Wat is er toch met fantasy?

*kuch* Ook Natalie Koch doet het zonder pseudoniem. En tussendoor: als je fantasy schrijft, klik dan eens op de Woordenwoud link in mijn handtekening, daar zitten je lotgenoten.

Ik zou niemand aanraden om fantasy te gaan schrijven. Het lijkt mij een markt die enorm verzadigd is. Aan de andere kant, als je extreem veel schrijftalent hebt, en je denkt dat je er iets aan toe zou kunnen voegen, doe het dan vooral. Mijn voorkeur gaat er niet naar uit. Ik ben die elfjes en draakjesverhalen wel beu. De reden dat ze zo in trek zijn is puur mode. Nu Harry potter afgelopen is en de lord of the rings series ook zal het wel iets minder worden (hoop ik). Ik snap trouwens ook niet waarom er altijd een fantasiewereld moet worden gecreëerd. Ik snap niet waarom er niet wordt geëxperimenteerd met logica en onlogica, met werkelijkheid en fictie. En dan krijg je zoiets als absurdisme, wat ik persoonlijk veel interessanter vindt en leuker (maar ieder zijn smaak). Toegegeven, absurdisme is een genre dat totaal uit de mode is, maar je zou het ook kunnen zien als een onontgonnen gebied.

Ik snap trouwens ook niet waarom er altijd een fantasiewereld moet worden gecreëerd.

Omdat mensen graag een gevoel van verwondering willen ervaren. Ze willen wonderbaarlijke reizen maken. Juist in een wereld waarin iedere millimeter land in kaart is gebracht, willen mensen zich ontdekkingsreiziger voelen. Behalve dat, is Fantasy een manier om grote menselijke thema's te personifiëren: in plaats van een gevecht tegen een onzichtbaar gevoel van dreiging, waar wij allemaal dagelijks mee te maken hebben (economische crisis, gevoel van onveiligheid op straat) is er een duidelijk omschreven dreiging, zoals de spreekwoordelijke draak. En weer andere schrijvers willen simpelweg experimenteren met hoe beschavingen er uit zien onder hele andere wetten en regels. Ik snap dus best het verlangen om Fantasy en SF te schrijven en te lezen. Het is echter ook de grootste beginnersfout die je kunt maken, maar dat is een ander topic.

Ik snap trouwens ook niet waarom er altijd een fantasiewereld moet worden gecreëerd.

Omdat mensen graag een gevoel van verwondering willen ervaren.

Dit is allemaal niet fantasy eigen, dat kun je ook met andere genres. Het is gewoon pure mode, niet meer niet minder. Werden er voor HP en Lord of the rings zoveel fantasyboeken geschreven? Viel wel mee. Het is ook mode geworden omdat er op gebied van special effects bij films (maar ook games) tegenwoordig veel meer mogelijk is dan bijvoorbeeld in de jaren 90. Dus deze boeken kunnen nu ook verfilmd worden. Wat mij betreft is het uitgekauwd met al die rare dwergen en heksen, maar goed, de fanbase is zó enorm groot dat er altijd nog een schrijver bij kan.

Leeeees nou toch eens Bavarois. Lees de bieb leeg. Fantasy begint niet met een draak en eindigt niet met een heks, er is zoveel meer. En als je dan toch een boek in handen hebt, kijk eens naar de datum van de eerste druk. Lang voor de wereld meneer Potter leerde kennen las ik zes biebplanken leeg met fantasy en science fiction. Er stond plenty-zat en toch nooit genoeg :) .

Nou, dan zal ik er wel te weinig verstand van hebben. Maar elke keer als ik een fantasyverhaal opensla zit er of er een rare dwerg in, of een draak of een heks. Dit genre boeit mij totaal niet. Laten we het bij een smaakverschil houden.

Werden er voor HP en Lord of the rings zoveel fantasyboeken geschreven? Viel wel mee.

Damn, waar moet ik beginnen? In de eerste plaats stamt Lord of the Rings uit 1937, het jaar dat The Hobbit verscheen (toen al onderdeel van een grotere Ring saga, maar die saga lag nog in het bureau van Tolkien), en stamt de eerste Potter uit 1997. Behalve dat er al machtig veel Fantasy voor Lord of the Rings is geschreven (De Conan reeks, om maar een heel bekende te noemen, en de massa's pulp fictie uit de jaren dertig) is er tussen 1937 en 1997 een gigantische hoeveelheid genre fictie geproduceerd. Van de Dragon Lance boeken tot het verzamelde werk van George R. R. Martin. Van Stephen King tot Tad Williams. En wat te denken van films? Star Wars bijvoorbeeld (wie dat SF noemt moet echt terug naar school ;) ) of the Dark Crystal. Tron. Nighthawk. Dragonheart. Dragonslayer. Narnia (de tekenfilm) en talloze TALLOZE anderen... Man oh man, als je denkt dat Fantasy begint en eindigt met Tolkien en Rowling, dan heb je het zo ontzettend fout!

@ Chris: Natalie Koch is dan geen pseudoniem, je kunt niet bepaald zeggen dat het een oerhollandse naam is. Ze lift wel lekker mee met de huidige populariteit van Hennen en Heitz, wat dat betreft (en Funke en Peinkofer). @ bavarois: Wat de boer niet kent dat vreet ie niet. Fantasy is de moderne variant van legenden, sprookjes en mythen, in allerlei gedaanten (sciencefiction en horror vallen meestal ook onder fantasy, in de bibliotheek staan ze in dezelfde rekken). Zolang de mensheid verbeeldingskracht heeft zal het genre blijven bestaan. En zolang mensen verhalen willen horen, zal de markt onverzadigd blijven. Als ik kijk naar de schrijfwedstrijden in het genre, dan valt me altijd op dat er zóveel schrijvers toch iets nieuws weten te verzinnen binnen de kaders van het genre (of op de rand ervan). En dan heb ik het nog niet eens over met genre literatuur met sterke fantastische elementen. Fantasy, of de verbeeldingsliteratuur in het algemeen, heeft de naam slechte literaire kwaliteit te bieden, maar de grootste criticasters zijn het er meestal wel mee eens dat schrijvers van het genre veel beter zijn in het vertellen van een verhaal dan literaire schrijvers. Vóór de films van Harry Potter en Lord of the Rings werden er al massa's fantasyverhalen geschreven. In het buitenland en in Nederland. En die waren nog razend populair ook (de populariteit buiten de fanbase neemt al zeker 5 jaar ernstig af, wat sommigen ook vanuit economische omstandigheden verklaren).

Vóór de films van Harry Potter en Lord of the Rings werden er al massa's fantasyverhalen geschreven. In het buitenland en in Nederland. En die waren nog razend populair ook (de populariteit buiten de fanbase neemt al zeker 5 jaar ernstig af, wat sommigen ook vanuit economische omstandigheden verklaren).

Wie zeggen dat dan? Citation needed ;) De verkoop van boeken als geheel loopt ondanks de recessie nog prima. Dat SF en Fantasy in Nederland minder populair is, kan ook simpelweg een modegril zijn. Dit gebeurt vaker met genres. Het Wild West verhaal was ooit het populairste genre in de Amerikaanse fictie markt, maar is nu op sterven na dood. Tien jaar geleden was de 'techno thriller' van Clancy en consorten populair. De mode van dit moment is de 'literaire' thriller. Tijdgeest bepaalt de smaak van 'de lezer' enorm. Paranoide SF (over buitenaardse invasies) had zijn hoogtepunt tijdens de Koude Oorlog. Een paar jaar geleden ontstond een hausse aan milieuramp-gerelateerde apocalyptische fictie.

Vóór de films van Harry Potter en Lord of the Rings werden er al massa's fantasyverhalen geschreven. In het buitenland en in Nederland. En die waren nog razend populair ook (de populariteit buiten de fanbase neemt al zeker 5 jaar ernstig af, wat sommigen ook vanuit economische omstandigheden verklaren).

Wie zeggen dat dan? Citation needed ;)

Wat? Dat de belangstelling afneemt? Of dat economische omstandigheden samenhangen met de genres die de mensen graag zien of lezen?

Vóór de films van Harry Potter en Lord of the Rings werden er al massa's fantasyverhalen geschreven. In het buitenland en in Nederland. En die waren nog razend populair ook (de populariteit buiten de fanbase neemt al zeker 5 jaar ernstig af, wat sommigen ook vanuit economische omstandigheden verklaren).

Wie zeggen dat dan? Citation needed ;)

Wat? Dat de belangstelling afneemt? Of dat economische omstandigheden samenhangen met de genres die de mensen graag zien of lezen?

Wie zegt dat de populariteit buiten de fan base afneemt door de economische omstandigheden?

Er zijn onderzoeken gedaan naar het soort verhalen dat "de mensen" lezen in samenhang met de economische omstandigheden (werkloosheid) in de hele maatschappij. De echte fanbase zal zich daardoor niet laten beïnvloeden, maar de gewone lezer wel. Ongeveer naar het model "als het slecht gaat met de economie willen we wegdromen in de veiligheid van een fantasywereld". Heeft jaren geleden iets over in de Trouw gestaan als ik het me goed herinner. Wat niet wil zeggen dat dat de enige reden is voor toe- of afname van het aantal fans.

Boeken worden meer verkocht dan ooit. In de VS bijvoorbeeld zijn er dit jaar nóg meer boeken verkocht dan vorig jaar geloof ik. Nee, de recessie lijkt voorbij te gaan aan het boek. Ik vind dat niet zo verwonderlijk. films en muziek downloaden de mensen tegenwoordig via internet. Vroeger kocht je een cd van 20 euro. Dat geld gaat nu naar boeken.

Boeken worden meer verkocht dan ooit. In de VS bijvoorbeeld zijn er dit jaar nóg meer boeken verkocht dan vorig jaar geloof ik. Nee, de recessie lijkt voorbij te gaan aan het boek.

Daar gaat het niet over. Het gaat erom wat voor boeken dat het zijn die verkocht worden, niet de totale aantallen. Dus wat de inhoud is, die om het makkelijk te maken meer op genre wordt omgeslagen.

Er zijn onderzoeken gedaan naar het soort verhalen dat "de mensen" lezen in samenhang met de economische omstandigheden (werkloosheid) in de hele maatschappij. De echte fanbase zal zich daardoor niet laten beïnvloeden, maar de gewone lezer wel. Ongeveer naar het model "als het slecht gaat met de economie willen we wegdromen in de veiligheid van een fantasywereld". Heeft jaren geleden iets over in de Trouw gestaan als ik het me goed herinner. Wat niet wil zeggen dat dat de enige reden is voor toe- of afname van het aantal fans.

Nee, wat jij zei was dat de interesse in Fantasy buiten de fanbase enorm afnam en dat dit volgens 'sommigen' te maken had met de economische ontwikkeling. Wat je nu zegt is het tegenovergestelde, namelijk dat mensen meer fantasy gaan lezen als het economisch slechter gaat. Dat is blijkbaar niet het geval want de interesse neemt toch af?

Boeken worden meer verkocht dan ooit. In de VS bijvoorbeeld zijn er dit jaar nóg meer boeken verkocht dan vorig jaar geloof ik. Nee, de recessie lijkt voorbij te gaan aan het boek. Ik vind dat niet zo verwonderlijk. films en muziek downloaden de mensen tegenwoordig via internet. Vroeger kocht je een cd van 20 euro. Dat geld gaat nu naar boeken.

Volgens mij is het eerder zo dat mensen tegenwoordig nu eenmaal veel meer lezen dan vroeger. Dit in tegenstelling tot die cultuurpessimisten die met afschuw wijzen naar videogames en tv ;) Feit is dat meer mensen meer boeken lezen in deze tijd dan in welke periode dan ook.

Nee, wat jij zei was dat de interesse in Fantasy buiten de fanbase enorm afnam en dat dit volgens 'sommigen' te maken had met de economische ontwikkeling. Wat je nu zegt is het tegenovergestelde, namelijk dat mensen meer fantasy gaan lezen als het economisch slechter gaat.

Nee, je leest niet wat er staat: ik constateer dat de interesse buiten de fanbase sinds een paar jaar terug is afgenomen. En ik geef aan dat er onderzoeken zijn als "mensen lezen meer fantasy als het slecht gaat met de economie". Ergo: sinds de grote werkloosheidsgolf van 2003-2004 (wat de nasleep van de internetbubble was) gaat het beter met de economie en is men minder in fantasy geïnteresseerd (en bijvoorbeeld meer in de realistischer thrillers). Ik neem aan dat je weet dat de economische conjunctuur in golfbewegingen gaat en dat de gevolgen meestal wat later zijn te zien, waardoor die golfbeweging later komt (en de onderzoeken komen daarna weer, dus we lopen altijd achter op de werkelijkheid). En in sommige gevallen kan het effect van een dal pas zichtbaar worden als de economie al aan zijn volgende dal is begonnen. Je ziet fantasy ook weer wat aantrekken, vermoedelijk als gevolg van de bankendomino.

Naar aanleiding van de opening van een ander onderwerp over hetzelfde, nog een aanvulling: Nederlandstalige fantasy wordt m.i. meer geschreven dan gelezen. Zo zal dit jaar het Nederlandse fantasy-tijdschrift Pure Fantasy voor het laatst verschijnen. De oorzaak is het geringe aantal abonnees (en losse verkopen op beurzen), waardoor de uitgever niet uit de kosten kan komen. Voor korte verhalen is er dus geen echte markt meer. Alleen bij Zilverspoor en Books of Fantasy worden regelmatig Nederlandstalige genreauteurs uitgegeven. En sinds mijn vorige bijdrage is ook Sophie Lucas gedebuteerd.

Ik wil gerust geloven dat er enkele Nederlandstalige auteurs bekendheid verwerven met fantasy. Dat lijkt me ook logisch, als je ziet hoe populair het genre is. Ik vraag me gewoon af waarom er geen enkele van die auteurs een grotere bekendheid geniet. Het lijkt me gewoon enorm onlogisch. In Vlaanderen bv, zijn er een heel aantal hedendaagse auteurs die iedereen kent. Maar die auteurs beperken zich tot een paar genres: thrillers en meer algemene romans, vaak over familierelaties enz. Ik kan meteen een handvol auteurs opnoemen die zowat door iedereen van mijn kennissen gelezen zijn (daarbij negeer ik even de kennissen die echt nooit een boek lezen). Dimitri Verhulst, Herman Brusselmans, Tom Lannoye... Hun boeken worden verfilmd, er worden series over gemaakt, iedereen heeft er toch minstens al eens over gehoord. Ze behoren tot de algemene cultuur. Hetzelfde geldt in verschillende mate voor buitenlandse fantasy, vooral dan Harry Potter en Tolkien, maar zeker ook meer recente fenomenen als Twilight, Hunger Games en de boeken van George Martin. En nog veel meer. Dus, kort samengevat: - Nederlandstalige auteurs kunnen tot de populaire cultuur gaan behoren. - Fantasy auteurs kunnen tot de populaire cultuur gaan behoren, vaak zelfs gemakkelijker dan andere genres. Waarom behoort er dan nog geen enkele Nederlandstalige fantasy auteur tot de algemene cultuur? Ik heb heel dit onderwerp gelezen en nog steeds vind ik het onvoorstelbaar. Daar moet toch geld uit te slaan zijn voor grote uitgeverijen?

Vertalen is volgens mij altijd goedkoper dan nieuw laten schrijven, dus ik denk dat het voor veel uitgevers rendabeler is op deze manier. Verhulst, Brusselmans en Lanoye scoren voor een gedeelte ook omdat ze zo lekker Vlaams zijn, veel fantasyboeken doen hun best een universele/nieuwe wereld te scheppen. Hierop voortbordurend vraag me af of er ruimte is op de markt voor 'fantasy tussen de tulpen'. Een fantasyroman die heel duidelijk gesitueerd is in Nederland/Vlaanderen. Dat bieden die buitenlandse schrijvers niet. Maar ja, misschien zit er ook niemand op te wachten.

Daar moet toch geld uit te slaan zijn voor grote uitgeverijen?

Het debuut van Sophie Lucas (uitgeverij De Boekerij, geen kleintje) ligt niet bij alle winkels op de schappen. Sommige boekenwinkels willen het niet, omdat Nederlandse fantasy niet verkoopt. Bijvoorbeeld bij Elf Fantasy kom je vaak opmerkingen tegen dat er niet in het Nederlands wordt gelezen. Of niet van Nederlandse auteurs (vandaar die Engelse pseudoniemen, maar het werkt niet echt). De liefhebbers van The Hunger Games bijvoorbeeld, hebben op internationale platformen al lang over die boeken gehoord voor ze hier worden gepubliceerd. Maar niet over de Nederlandse boeken. Die hebben het veel moeilijker met promotie. En als de lezers het niet willen kopen, dan willen de boekhandelaren het niet, en zal het niet zo snel worden uitgegeven. In ieder geval niet in grote oplages met grote promotiecampagnes.

En als de lezers het niet willen kopen, dan willen de boekhandelaren het niet, en zal het niet zo snel worden uitgegeven. In ieder geval niet in grote oplages met grote promotiecampagnes.

Klopt, maar wat is daar oorzaak en wat gevolg? Ik lees zelf ook geen Engelse fantasy in vertaling. Maar als ik in de mainstream media reclame of een recensie zou zien voor "het eerste grote Nederlandstalige fantasy-epos" of "de Nederlandse Tolkien", zou mijn interesse wel gewekt zijn. Het lijkt me wat een vicieuze cirkel. Een Nederlandstalig fantasywerk is nog nooit voluit gepromoot. Dus ook nog nooit voluit verkocht. Dus nemen uitgeverijen het risico niet. Als er ooit eens één auteur écht kon doorbreken, zou het er misschien heel anders uitzien.

Ik vond dat WJ Maryson daar met zijn reeksen toch flink op weg was. Verkoopcijfers ken ik niet, maar hij heeft meerdere series gepubliceerd (bij Mynx). Er is binnenkort een bijeenkomst van belanghebbenden waarin dit soort dingen mogelijk aan de orde komen. Ik ben benieuwd, want Maryson heeft er 6 jaar mee lopen leuren maar uiteindelijk ook niets van de grond gekregen.

Brusselmans slaagt er ook niet meer in om nog echt te verkopen. Als de topverkopende boeken kookboeken zijn, dat wil ook wel iets zeggen.

Brusselmans slaagt er ook niet meer in om nog echt te verkopen. Als de topverkopende boeken kookboeken zijn, dat wil ook wel iets zeggen.

Zijn verkoopcijfers ken ik niet, maar hij komt wel in de media om zijn nieuw boek voor te stellen. Ik kijk amper televisie en toch heb ik hem onlangs in twee verschillende programma's gezien. Een fantasy auteur zie ik nog niet in Reyers Laat zitten...

Ik zie verkoopscijfers toch als een betere graadmeter dan mediageilheid ... Al zal het laatste wel goed zijn voor het eerste, als je als schrijver alleen succes kunt hebben als je op TV komt, dan hoeft het voor mij ook niet. Heb overigens JK Rowling nog nooit in een talkshow zien opdraven ...

Daar heb je wel gelijk in, je moet zeker geen talkshows doen. Maar je hebt toch wel een zeker vorm van mainstream mediabelangstelling nodig om door te breken, lijkt me. Nu, de meeste Engelstalige fantasy wordt pas echt groot wanneer de filmindustrie er zich mee gaat moeien. Dan verandert het van een boek in een franchise. Zo'n voordeel zullen Nederlandstalige auteurs nooit hebben, aangezien er hier geen budget is voor fantasyfilms.

Heb overigens JK Rowling nog nooit in een talkshow zien opdraven ...

Even een snelle search op YouTube: Rowling by Oprah, Jonathan Ross, Richard and Judy... ;)

Ik zie verkoopscijfers toch als een betere graadmeter dan mediageilheid ... Al zal het laatste wel goed zijn voor het eerste, als je als schrijver alleen succes kunt hebben als je op TV komt, dan hoeft het voor mij ook niet.

Zover is het in Nederland al wel. Wie als schrijver niet op de TV wil komen, kan in veel gevallen fluiten naar een plaats in de boekhandel. En dan gaat het met die verkoopcijfers ook niet echt lukken. Fantasy-films worden misschien in Nederland niet veel gemaakt (Sintel is een voorbeeld van dat er wel iets is), maar horror is er volop. Toch is horror evenmin groot. Misschien net iets groter dan fantasy, omdat het deels de thriller overlapt, maar dan nog...

Ik zie verkoopscijfers toch als een betere graadmeter dan mediageilheid ... Al zal het laatste wel goed zijn voor het eerste, als je als schrijver alleen succes kunt hebben als je op TV komt, dan hoeft het voor mij ook niet.

Zover is het in Nederland al wel. Wie als schrijver niet op de TV wil komen, kan in veel gevallen fluiten naar een plaats in de boekhandel. En dan gaat het met die verkoopcijfers ook niet echt lukken. Fantasy-films worden misschien in Nederland niet veel gemaakt (Sintel is een voorbeeld van dat er wel iets is), maar horror is er volop. Toch is horror evenmin groot. Misschien net iets groter dan fantasy, omdat het deels de thriller overlapt, maar dan nog...