Zintuiglijk Schrijven

'Je blote voeten op de koude vloer als je uit bed klimt en naar het raam loopt. Je bent zes. Buiten sneeuwt het en de takken van de bomen in de achtertuin kleuren langzaam wit.'

In de openingsscene van Winterlogboek van Paul Auster staan wij samen met het jongetje - dat later de kleine Paul blijkt te zijn - op de koude vloer naar het winterlandschap te kijken. De schrijver trekt ons in zijn verhaal door het gevoel in zijn voeten en de aanblik van zijn ogen even aan ons uit lenen. Wij worden verplaatst in zijn geschapen personage via de zintuiglijke waarneming: wij voelen wat hij voelt, wij zien wat hij ziet.

Lichamelijke prikkels

De lichamelijke functie van onze zintuigen is om ons voor gevaren te behoeden zoals hitte of kou maar ook voor beschadiging van het lichaam zoals te harde geluiden of verwondingen met bloedverlies. Het lichaam communiceert hiervoor met de zenuwen die (pijn)prikkels doorgeven als waarschuwingsteken.

Associaties

Maar zintuigen hebben ook een andere functie. Ze bewaren beelden van de ervaringen die het lichaam met onze zintuigen heeft gehad als scènes in ons hoofd. Onze zintuiglijke waarnemingen worden in de hersenen opgeslagen als herinneringen. De indrukken die wij opdoen middels onze ogen, oren, neus, mond en tastzin worden opgeslagen en bewaard om op enig moment, als er een associatie plaatsvindt, op te poppen.

Zo'n beeldassociatie wordt opgeroepen wanneer wij bijvoorbeeld met blote voeten op een koude vloer aan het raam worden gezet door Paul Auster. Een combinatie van herinneringen - niet per definitie uit onze eigen jeugd - vormen samen een gevoel van herkenning, een begrip van de situatie, een meevoelen met het jongetje voor het raam.

Herinnering

Onze zintuigen registreren - ervan uitgaande dat ze allemaal werken - dag en dagelijkse beelden die gevuld zijn met geuren, kleuren, vormen en smaken. Elke omgeving heeft zijn eigen zintuiglijke kenmerken, en iedere herinnering is gevuld met een zintuiglijke ervaring. Ruik maar eens aan een staafje kaneel, wat roept dit bij je op? Proef maar eens de eerste aardbei van Hollandse bodem, waar doet het je aan denken? En wat komt er in je op wanneer je een van je favoriete liedjes op de radio hoort?

Onze zintuigen vertellen ons steeds wat wij zijn vergeten of ons juist goed herinneren, onze zintuigen brengen ons heen en weer van verleden naar toekomst. Onze zintuigen plaatsen ons in het leven dat ons omringt en ons geheugen bewaard vrijwel iedere prikkel. Dat is dus voor een schrijver een grote, gratis opslagplaats waaruit hij/zij kan putten om zijn verhaal letterlijk geur en kleur te geven.

Zintuigen

Hoe kijken jouw personages, zowel letterlijk als figuurlijk, naar de wereld waarin zij leven? Is hij een zwartkijker? Ziet hij overal de kleur van in? Valt hij op ronde, zachte vormen of juist hoekige? Ziet zij een jachtige wereld om zich heen? Is ze liever in haar eigen stille kamer? Geuren staan erom bekend dat ze onbewust voor afstoting of aantrekking zorgen. Hoe zit dat met jouw personages? Van welke geuren houden ze? En welke smaken hebben hun voorkeur? Eten ze eigenlijk wel?

En wat denk je van de omgeving waarin je personages zich bevinden? Geen enkele plek is zonder kleur of vorm. Integendeel; iedere omgeving draagt minstens één zintuiglijk kenmerk.

Leer te kijken, te ruiken en te luisteren als je personages, kruip als schrijver in hun vel en ze worden herkenbaar.

Door: Pauline van Munster

Wil je leren Schrijven met al je Zintuigen? Dat kan van 18-21 juni of 16-19 juli aan het strand in Den Haag. Of tijdens de cursus Schrijven over je Leven in hetSchrijfatelier. Kijk voor meer informatie op de website.

Docente Pauline van Munster is auteur van vier fictie boeken en één non-fictie boek. Naast schrijver is zij docente aan onder meer de Volksuniversiteit van Den Haag en de Openbare Bibliotheek Den Haag. Zij richtte in 2011 hetSchrijfatelier op, waar Schrijven over je Leven het hoofdthema is. Hier werken groepen van verschillende niveaus met elkaar samen; van enkel begeleiding tot het vormen en afronden van manuscripten. Naast docentschap is Pauline ook werkzaam als schrijfcoach voor individuele projecten en geeft zij korte cursussen op verschillende locaties. Kijk voor meer info en gegevens op haar website.