Dialect zin

1) Ja, ik begrijp het. 2) (Midden-Limburgs) Ajuunen en erte mer ich zit hiej voar spek en bone (of zoiets, ik ben niet zo goed in het schrijven van dialect)

Er is zo veel verschil in dialect. Er is ook veel verschil in het dialect van vroeger en nu. In welke deel van Nederland speelt je verhaal zich af? Ajuunen en arwten, mar ik zitte hier veur spek en bonen. (Kop van Overijssel)

Dank je zeer, Scarlet. Ik ben ook niet goed in het schrijven van dialect. Wie wel? Wat jij schrijft is voor mij ook heel begrijpelijk en zelfs herkenbaar. 'ich' is in Hageland (Vlaams-Brabant) nog steeds zeer in zwang. Kijk eens wat een gelijkenis! Ook de 'hiej', die ik beter geschreven vind dan mijn 'hey'. Ik vind dit heel interessant. Hopelijk komen er nog meer reacties.

Hallo allemaal, Ja, ik begrijp de dialectzin wel, maar ik begrijp het nut niet helemaal. Een kenmerk van dialect is ook nog dat het zelfs binnen het 'taalgebied' overal anders wordt uitgesproken. Je maakt het jezelf erg lastig naar mijn idee.

Dank je zeer, Scarlet. Ik ben ook niet goed in het schrijven van dialect. Wie wel? Wat jij schrijft is voor mij ook heel begrijpelijk en zelfs herkenbaar. 'ich' is in Hageland (Vlaams-Brabant) nog steeds zeer in zwang. Kijk eens wat een gelijkenis! Ook de 'hiej', die ik beter geschreven vind dan mijn 'hey'. Ik vind dit heel interessant. Hopelijk komen er nog meer reacties.

Graag gedaan, leuk dat je sommige woorden herkent! Het voordeel van mijn Limburgse dialect is dat het nogal handig is bij het leren van de Duitse taal (ik = ich = in het Duits ook ich). Ook lijken veel woorden op elkaar. "Hey" doet mij trouwens een beetje denken aan het Engels i.p.v. aan Oud-Nederlands.

Bij ons zijn er veel dialectschrijvers c.q. -zangers, en ook -uitgevers. Bij jou ook? Dan zou je daar je licht kunnen opsteken.

Ik houd niet zo van dialectzinnen in een boek. Het verstoort het lezen. Je kunt het klasseverschil toch ook op een andere manier kenbaar maken? Ik ben het inmiddels van je gewend dat je niet voor de gemakkelijke weg gaat.

De ene lezer zal meer moeite hebben met in dialect geschreven zinnen dan de andere. Ik zou er eerder voor kiezen, als je dialect in je verhaal wilt gebruiken, om hier en daar een woord in dialect te schrijven en verder gewoon Nederlands, op die manier maak je toch het klasseverschil duidelijk zonder dat het lastig te lezen wordt.

'Ajuinen en erwten maar ik zit hier voor spek en bonen' Juun en artjes. Spek en bonen is een gezegde toch? Gezegdes worden in dialecten soms anders verwoord. Alleen voor 't geksie meedoen = bijvoorbeeld hetzelfde als: voor spek en bonen meedoen. Dialect is ingewikkeld. Hou het gewoon een beetje boers. Ik ben me als kind wild geschrokken toen m'n vriendinnetje zei: Ik het een kiep in mien arm. Ze bedoelde gewoon dat ze een gat in haar arm had. Het is Veluws. Mijn thuistaal was een mengelmoes van Rotterdam/Zeeuwsvlaams. Ik zou het gwoon een beetje plat houden. Juuntjes en artjes mer ik bin ier veur spek en bone.

Dorus, dank je voor je bijdrage. Het verhaal speelt zich af op het einde van de 18de eeuw in Noord-Amerika nog voor de onafhankelijkheid. De gevangenen komen uit verschillende delen van Engeland. Eén bepaalde streektaal hoeft hier dus niet. Ik heb ook een personage dat soms Frans spreekt (een courtisane uit Parijs), een Italiaanse kok (nog geen Italiaans vertaald = één zin), en een stroper met een spraakgebrek. Het dialectachtige in de dialogen wordt verhelderd door de replieken in het lees Nederlands. Ook heel interessant wat jij schrijft! Ilvy, dank je voor je opmerking maar begrijp je nu wat ik bedoel met mijn antwoord aan Dorus? De personages zijn grotendeels uit Engeland afkomstig. Scarlet : ik overweeg heel sterk om 'ich' te behouden en jouw 'hiej' te weerhouden. Ik vind die beter dan 'hey'. Thérèse : Ik heb jaren geleden al met het idee gespeeld om iemand in mijn stad te contacteren die het Leuvens dialect promoot. Het probleem is dat je dan ook met echte dialectwoorden geconfronteerd wordt en zover wil ik niet gaan. Het mag geen streektaal worden in woordkeuze! Wel en uitsluitend in klanken, en liefst herkenbaar voor een zo groot mogelijk aantal lezers. Er zijn hier inderdaad zangers die zingen in het Antwerps en in het West-Vlaams maar dat zijn sterke dialecten qua uitspraak en woordkeuze. Te allen prijze dient vermeden te worden dat de Engelse gevangenen een West-Vlaams of Antwerps profiel krijgen! Daarom ga ik zeer bewust voor een mix; een kunstmatig dialectachtige vorm. Mij maakt het dus niet uit of ik een woord in een Nederlandse of Vlaamse streektaal schrijf. Ik heb me wel voorgenomen om elk woord dat terug komt in een dialoog steeds op dezelfde wijze te schrijven zodat de lezer er aan went en naargelang het verhaal vordert vlotter kan volgen. Stel dat ik 'hiej' (hier) gebruik, dan gebruik ik het consequent. Ik ga niet afwisselen met 'hey' of eventueel 'hiere'. Dit geldt zeker voor alle voorzetsels zoals 'voor' : veuj, vor, of voar? Tja : ik ben er van overtuigd dat er lezers zijn (stel dat er lezers ooit zullen zijn) die niet graag dialectzinnen lezen. Deze dialectzinnen zijn, denk ik, nog geen duizend woorden op momenteel 157.000 woorden. Ze maken dus een zeer miniem deel uit van de verhaal tekst. Volgens mij kan het dus geen storend element zijn. Verder ben ik in mijn verhaal bewust in gegaan tegen de twee laatste paragrafen van hoofdstuk 7 van Charlotte's Bröntes 'The Professor' waar ze 'Belgian youth' beschrijft alsof ze het heeft over Neanderthalers of zoals sommige blanken schreven over de 'negerkes': 'Their intellectual faculties were generally weak, their animal propensities strong...' enz. Mijn analfabete, niet netjes sprekende personages zijn van vlees en bloed en symphatiek. Dit element sluit aan bij andere aspecten van het verhaal waar orde en autoriteit in vraag worden gesteld, mensen open bloeien en hun waardigheid veilig stellen vanf het ogenblik dat ze perspectieven aangeboden krijgen... Dus, Tja, moest ik deze gevangenen-personages heel duidelijk markeren. Hoe groter het contrast met de heersende autoriteiten, hoe beter. De dialectachtige dialogen ondersteunen dit deels. En verder ga ik er van uit dat wat toen leefde, nog steeds actueel is. De langste dialoog in het dialectisch is de bekentenis van homosexualiteit van een soldaat aan een vrouwelijk hoofdpersonage van de 'hogere' klasse , beiden beschonken. Tussen beiden is er een wereld van verschillen maar ze hebben één ding gemeen : zichzelf kunnen zijn zonder 'dit wel' en 'dit niet'. Maar ik blijf nieuwsgierig naar diverse schrijfwijzen van 'Ajuinen en erwten maar ik zit hier voor spek en bonen' Lapin, ik begrijp wat je bedoelt. Dat heb ik ook overwogen en uitgeprobeerd maar het resultaat vind ik niet bijzonder geslaagd.

Dan zou je je personages een eigen taal / idioom kunnen meegeven. Hun persoonlijkheid wordt erdoor versterkt. Dat is altijd goed. En als je in die woordkeuze telkens consequent bent, zoals je schrijft, hoeft het geen bestaand dialect te zijn. Wat is dialect anders dan een eigen manier van spreken?

Ja, Thérèse, zo zie ik het ook. Eén van mijn HP's zegt meermaals : 'Dat zal ik onthouden''. Hij alleen zegt dat en op een gegeven ogenblik wint die gedachte aan kracht in een bepaalde situatie. Idem voor het personage met het spraakgebrek : “Alle bieten gaan tlapen, Zapitein, tein, ein, n.” (alle dieren gaan slapen, Kapitein) “Niet alle dieren, Jamie.” “Ziet allemaal!” beaamde hij gewillig. (niet allemaal) In een situatie waar iedereen de kapitein scrutineert omdat hij een gevangene in zijn privé verblijf heeft geherbergd, komt hij Gekke Jamie tegen die hem altijd begroet met de woorden van hun allereerste ontmoeting. Hier ook een gelegenheid om iets speciaals te doen: de kapitein maakt de bedenking dat Jamie de enige is die zich nog normaal gedraagt. Ik gebruik taal zeer creatief en soms staat de lezer inderdaad voor een uitdaging en worden zogezegd vaststaande regels en visies op de proef gesteld. Maar er worden ook heel wat compromissen afgesloten op taalgebied. Zo probeert een Engelse smid het Frans van de courtisane machtig te worden en zegt op een zeer cruciaal ogenblik 'Mwa si'. Lijk wel Afrikaanse taal of zo, maar eigenlijk zegt hij 'moi aussi'. Pas een heel eind in het verhaal tutoyeren de hoofdpersonages elkaar. Nog zo iets. Dat probeer ik dus duidelijk te maken dat gezien de context van het verhaal, het dialect geen bepaalde streektaal kan zijn. Maar ik mag geen extreme dialectwoorden gebruiken en moet een zo groot mogelijke noemer beogen.

Nu heb je me toch een nieuw woord geleerd, chris: scrutineren. Bedankt! Ik ben altijd blij met nieuwe woorden.

Dat wordt een beste pil, Christine. Als die woorden begrijpelijk zijn zal het inderdaad niet storend zijn. Het klopt dus niet dat Belgen Neanderthalers zijn? Gronings: Siepels en aart'n moar ik zit hier veur spek en boon'n. Voor spek en bonen wordt ook gezegd als: oet poelegrap in oarigheid.

Aricha : 'artjes' vind ik ook heel goed te doen. Bij ons zeggen ze ook nog 'ekkes' voor erwten, maar dat vind ik te ver van 'erwten'. Ik ga de zegwijze 'voor spek en bonen' behouden, ook al zijn er, zoals je aangeeft, alternatieven. 'kiep' begrijp ik meteen, dat is een 'snee'. Ongelofelijk hoe dat je taal kunt aanvoelen zonder een woordenboek er bij. Mooi toch. Ik besef dat dialecten dichter bij elkaar liggen, dan je zou vermoeden. Jouw 'veur' en 'bone' staan me ook erg aan. Thérèse : na je opmerking rap rap 'scrutineren' gaan googlen. Oef! Het 'bestaat'. Ik vind het wel geen mooi klinkend woord. :) Tja: met jouw voorbeeld geef je dus de grens aan die ik niet wil overschrijden. 'Siepels' is mij volledig onbekend en heeft geen klankverband met 'erwten'. De Groningse versie 'voor spek en bonen' : 'oet poelegrap in oarigheid' is grandioos archeologisch maar het gaat te ver. 'oarigheid' ken ik nochtans, het duidt op iets dat niet strookt met wat gangbaar is. Verder dan dat waag ik me niet. 'veur' en 'boon'n' daarentegen komen in aanmerking. Tot nu toe hebben we : ajunen, ajuunen (2x), juun eerten, erte, arwten, artjes, aart'n mo, mer, mar, moar hey, hiej, hier (2x), ier veuy, voar, veur (2x) bunen, bone, bonen, boon'n Effe experimenteren : ajunen en artjes moar ich zit hiej veur spek en boon'n of ajunen en erte moar ich zit hiej veur spek en bone Ik heb echt waar geen voorkeur. 'veur' en 'hiej' zie ik echt wel zitten als consequente schrijfwijze in het hele verhaal. Ik heb dus nog meer opzoekingswerk op mijn hals gehaald want nu krijg ik het idee om elk dialectisch woord te gaan googlelen in diverse dialecten om dan een keuze te maken. Van het ene kom ik in het andere en voor ik het weet ben ik weer een hele tijd zoet. Ik geniet van deze dialectische woorden. Deze twee voorbeelden zijn toch begrijpelijk, of niet?

Uien noem je bij ons siepels (hoge noorden). En als je een 'kiep in je arm hebt', dan heb je bij ons een kip in je armen ;). Bedenk wel dat in Nederland veel verschil is in dialecten, dus dat je taalgebruik niet voor iedereen logisch is, ondanks de moeite die je daarvoor doet (tenzij het natuurlijk om een streekroman gaat). Ik zou het dialect zeer weinig gebruiken als ik jou was. Persoonlijk knap ik snel af op een mij vreemd dialect (hoewel het Fries altijd wel een gevoelige snaar raakt, maar dan koopt niemand in zuid-Nederland het ;) ).

Ajstinad, ik luister regelmatig en graag naar Fries op één van de Nederlandse posten. Ik ben van hartje België maar begrijp heel veel woorden zonder de ondertiteling. Maar je hebt gelijk. Het mag niet te ver gaan. Daar pas ik wel voor op. Het dialectachtige is miniem. Het is een vleugje, meer niet. Toch wens ik daar ook aandacht aan te schenken. Ik zit nu in een fase dat ik met de technische details bezig ben. De kleinste dingen vragen de meeste tijd, heb ik de indruk. Ook weer een ervaring. Hoe zeggen ze dit dan in het Fries? 'Ajuinen en erwten, maar ik zit hier voor spek en bonen.'? Ik heb al opgemerkt dat 'spek' tot nu toe het zelfde is gebleven.

Heel goed dat je je er zo van bewust bent. Een vleugje is wellicht mooi, maar mensen moeten niet aan je verhaal denken als 'o ja, dat verhaal met dat dialect erin' ;). Ik kan Fries verstaan en lezen, maar helaas niet spreken (nou ja, als ik dat doe, lacht heel Friesland me uit). Ik ben opgegroeid met een vorm van stadsfries, wat volgens mij vrij direct is. Wat 'erwten' is, weet ik niet, maar in de beleefde vorm zou ik iets zeggen als: 'Siepels en erwten, mar ik zit hier voor 'Jan met de korte achternaam' (en tegen een volks pratende stadsgenoot noem ik alleen Jans achternaam ;) ). Bonen zijn, volgens mij, bjentsjes/bjennen, hoewel ik geen idee hebt hoe je dat schrijft. Van spek heb ik geen idee, maar er zijn ook vertaalsites voor Friese woorden (en misschien inmiddels ook voor andere dialecten?).

Dank je zeer, Ajstinad. Meer en meer krijg ik de indruk dat het Nederlands een zeer rijke taal zou kunnen zijn, indien dialectwoorden vroeger en nu adoptiebodem hadden gekregen. Ik ben een felle voorstandster van diversiteit. Wanneer ik naar een woord zoek met een bepaalde lading, nuancebetekenis en alle mogelijkheden in gangbaar Nederlands heb opgezocht, vind ik mijn gading vaak niet. Dan denk ik aan dialectische mogelijkheden en zelfs aan neologismen, en zeer vaak ligt een Engels woord op mijn tong waar ik geen Nederlands equivalent voor vind. 'bjentsjes' of 'bjennen' klinken prachtig maar een ruim lezerspubliek zal ze niet kunnen associëren met 'bonen'. Die vertaalsites ga ik verkennen. Heel goede tip! Heb ik nog nooit gedaan.