Wat maakt een verhaal van Roald Dahl nou Roald Dahl?

Ik vind de boeken van Roald Dahl allemaal klassiekers. Het lijkt inderdaad of hij ze zo uit de mouw schudt. Een rasverteller. En bij het programma Het Uur Van De Wolf is het afgelopen zondag alleen over Dahl gegaan! Scheen een man met een giga-uitstraling te zijn geweest. Hij is helaas overleden in 1990. Zijn dochter is trouwens de scriptwriter van Wild Child.

Sjakie en Matilda zijn eigenlijk een ketting van kleine anecdotes in plaats van echt een verhaal. Viel me bij herlezing ineens op. Vond ik niet zo leuk.

wat wil je precies zeggen met anecdotes?

Gewoon losse miniverhaaltjes. Hoe Matilda haar vader pest. Wat Sjakie meemaakt in die fabriek.

Roald Dahl is al 18 jaar dood. :-( Nog even voor Merel: Is Harry Potter niet geschreven vanuit het alwetende verteller perspectief? Ik heb slechts enkele pagina's gelezen en kan het me niet precies meer voor de geest halen, maar het lijkt me nou typisch zo'n verhaal dat zich leent voor dit perspectief. In dat geval kan je niet zeggen dat het ouderwets is. Ik denk dat dit perspectief ook een van die dingen is die Roald Dahl zo Roald Dahl maken. Zonder dat perspectief kon hij veel minder humor kwijt. Gek genoeg zijn alle schrijvers die ik enorm waardeer alwetende vertellers. Neem Astrid Lindgren. Ook een grootheid. Alhoewel ik bij haar af en toe wel denk: toch wel ouderwets. Of een beetje kinderachtig.

HP is geschreven vanuit Potters perspectief (afgezien van een paar hoofdstukken in boek 6 en 7).

Harry potter zegt mij niet veel.. MAAR ze heeft van een simpel idee iets grootst gemaakt.. Want juist de kleine ideetjes worden grootst denk ik... Dus als je denkt van: DIe willen mij niet? NIET DOEN!!! Kijk naar die van Harry Potter...begonnen in een cafe en bijstandmoeder...nu rijk... Goed...hoe vaak gebeurt dat? Weinig..maar goed dat wil niets zeggen...

Je kunt veel van HP zeggen, maar niet dat het een simpel idee was...

Gek genoeg zijn alle schrijvers die ik enorm waardeer alwetende vertellers. Neem Astrid Lindgren. Ook een grootheid. Alhoewel ik bij haar af en toe wel denk: toch wel ouderwets. Of een beetje kinderachtig.

Misschien omdat het perspectief van de alwetende verteller niet meer zo populair is? Omdat het wat te makkelijk lijkt? Makkelijk is het overigens allerminst. Probeer maar eens vanuit dat perspectief de lezer zo bij je hoofdpersoon te betrekken dat hij volop met je hp gaat meeleven. Roald Dahl doet dat heel knap. Wat voor monsterlijke wereld hij ook creeert, je kan je altijd verplaatsen in de hoofdpersoon. (off topic, Micha en MichaM. in één topic? Als ik me nu maar niet vergis :o ).

Ik vind de basis van HP wel simpel.. Kijk het uitwerken is iets anders...Maar een jongen die in een slecht gezin opgroeid...en een tovenaarsjongen vind ik ook wel een simpel idee...maar goed meningen verschillen...wat ik alleen maar ermee wil zeggen is dat de 'simpelste' ideeen vaak de leukste/ beste zijn...

Roald Dahl doet dat heel knap. Wat voor monsterlijke wereld hij ook creeert, je kan je altijd verplaatsen in de hoofdpersoon.

Maar is dat wel zo? Is meeleven met de hoofdpersoon echt het sterkste punt van Roald Dahl? Joris en de geheimzinnige toverdrank vind ik een meesterlijk verhaal, maar meeleven met Joris doe ik toch niet echt. Geldt ook voor de Griezels. Natuurlijk vind je het als lezer geweldig te zien hoe die baardaap en die verschrikkelijke heks met hun luizige kop ondersteboven aan de vloer blijven plakken tot ze ineenkrimpen tot niet meer dan een glazen oog en een wandelstok. Maar echt heel dicht bij de gevoelens van een aapjes kom ik niet in dit boek. Ook niet in de Giraffe de pelikaan en ik. Ook niet in Sjakie en de Chocoladefabriek en ik betwijfel of je als lezer zo dicht bij Sofie komt in de GVR. Om even terug te komen op dit onderwerp: Wat maakt Dahl zo Dahl? Volgens mij houdt hij zich ook hier niet aan de conventie, maar weet hij toch de lezers enorm te boeien. (En ik denk dat dit vooral te danken is aan die humor en aan zijn waanzinnige fantasie.) Ps, ik vond Sjakie helemaal geen goed boek. Er is totaal geen suspence. Wat een spannende wedstrijd had kunnen zijn: Wie wint de fabriek, is een opeenvolging van gulzige ongelukjes, waarbij Sjakie toevallig overblijft. Wonka zegt dan doodleuk: het was een wedstrijd. En jij hebt gewonnen. Ik moet hem nog in het Engels lezen, maar in het Nederlands vond ik de stijl veel minder goed dan zijn latere boeken.

Ik vind Daantje de Wereldkampioen eigenlijk wel tof. Dat is wel een echt verhaal met een conflict en een oplossing enzo. Ik denk dat zijn kracht het suspense of disbelief is. OP de een of andere manier weet hij het voor elkaar te krijgen om de meest absurde dingen doodnormaal te laten lijken. Waarschijnlijk omdat zijn personages er niet raar van opkijken of zo. Of een afdoende verklaring hebben die zo belachelijk is dat je er niks tegenin kan brengen (wonka).

Het sterkste punt? Ik geloof niet dat ik dat zei. Er is niet één sterkste punt. Dan zou het een trucje zijn, en dat is het niet. Er is ook de afwijkende verhaalopbouw, er is de humor, er is de fantasie, die het onmogelijke mogelijk maakt. MichaM omschrijft dat beter, absurde dingen doodnormaal laten lijken. En er is meer - we weten alleen nog niet wat. Wat meeleven betreft, dat kan ook iets van mi persoonlijk zijn. Je hebt gelijk Micha, dat heb ik verzuimd toe te lichten. Met Mathilda kan ik absoluut meeleven, met Sjakie en Wonka kan ik meeleven. Met de heksen kan ik meeleven. Dar heeft te maken met het sympathiek en geloofwaardig vinden van de hoofdpersonen. Dat ik is wat mij betreft niet hetzelfde als dichtbij de gevoelens van komen, wat voor mij geen voorwaarde is voor meeleven. Laat ik het zo zeggen, iemand die met afhangende schouders over straat sjokt en naar zijn schoenen staart hoeft hij van mij niet te huilen om me toch te laten denken, och help, daar is iets vreselijk mis.

Je bedoelt dus met meeleven helemaal opgaan in het verhaal? Daar heb je absoluut gelijk in. Ik bedoelde te zeggen dat Roald Dahl niet het type schrijver was die inzoomde op gevoelens. Het ging hem er niet om ons te laten voelen hoe zielig Sofie was. En welke gecompliceerde en tegenstrijdige innerlijke gevoelens er in haar leven. Hij wilde vooral zijn bizarre verhaal kwijt. Ik denk dat ik dat bedoel. In dat opzicht klopt het ook wel met dat perspectief waar we het over hadden. Als je een hyperrealistisch verhaal wilt vertellen over het verwerken van de dood van een meisje van 8, moet je een ander perspectief kiezen. Dahl is meer een soort merkwaardige god die met personages speelt als schaakstukken.

Oké dan. Is dit onderstaand voorbeeld dan de alwetende, absurde verteltrant van Dahl? Mijn eigen probeersel: Dit wordt een bijzonder eigenaardige gebeurtenis. Zo'n verhaal, waar volwassenen goed naar zouden moeten luisteren. Want het is een belangrijk verhaal over vriendschap. Je maakt kennis met... Wat dát nou weer is lees je hier. (Ik heb puntjes neergezet omdat het verhaal nog zo pril is.)

De alwetende verteller is aanwezig, maar het absurde mis ik nog. Ik denk eerlijk gezegd niet dat je dat al in twee regels kunt vangen. Roald Dahl gebruikte deze techniek inderdaad regelmatig. Er is duidelijk een verteller aan het woord die buiten het verhaal om dingen aankondigt of opmerkingen maakt. In de Griezels zegt hij op een gegeven moment: Genoeg over deze mensen. Het verhaal moet door. Of: vlakbij de boom stond een apenkooi. Daarover later meer. Later: En dan nu de apen. In The Wonderful Story of Henry Sugar legt hij zelfs het verhaal compleet stil. Ik had zoiets nog nooit meegemaakt. Ineens schrijft hij: 'Now, had this been a made-up story instead of a true one, it would have been neccessary to invent some sort of a surprising and exciting end for it. It would not be difficult to do that. Something dramatic and unusual. So before telling you what really did happpen to Henry in real life, let us paus her for a moment to see what a competent fiction writer would have done to wrap up this story. His notes would read something lik this...' En dan volgt puntsgewijs een heel schrijfplan. Ik was stomverbaasd en overdonderd. Hij flikt het hem weer. Dit vind ik dus typisch Roald Dahl. Dat soort geintjes uithalen. En vervolgens heel droog verder gaan met je verhaal (dat dan ook een heel saai en alledaags einde heeft!)

Ik vind die alwetende verteller juist wel leuk. Beetje Engelse humor. Juist die droge humor en dat saaie en alledaagse einde. (Maar dat zal wel aan mij liggen... :) )

Misschien is zijn "kracht" wel dat hij er als verteller heel erg bijhoort. Alsof je je opa een verhaal hoort vertellen, met allerlei commentaar tussendoor. En dat dat gevoel iets lekkers losmaakt tijdens het lezen.

Misschien is zijn "kracht" wel dat hij er als verteller heel erg bijhoort. Alsof je je opa een verhaal hoort vertellen, met allerlei commentaar tussendoor. En dat dat gevoel iets lekkers losmaakt tijdens het lezen.

Misschien is dát het geheim. Dan ben je als schrijver dus in staat een sfeer te creëren waarbij men luisteren (lezen) wil.

Dat waar jullie het over hebben is toch niet echt een alwetende verteller? Die kan 'in de hoofden van iedereen kijken' en beschrijft het van daaruit. Maar wat hier gebeurt is volgens mij dat de schrijver als personage wordt opgevoerd die zich ermee gaat bemoeien.

Dit wordt een bijzonder eigenaardige gebeurtenis. Zo'n verhaal, waar volwassenen goed naar zouden moeten luisteren. Want het is een belangrijk verhaal over vriendschap. Je maakt kennis met... Wat dát nou weer is lees je hier.

Het is nog teveel een introductie. Je gaat de mist in bij de woorden ´je maakt kennis met´- alsof je aan een opsomming wilt beginnen. Je breekt de sfeer door het af te ronden met ´lees je hier´- als in, nu begint het verhaal. Maar dat is niet in de stijl, het moet juist al begonnen zijn. Zelfs alle rommel en rompslomp, alles wat hij erbij haalt en wat ogenschijnlijk niets met het verhaal te maken heeft, heeft er allemaal mee te maken. Als RD ergens halverwege een verhaal over iets heel anders begint heeft hij wel mooi de eerste helft van het verhaal gebruikt om je in een bepaalde sfeer te brengen en je gedachten op bepaalde zaken te richten, waardoor de tweede helft van het verhaal een diepere betekenis krijgt dan hij had gekregen als de eerste helft er niet was geweest (die zin kan beter, ik weet). Sugg. Dit wordt het verhaal over een bijzonder eigenaardige gebeurtenis. Zo'n verhaal, waar volwassenen goed naar zouden moeten luisteren. Want het is een belangrijk verhaal over vriendschap en volwassenen, dat merkte je misschien al eens op het verjaardagsfeestje van je moeder, hebben weinig kaas gegeten van vriendschapp. Je zult merken dat de volwassenen zelfs niet naar dit verhaal willen luisteren, als je al de moeite zou willen nemen om het ze te vertellen. Geen tijd, geen tijd, geen tijd. Neem nu alleen al yyyy. Om het verhaal goed te kunnen vertellen moet ik je precies uitleggen wat dat is. Tja, en als je geen tijd hebt, dan duurt die uitleg je natuurlijk veel te lang. Maar voor ons duurt niets te lang. yyy is een xxxx. Etcetera. En dan in je eigen woorden. (humm,. lastig schrijven als je niet weet waarover het gaat :D !

@ Zjors, ah ja, de schrijver als personage. We dwaalden hierboven even af naar de alwetende verteller, en dat hoort niet bij de vraag van Mara. Ik heb er zo geen zicht op hoe vaak de schrijver als personage voorkomt in de verhalen van RD (vaak, niet altijd) maar het hoort wel degelijk bij zijn kenmerken. Heeft er al iemand een lijstje?

Brad voegde er nog aan toe dat zijn verhalen heel erg op personages gericht zijn. (Bijna) alle boeken hebben de hoofdpersonage(s) in de titel.

@mara: Die documentaire over Roald Dahl heb ik helaas gemist. Weet jij (of iemand anders) of ik hem ergens online kan bekijken?

Misschien is zijn "kracht" wel dat hij er als verteller heel erg bijhoort. Alsof je je opa een verhaal hoort vertellen, met allerlei commentaar tussendoor. En dat dat gevoel iets lekkers losmaakt tijdens het lezen.

Ik denk dat je hier iets heel waars zegt.

Ik kan het meest genieten van het 'stiekeme' wat er soms inzit, waarschijnlijk vooral in de volwassenenverhalen. Dingen die je zelf niet zou durven en waardoor je op het puntje van je stoel zit als de hoofdpersoon wel het lef heeft om dat te doen en waarvan je weet dat het bijna niet goed kan aflopen. Denk aan de vrouw die de lamsbout, het moordwapen, aan de agenten voert die de moord op haar man onderzoeken ;). Dat is pas lef ;). Neem nu die man die op het idee komt dat hij en zijn buurman best op elkaar lijken. Hij is ervan overtuigd dat hun eigen vrouwen hen niet van elkaar kunnen onderscheiden als het donker is en ze niets zeggen. Zo komen ze op het idee om 's nachts met elkaar van plek te wisselen en dat gaat zelfs enige tijd goed. Of de mantel van Kolonel Bixby. Ingenieus uitgedacht: de vrouw krijgt een dure mantel van haar minnaar en ze weet dat haar man vragen zal stellen. Ze brengt de mantel naar de pandjeswinkel en zegt tegen haar man dat ze een kaartje van de pandjeswinkel heeft gevonden. De man (tandarts) gaat naar die zaak en komt terug met een voddig jasje, plan mislukt... Maar het ergste is dat ze de volgende dag de tandartsassistente in haar dure bontjas ziet lopen... Geweldig! Mijn voorliefde voor het snoeien van buxussen heb ik zelfs overgehouden aan een verhaal van Roald Dahl, dat vind ik ook wel bizar (uit het verhaal waarin een vrouw vast komt te zitten in een tuinbeeld waar ze haar hoofd door stak). En ik zal natuurlijk nooit vergeten wat de Aartsbisschop van Canterbury voor werk deed voor hij aartsbisschop werd (Boy).

Dit wordt het verhaal over een bijzonder eigenaardige gebeurtenis. Zo'n verhaal, waar volwassenen goed naar zouden moeten luisteren. Want het is een belangrijk verhaal over vriendschap en volwassenen, dat merkte je misschien al eens op het verjaardagsfeestje van je moeder, hebben weinig kaas gegeten van vriendschapp. Je zult merken dat de volwassenen zelfs niet naar dit verhaal willen luisteren, als je al de moeite zou willen nemen om het ze te vertellen. Geen tijd, geen tijd, geen tijd. Neem nu alleen al yyyy. Om het verhaal goed te kunnen vertellen moet ik je precies uitleggen wat dat is. Tja, en als je geen tijd hebt, dan duurt die uitleg je natuurlijk veel te lang.

Ik vind dit voor een kinderboek toch wat te abstract. En zijn kinderen geinteresseerd in wat volwassenen over vriendschap wel of niet weten? Maar Ceridwen, jij bedoelde waarschijnlijk alleen maar een voorbeeld te geven van hoe je zo'n vertellers point of view wat meer in het verhaal kunt verweven. Als ik daar dan aan toe mag voegen dat je bij kinderen vooral concreet moet blijven ;-) Ik pak de Griezels er nog maar even bij. Die opent met een uiteenzetting over mannen met baarden. En wat een viezerikken het eigenlijk wel niet zijn. Dat spreekt meteen tot de verbeelding. Het eerste hoofdstuk eindigt met de aanmoediging ze de volgende keer maar eens goed te bekijken, die baardapen. En de Heksen, hoe opende die ook alweer. Ben het vergeten, maar ik herinner me dat er allerlei afschuwlijke details naar voren kwamen over hoe je een heks kon herkennen. Maar het kon ook heel goed in het ik-perspectief geschreven zijn.

Voor alle duidelijkheid. Je kunt het wel over vriendschap hebben, maar dan moet je het meteen concreet maken. Waarom hebben volwassenen concreet geen kaas van vriendschappen gegeten. Noem grappige voorbeelden. En zet daar tegenover hoe het dan wel moet.

Niet helemaal ontopic, ook niet helemaal eraf, Micha, ik weet niet helemaal welke kant je op wilt. Het is inderdaad maar een voorbeeld, ik weet de xx´jes en yy´tjes van Mara niet. Daar hangt veel van af. Maar wat betreft het abstracte, meen je dat nu, moet het altijd concreet zijn voor kinderen? Meteen direct patsboem al? Juist kinderen hebben een vliegende fantasie, en er zijn zoveel kinderen.... als je voelt wat ik bedoel. Later vul je de opmerking nog wat aan, maar daarin ga ik niet met je mee. Het hele verhaal zal bestaan uit de rol van vriendschap in het leven, en door in de introductie aan te geven dat volwassenen daar niets van snappen, kan je de voorbeelden en voorvallen die je noemt door het hele boek heen verwerken. (Mara, dit gaat dus even niet over jouw verhaal, maar over het verhaal wat zou moeten volgen als mijn bewerking van jouw start werkelijk van mij was en niet van jou ... eh, of zoiets'. Maar nu ik het herlees zie ik wat ik gisteravond zocht en nog niet vond. Het samenzweerderige! Dat is wat ik gisteren zag terwijl ik bezig was met Mara´s stuk. RD trekt je naar zijn kant in het verhaal. Samen met het varken houdt je de boer voor de gek. Samen met RD kijk je naar het verwende jochie wat persé een miereneter kado wil. Samen met de jongen versla je de heksen. En zo verder.

Hangt natuurlijk af van de leeftijd. Ik schrijf voor 6-9. Volgend jaar verschijnt mijn boek voor 4-6. Dan zeg ik Ja. Absoluut. Ik hoef bij mijn uitgever niet aan te komen met zo'n abstract begin.