moest zijn. Je wint geen (echte) wedstrijd als het bijzondere van je verhaal enkel en alleen in een spits gevonden twist zit. Daarvoor moet je allereerst kunnen schrijven.

Over het verhaal van Mirandala kan ik niet oordelen, want dat heb ik niet gelezen. Ik ken echter talloze "plottwist" verhalen die wel wedstrijden hebben gewonnen (veel juryleden lezen een verhaal geen tweede keer). Zelf heb ik een keer lager gescoord in een wedstrijd omdat een plottwist ontbrak, wat natuurlijk onzin is. Een "had ik ik aan zien komen" paste eigenlijk prima bij het thema van het verhaal...

Hay, Schli, (Nu plaats ik op SO geen links naar eigen werk, maar aangezien het ging over een microwedstrijd van Schrijven Online, kan een linkje naar de nieuwspagina misschien wel door de vingers gezien?) http://schrijvenonline.org/nieuws/winnaar-schrijf… Als het maximum woordental zo laag is, denk ik dat de twist aan het eind het beste uitkomt. Zonder twist zou het verhaal te braaf geweest en had het alleen op de grap met het woord preputium geleund, denk ik. En de dubbele twist, teveel? On-topic: zou de plaats van een twist zo belangrijk zijn als ik denk? Bijvoorbeeld een plotse wending halverwege?

interessant topic heb er verder niks aan toe te voegen

@Mirandala en belangstellenden: Zoals ik zei: plottwistverhalen winnen ook wedstrijden als ze verder weinig om het lijf hebben. In het korte verhaal zie ik twee plottwists: 1) de onthulling dat de instemming (dat is het woord dat in Delft wordt gebruikt voor wat kijkdag wordt genoemd, ik ben vergeten hoe het in andere steden heet, maar kijkdag komt me niet bekend voor) is gebaseerd op een codewoord in plaats van iets normaals en 2) de onthulling dat dit geheim geen geheim is en de hoofdpersoon maatregelen heeft genomen. Ja, het is een heel kort verhaal. Maar een plottwist lijkt eerder een noodgreep te zijn. Nu ik het verhaal ken, heeft het geen zin het nog een keer te lezen. Er zit gewoon veel te weinig in. Zelf zou ik denk ik voor een open eind hebben gekozen. Afgezien van de dubbele plottwist vind ik de gekozen plot zeer ongeloofwaardig.

schlimazlnik: Bedankt! Je feedback vind ik fijn. -Het woord Kijkdag - hoorde bij een van de twee bij de wedstrijd verplichte dialoogzinnen. Het was zeker een uitdaging om die twee zinnen integraal te verwerken. -Ja, de plot is ongeloofwaardig. Ik hou ervan het ongeloofwaardige geloofwaardig te maken. -Een afgerond verhaal vreet woorden, dan geeft een open einde inderdaad wat ruimte. Ik rond eigenlijk altijd min of meer wel af en heb nooit bewust geprobeerd naar een open einde toe te werken. Dat ga ik eens proberen. Vind jij dat een kort of (zeer kort, zeg 500w) verhaal beter af is met een open einde? Beslis jij van tevoren dat er in je nog te schrijven verhaal een twist komt, en/of bijvoorbeeld een open einde?

Vind jij dat een kort of (zeer kort, zeg 500w) verhaal beter af is met een open einde?

Dat kun je niet zo zeggen. Elk verhaal vraagt om een eigen einde. Bij een verhaal van 500 woorden is het handig om dingen die niet uitgelegd hoeven worden in het open einde te zetten, want dat spaart woorden. Aan de andere kant kan een volledig einde juist het einde zijn dat het verhaal afmaakt.

Beslis jij van tevoren dat er in je nog te schrijven verhaal een twist komt, en/of bijvoorbeeld een open einde?

Ja, meestal wel. Maar dat komt omdat ik daarmee begin, met de omslag of het einde.

Vooral dat laatste vind ik erg interessant, omdat ik dat zelf niet kan. Een twist (of wending) komt bij mij ineens op, en lang niet altijd. Ik weet ook niet van tevoren hoe het verhaal gaat eindigen. Ik heb alleen een idee of een personage in een situatie, wanneer ik begin. Dat maakt het moeilijk om een langer verhaal te schrijven en die probeer ik daarom nu scène voor scène uit te werken. Dat helpt. Plan je dat einde of die omslag bewust vooruit en zowel bij korte verhalen als bij een roman?

Interessante ontwikkeling hier. Volgens mij heeft dat te maken met hoe je brein werkt, top-down of bottom-up. Ik kan het weer niet zoals jij dat doet, Mirandala. Ik moet een verhaal helemaal 'zien' en dan is het schrijven gewoon een kwestie van doen. Maar als ik het verhaal nog niet helemaal zie, dus hp, premisse, dramatisch doel, huppeldepup, dan kan ik gewoon niet beginnen. Niet! Dat kan mij behoorlijk frustreren, want ik krijg flarden inspiratie, en ik weet dat er een goed verhaal in zit, of een gedicht, maar het is nog niet helemaal geland. Ik weet ook niet of er technieken bestaan die behulpzaam zouden kunnen zijn. Zelf zoek ik dan heel veel 'input', via internet, boeken lezen, de natuur in, ontmoetingen met mensen. En op het meest onverwachte moment is het gedicht of het verhaal er in zijn volle omvang, en dan moet ik acuut papier hebben of moet de laptop aan, want het is ook zo weer weg. Ik weet het, dan nu weer :ontopic:

Hilde, het is een topictwist ;) Dit is echt heel leerzaam, te lezen hoe anderen werken. In zoverre on-topic, dat een twist bewust bedenken of zelfs een al bestaande kiezen aan de hand van een lijstje - een voor mij nieuwe invalshoek is, en vast niet alleen voor mij. Wat ik doe, is vanaf dat idee of personage beginnen en letterlijk bedenken terwijl ik schrijf. Zin voor zin het verhaal vormen, ook een omslag, nieuwe personages, etc. Ik kan dan niet ophouden ( wat erg vervelend is als ik vroeg op moet) dan ben ik 'klaar', en ik ben er dan zelf echt van overtuigd dat dit het is, beter wordt het niet. Als ik dan de volgende dag het bestand open, ga ik schaven en dan zie ik alle losse eindjes, overbodige stukjes, fouten. Ik versterk het thema, zoek synoniemen voor woorden, en schrap zeker 25 procent van het woordental. Dat is vaak het moment dat ik ineens een twist te pakken heb. En dat is echt een aha/hoera moment. Die schrijf ik er in. Daarna zet ik in het verhaal alle neuzen dezelfde kant op, kleine dingen die hinten naar die aankomende twist of wending. Ik denk, dat dat aha-moment de voornaamste reden is dat ik schrijf. En misschien is het niet per se die twist of wending, maar inspiratie of verhaal-drive. Hoe dan ook, ik hou van twists.