De 7 emoties
Onderstaand heb ik een lijst gemaakt van 7 emoties die een lezer zou kunnen voelen bij een stuk tekst. In één van mijn eerste posts hier, schreef ik dat er maximaal 5 mogelijke emoties door de lezer kunnen worden gevoeld bij een stuk tekst van een roman. Ik ga er nu vanuit, na wat extra onderzoek, dat het er 7 zijn.
Links staat de doelstelling van de tekst, bijvoorbeeld een spannende tekst, een humoristische tekst, een romantische tekst etc. Rechts staat het gevoel dat door de lezer wordt beleefd. Enkele veronderstellingen:
1) Ik ga uit van de universele lezer, die niet besmet is met een verleden of persoonlijke ervaringen. Dit is een abstract begrip, maar ik ben ervan overtuigd dat de universele lezer ook in elke specifieke (genre)lezer huist.
Het kán natuurlijk zo zijn dat een lezer door een boek wordt geraakt, omdat het hem doet denken aan zijn geliefde of iets dergelijks, of omdat hij meer geïnteresseerd is in politieverhalen dan in fantasy, maar daar ga ik in het model van de universele lezer niet vanuit. Dat zijn externe factoren waar ik als schrijver geen weet van heb, en dus ook geen rekening mee hoef te houden tijdens het schrijven.
2) Ik ga er vanuit dat áls een lezer een positief gevoel heeft bij een fictieve tekst, dit altijd één van de 7 onderstaande emoties zal zijn, een mix daarvan, maar geen andere. Ik ga er ook vanuit, dat elk boek dat nu, of in de toekomst wordt geschreven, of in het verleden is geschreven, wanneer het daadwerkelijk positieve gevoelens heeft veroorzaakt bij een lezer, of zal veroorzaken, het altijd één van deze 7 emoties is geweest/zal zijn, of een mix daarvan. Dit zijn i.m.o. de enige positieve gevoelens die door de lezer kunnen worden beleefd.
Andere gevoelens zijn óf negatief en moeten vermeden worden (irritatie vanwege de slechte tekst/verveling vanwege de saaiheid etc.) óf kunnen niet door de lezer worden gevoeld (de lezer kan geen échte doodsangst voelen, zou geen rouwgevoelens kunnen hebben bij het overlijden van een hp, kan niet verliefd worden op een HP, kan geen échte vriendschapsgevoelens voelen voor de HP etc. Tenzij in een psychotische waan, of als kind zijnde)
3) Dit is een gesimplificeerd model van de werkelijkheid. In het echt zou een lezer een mix van deze gevoelens kunnen ervaren, zou een tekst verschillende doelstellingen tegelijk kunnen hebben, zijn er gradaties in de mate van gevoelsbeleving, etc.
4) Een tekst kan een andere doelstelling hebben dan onderstaande. Bijvoorbeeld genoeg literaire kwaliteit, een interessant/actueel thema aansnijden, de lezer aan het denken zetten etc. dat wordt in dit model buiten beschouwing gelaten.
Spanning - Huivering
Tragedie - Soort medelijden/begaan zijn met personage
Drama/Actie - Aangename opwinding
Absurditeit/Surrealisme - Aangenaam vreemd gevoel
Humor/vrolijke tekst - Lach/vrolijkheid
Romantiek - Zwijmelend gevoel
seks - Lust
Waarom vind ik deze lijst persoonlijk belangrijk? Omdat het voor mij een goed schema is om te weten wat ik nu eigenlijk precies aan het doen ben én waarom ik het doe. En, ik weet waar ik naartoe wil werken. Namelijk, als ik een spannende tekst schrijf, dan is mijn doelstelling om een zekere huivering bij de lezer op te wekken. Schrijf ik iets humoristisch, dan wil ik dat er een lach ontstaat. Dit is voor mij veel concreter dan ''ik wil een spannende tekst schrijven''. Ten tweede zorgt deze lijst er ook voor dat ik geen dingen ga zoeken die er helemaal niet zijn. Het is voor mij duidelijk dat deze gevoelens, in het scala van gevoelens die door een mens kunnen worden ervaren, de gevoelens zijn waar ik als schrijver op dien in te werken. Ik hoef niet naar dingen te zoeken die er helemaal niet zijn, of helemaal niet kunnen worden opgewekt. En ten derde maakt deze lijst mij er nóg meer van bewust dat ik alles in het werk moet stellen om negatieve emoties zoals irritatie en verveling te vermijden. Deze lijst dwingt mij nog meer mezelf te verplaatsen in de lezer, die ik als een emotioneel wezen beschouw, en waarbij ik er van uitga dat zijn/haar gevoelens veel krachtiger zijn dan zijn ratio. Er is geen tekst die ik schrijf, waarbij ik niet 17 x naga of het wel zo ervaren zal worden door de lezer, als dat ik het wil. En als dat niet zo is, dan heb ik ergens een technische fout gemaakt, die ik gelukkig kan verbeteren na de feedback.
Ik heb je eerdere post niet
Lid sinds
13 jaar 1 maandRol
Daar heb ik slechts één
Lid sinds
13 jaar 5 maandenRol
Verdraai asjeblieft niet mijn
Lid sinds
13 jaar 1 maandRol
Hoe weet jij wat de wensen
bavarois, je gebruikt een
Wanneer we spreken over show
Lid sinds
13 jaar 5 maandenRol
bavarios schreef: En sinds
Wel verdikkeme, lees je wel
Lid sinds
13 jaar 1 maandRol
@schli: In de topic
Lid sinds
13 jaar 5 maandenRol
Ik wil me nergens mee
AndereWoorden schreef: Wel
Lid sinds
13 jaar 5 maandenRol
Spirit schreef: Ik wil me
Lid sinds
13 jaar 5 maandenRol
De broodnodige nuance,
Lid sinds
15 jaar 3 maandenRol
bavarios schreef: Alleen al
Thérèse schreef: De
Lid sinds
13 jaar 5 maandenRol
Zucht, weer zo'n topic.
Lid sinds
18 jaarRol
bavarios schreef: Doel =
Lid sinds
15 jaar 3 maandenRol
DeEllis schreef: Zucht, weer
@ Bavarios: De enige mens die
Lid sinds
18 jaar 7 maandenRol
Schlimazlnik en
Lid sinds
16 jaar 10 maandenRol
Thérèse schreef: bavarios
Lid sinds
13 jaar 5 maandenRol
Hou eens op antwoorden te
schlimazlnik schreef: Hou
Lid sinds
13 jaar 5 maandenRol
Dan kom ik op de volgende
Lid sinds
15 jaar 3 maandenRol
Citaat: Het heeft óók, en
Lid sinds
15 jaar 3 maandenRol
bavarios schreef: Een slimme
Lid sinds
15 jaar 3 maandenRol
DeEllis schreef: Zucht, weer
Lid sinds
14 jaar 10 maandenRol
Via schreef: DeEllis
Lid sinds
17 jaar 11 maandenRol
Ik stop met reageren op dit
Lid sinds
13 jaar 1 maandRol
Waus schreef: Via
Lid sinds
14 jaar 10 maandenRol