Een eenvoudig systeem om karakters een persoonlijkheid te geven

In de meeste boeken over schrijven wordt veel aandacht besteed aan het creëren van zogenaamde “ronde” karakters. Dat zijn personages die typerende eigenschappen hebben en die zich ontwikkelen naarmate het verhaal vordert. Er zijn verschillende manieren om een dergelijk karakter neer te zetten. In deze blog geef ik een eenvoudig model uit de psychologie waarmee je karakters vorm kunt geven.

---

Vier soorten persoonlijkheden

Het persoonlijkheidsmodel dat ik hier bespreek, is dat van Jung. Dat is een psycholoog uit tijden dat er nog niet heel veel streng wetenschappelijk onderzoek werd gedaan. Zijn model is dan ook wat minder goed onderbouwd dan bijvoorbeeld het BIG-5 model van karaktereigenschappen. Het voordeel is echter dat het heel eenvoudig is.

Het model van Jung bestaat uit twee tegenstellingen. De eerste is tussen denken en voelen. De andere is tussen extravert en introvert. Als je dat in een schema zet, hou je vier types mensen over. Mensen die vooral denken en extravert zijn. Mensen die vooral denken en introvert zijn etc. In een schema ziet dat er zo uit:

Zoals je ziet hebben de verschillende soorten mensen hier een kleur toegewezen gekregen:

• Blauw: mensen die vooral denken en introvert zijn. Je zou dit administrateurs kunnen noemen, maar ook strategen zijn vaak blauw.
• Rood: mensen die vooral denken en extravert zijn. Dit zijn typische verkopers. Deze mensen streven een doel na en zullen er alles aan doen om dat ook te bereiken.
• Geel: mensen die vooral voelen en extravert zijn. Dit zijn beïnvloeders. Zij weten mensen mee te krijgen en kunnen anderen overtuigen.
• Groen: mensen die vooral voelen en introvert zijn. Groene mensen hebben vaak functies waarin ze ondersteunen of uitvoeren. Ze vinden het prettig om een goede verstandhouding te hebben met anderen en spannen zich daar ook voor in.

Persoonlijkheid in de praktijk

Bij het schrijven van je personages, kan het helpen om in kleuren te denken. Als je een enigszins chagrijnige private detective hebt (introvert en denkend) ligt het niet voor de hand dat het een rotzooi bij hem thuis is. Het is ook niet waarschijnlijk dat hij een brede vriendenkring heeft en zomaar op gevoel beslissingen nemen, zal hij ook niet snel doen.

Net zo is een typische actieheld waarschijnlijk een rood figuur. Hij heeft er geen problemen mee om anderen voor het hoofd te stoten en hij is constant bezig om zijn doel te bereiken. Als hij een kop thee moet drinken, zal hij vooral ongeduldig worden en hij zal waarschijnlijk ook minder contact met zijn gevoel hebben.

De goudmijn zit voor schrijvers vooral in het spelen met de kleuren. Zo kan de doelgerichtige, gevoelige superheld bijvoorbeeld smelten in het contact met zijn geliefde en daar overlopen van gevoel. Dat maakt de impact van de scene waarin dat gebeurt veel sterker.

Daarnaast kunnen personages leren van de andere kleuren. Ze kunnen bijvoorbeeld een sidekick hebben die hen aanvult. Daarnaast kan het ook zijn dat ze gedurende het verhaal leren inzien dat er ook wat te zeggen is voor de werkwijze van andere kleuren. Op die manier krijg je personages die niet slechts een invuloefening zijn, maar die reageren op hun omgeving en hun ervaring.

---

Afbeelding

Meer schrijftips en adviezen?

In iedere editie van tijdschrift Schrijven Magazine delen we tips, trucs & adviezen van bekende auteurs en schrijfdocenten. Leerzaam!

Nog geen abonnee? Meld je aan!

Ja, ik neem een abonnement op Schrijven Magazine
Of geef cadeau

---

Heel geavanceerd is tenslotte het werken met onderdrukte kleuren. Een uitdagend personage om te schrijven is bijvoorbeeld de gevoelige agent die in verband met zijn baan heeft geleerd om zijn gevoel te onderdrukken. Deze groene persoon houdt zich staande in een rood bolwerk, maar stoort zich aan het haantjesgedrag in de organisatie en weet misschien met zijn intuïtieve manier van werken doorbraken te halen die voor zijn collega’s niet haalbaar zijn. Het doet hem echter ook regelmatig pijn als hij doortastend en zakelijk moet zijn in een gevoelige zaak.

De Jungiaanse methode om naar persoonlijkheid te kijken biedt zo een eenvoudige en doeltreffende methode om over de karakters na te denken. Een mooie oefening is om tijdens het lezen van boeken karakters in te delen in de verschillende kleuren. Laat in de reacties weten welke (bekende) hoofdpersonen je welke kleuren toekent!

Over de auteur

Robert Haringsma is onderzoeker en psycholoog bij het Instituut voor Positieve Psychologie. Meer weten over Robert? Bezoek hier de website.

Ook interessant: 
4 tips voor het schrijven van een rond personage
5 don'ts voor het schrijven van een rond personage